جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب مفهوم امر قدرسی یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که تا امرو زدر باب یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفه دین یعنی مسأله تجربه دینی نگاشته شده است. کتاب مشتمل بر یکی مقدمه و نوزده بخش می‌باشد. کتاب حاضر به مباحثی از رودلف اتو 1869" 1937) در باب تجربه دینی اختصاص دارد .به عبارت دیگر در این کتاب عامل غیر عقلانی در مفهوم الوهیت و نسبت آن با عامل عقلانی بررسی و ارزیابی می‌شود" .اتو "در مورد عامل غیر عقلانی در الوهیت و دین می‌گوید" :مقصودش از عامل غیر عقلانی، همان عنصر فرا عقلانی است که جنبه شهودی، عرفانی و قلبی دین را مد نظر دارد . نه این که دین حاوی عنصری ضد عقلانی یا خلاف عقل است ."او اهمیت عنصر غیر عقلانی را برای فلسفه مابعدالطبیعه شرح می‌دهد و به تحلیل احساس شکست و ناکامی حاصل از عجز نگرش عقلی می‌پردازد، و موضوعاتی هم چون :عنصر جذبه، امر قدسی، احساس، راز آلودگی، احساس وابستگی و عروج دینی را بررسی می‌کند . عناوین برخی از فصول کتاب عبارت‌اند از" :عقلانی و غیر عقلانی"، "خدا و امر مینوی"، "راز هیبت‌ناک"، "شیوه‌های تجلی امر قدسی"، "بازتاب امر قدسی در عهد قدیم، عهد جدید و آثار لوتر"، "مراحل ابتدایی‌تر تجربه دینی"، و "شهود و الوهی در مسیحیت اولیه ."نگارنده در بخشی از مطالب پایانی می‌گوید : "پس به سادگی باید گفت که دین تنها تا آنجا محصول تاریخ است که تاریخ از یک سو توان و استعداد ما را برای شناخت امر قدسی گسترش می‌دهد و از سوی دیگر خودش به طور پیوسته بستر تجلی امر قدسی است ."

کتاب مفهوم امر قدسى، (The Idea of the Holy) نوشته «رودلف اتو» فیلسوف و متکلم برجسته آلمانى از جمله آثار کلاسیک در باب فلسفه دین و بویژه تجربه دینى به شمار مى‏رود که همواره مورد توجه کسانى بوده است که رویکردى پدیدار شناسانه به دین و احوال دینى داشته‏اند. اتو در این کتاب به توصیف پدیدار شناسانه تجربه آدمى از امر مینوى (خدا) مى‏پردازد و ابعاد گوناگون آن را روشن مى‏سازد. این مقاله گزارشى فشرده از شش فصل آغازین کتاب اتو است که در بردارنده چارچوب اصلى آموزه اتو درباره تجربه امر قدسى است. ضمنا در ابتداى مقاله، شرح حالى از رودلف اتو و توضیحى درباره آثار و افکار او از دائرة‏المعارف فلسفى ویراسته پل ادواردز به قلم ویلیام ج. وینرایت که توسط نگارنده ترجمه شده است، تقدیم خوانندگان مى‏گردد.

بنیاد تجربه دینی از دیدگاه رودلف اتو، نومینوس یا امر قدسی‌ست؛ امری که‌ ناگفتنی و نافهمیدنی، و درعین‌حال، پیشینی‌ است. او در بخشی از کتاب ایده‌ امر قدسی می‌گوید هرکسی که هیچ تجربه‌یی درونی و معنوی از دین نداشته است یا نمی‌تواند داشته باشد، بهتر است دست از خواندن این کتاب بکشد. و ازآنجاکه امر قدسی این‌گونه است، اتو تلاش می‌کند با توصیفات خویش درباره تجلیات امر قدسی در درون انسان‌ها، کاری کارستان کند؛‌ یعنی درباره چیزی بگوید که گفتنی نیست! البته اتو این توصیفات را به گونه‌یی پراکنده گفته است، اما همه آنچه در این مقاله آمده، صورت‌بندی تفسیری تازه و منسجمی‌ از این توصیفات پراکنده درباره امر قدسی و تجلیات آن است. امر قدسی ازآنجاکه ماده و مایه و بی‌صورت است، برای اینکه در درون انسان‌ تجلی کند، باید به صورت‌های گوناگونی درآید و اگر چنین نشود، در روح انسان، تجربه نخواهد شد.

در گفتار و كردار هایدگر كم نیستند تصریحات، اشارات و اماراتی كه نظرورزی او با شرق آسیا را باز می گویند، كه البته پرسابقه نیز بوده است. اهل نظر به این جانبِ از فلسفهٴ هایدگری توجه بسیار كرده اند و از این رو، منابع و مراجع آن در زبان های اروپایی نیز نسبتا ً غنی است. اما، آنچه در این مباحث نادیده می ماند، اهمیت نگاه هایدگر به شرق برای بسط و تداوم راه فكری خودش است. نوشتهٴ حاضر برای اینكه راهی به این مسئلهٴ بگشاید، رابطهٴ فكری یا گفت وگوی او با رودلف اتو، فیلسوف مشهور دین را بررسی می كند، كه از نكات مهم دربارهٴ آن ورود وی است به مسئلهٴٴ شرق و غرب. اتو عرفان را مبنای خویشاوندی شرق و غرب می داند. محور اصلی گفت وگوی فكری هایدگر با اتو، اصطلاح اتویی «غیر مطلق» یا «غیر بالكل» (das ganz Andere) است. این معنا را هایدگر برای برقراری این همانی میان وجود و عدم استفاده می-كند، كه از مباحث بسیار مفصل فلسفهٴ اویند: به اعتبار آنكه دربارهٴ وجود همانند همهٴ موجودات نمی توان گفت «وجود موجود است» یا «وجود وجود دار» یا «وجود هست»، پس غیر از همهٴ آن ها است. این غیریت وجود نسبت به موجود درعین حال به طور مطلق و علی الاطلاق هم هست، تا به آن حد كه باید از آن به عدم تعبیر كرد. پس، دربارهٴ وجود به اعتبار آنكه نسبت به همهٴ موجودات، غیریت علی الاطلاق دارد، چیزی نمی توان گفت، مگر آنكه عدم است. اما،، وجود و عدم به خصوص درنزد هایدگر متاخر، دو مفهوم نظری صرف نیستند، بلكه مبنای فهم او از شرق و غرب نیز هستند. هایدگر غرب یا تاریخ تفكر غربی را تاسیس یافته بر وجود می داند و اصل تفكر شرق آسیا را به معنای عدم برمی گرداند. سپس برمبنای این همانی وجود و عدم، هایدگر قائل به خویشاوندی میان شرق و غرب می شود. ولی هم این همانی دو مفهوم وجود و عدم و هم برگرداندن شرق و غرب به این دو معنا نخست در فلسفهٴ دین رودلف اتو طرح شده است. اینكه چرا هایدگر نامی از اتو نمی آورد برای پرهیز از سوء-تفاهمات زیادی است كه همواره پیرامون فلسفهٴ خودش وجود داشته است.