00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000Per00ارتباط عقل و دین در فارابیتهرانپژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیپژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نقش عقل و کارکرد آن در مدعیات دینی بسیار حائز اهمیت است. رویکرد عقل‌گرایی در جهان اسلام بسیار متفاوت است. مشرب‌های مختلف فلسفی و کلامی و نزاع‌های نظری در جهان همه ناشی از نقش عقل و فرایند عقلانیت‌اند. کندی، فارابی، بوعلی‌سینا، سهروردی، و ملاصدرا از بزرگ‌ترین فلاسفة مشرق‌زمین‌اند که رویکردهای مختلفی در ارتباط عقل و دین دارند. یکی از فیلسوفان مشهوری که در این زمینه درخشید فارابی است. فارابی در زمانی نظریات خود را عرضه کرد که دنیای اسلام درگیر نزاع‌ها و مجادلات عقیدتی، فرقه‌ای، کلامی، اختلافات سیاسی، و آشوب‌های اجتماعی، به‌خصوص جنگ بر سر قدرت و به‌دست‌گرفتن قدرت، بود.<br /> جهان اسلام در آن موقع به‌علت فقدان اصالت‌های دینی پریشان مانده بود و نیازمند این بود که برای رفع چالش‌های موجود توجیهاتی علمی بیابد. در آن موقع بازار فلسفة یونانی گرم بود و دخالت‌دادن و التقاط اصول آن در تفکرات دینی می‌توانست راهی برای دفع ابهامات و دودلی‌ها و بن‌بست‌ها باشد. لذا، می‌بینیم فارابی با استفاده از فلسفة یونانی و از طریق استدلال عقلی سعی دارد تا فهم بهتری از دین عرضه کند. او قوانین و اصول کلی اسلامی را، که متکی به وحی‌اند، متضمن سعادت در هر دو جهان می‌دانست و برای عقل انسان این توان را قائل بود که می‌تواند این قوانین و اصول کلی را بفهمد و تبیین عقلانی کند. به نظر او عقل ماهیتی جهان‌شمول دارد و قبول براهین آن، خصیصة مشترک و لایتغیر همة انسان‌هاست. فارابی بر آن است که آموزه‌ها و تعلیمات دینی و فلسفی یکی است. هر دو از منشأ وحی و مفیض عقل فعال‌اند و به کمال و سعادت منتهی می‌شوند. لذا، فارابی بین تدین و تعقل تعارضی نمی‌بیند و برای عقل جایگاه ویژه‌ای قائل است. بگذریم از مواردی که افراط در برخی نظریاتش مشهود است، از‌جمله این‌که او فیلسوف را از نبی بالاتر می‌داند. او معتقد است فیلسوف با خواص سخن می‌گوید؛ روش او عقل است، ولی نبی از طریق تصرف در قوة متخیله و با خطابه مردم را اقناع و مجاب می‌کند. ایمان نفس ناطقه عقاید دینی نبی ایمان و عقل قوه ناطقه قرآن وحی تاثیر ایمان بر عقل مرتبه نفس ناطقه رابطه عقل و دین در فارابی تصرف در متخیله مقاله درباره فارابی مرتضی مطهری نبوت تجرد نفس ناطقه وحی الهی مرتضی مطهری قرآن عقل(منطق) ابونصر فارابی ابوحامد غزالی طوسی یعقوب بن اسحاق کندی ب. امام اول(حضرت امام علی ع) ایمان نفس ناطقه(اصطلاح وابسته) سید حسین نصر چنگی آشتیانی, مهری(استادیار گروه معارف اسلامی دانشکده شریعتی) Author فارابی , ابونصر محمد بن محمد (Alfarabi، معلم ثانی، فیلسوف مشائی، تشیع فلسفی), -257ق/ 870م#339ق/950م -257ق/ 870م#339ق/950م Descriptor ام‍ام‌ اول‌ (امام علی), امیر المومنین ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ اب‍ی‌طال‍ب‌(ع‌) , ۲۳ ق‍ب‍ل‌ از ه‍ج‍رت‌ # # ۴۰ق‌./661م. ۲۳ ق‍ب‍ل‌ از ه‍ج‍رت‌ # # ۴۰ق‌./661م. Descriptor غزالی طوسی , ابو حامد محمد‎ بن محمد Abū Ḥāmid Muḥammad ibn Muḥammad aṭ-Ṭūsiyy al-Ġaz(z)ālīy(امام محمد غزالی، از معروفترین علمای اسلام، متکلم اشعری، ضد فلسفه، طرفدار منطق، شافعی مذهب، از متصوفه و عرفای قرن پنجم هجری، جامع معقول و منقول، رئیس جامع نظامیه بغداد) , 450ق/437ش./1059م. طوس، خراسان رضوی# # 505ق/490ش./1112م. طوس، خراسان رضوی 450ق/437ش./1059م. طوس، خراسان رضوی# # 505ق/490ش./1112م. طوس، خراسان رضوی Descriptor مطهری , مرتضی Murtaḍā Muṭahharī (فیلسوف، متکلم، مفسر و اندیشمند معاصر), 1298ش. فریمان، خراسان رضوی #1358 ش. تهران 1298ش. فریمان، خراسان رضوی #1358 ش. تهران Descriptor کندی , یعقوب بن اسحاق (Al-Kindi؛ ابویوسف؛ فیلسوف عرب عراقی و نخستین حکیم اسلامی؛ ملقب به ابوالحکما), ‎۱۸۵ق.801م.#‎۲۵۲ق./873م. ‎۱۸۵ق.801م.#‎۲۵۲ق./873م. Descriptor نصر, سید حسین (Seyyed Hossein Nasr؛ فرزند سید ولی‌الله نصر و نوه شیخ فضل‌الله نوری، فیلسوف و متأله سنت‌گرای ایرانی، استاد علوم اسلامی در دانشگاه جرج واشینگتن امریکا، مکتب خرد جاویدان یا حکمت خالده، مکتب سنت‌گرایی، پیرو طریقت مریمیه از شاذلیه), 1312ش.# 1312ش.# Descriptor article marcgt 2383-0697 specialized http:/wisdom.ihcs.ac.ir فلسفه دین