جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه پنج فصل دارد: فصل اول به کلیات پرداخته است. فصل دوم به واژه شناسی انفاق در قرآن پرداخته و واژه انفاق را از لحاظ لغت، عرف و اصطلاح قرآنی مورد بررسی قرار داده است، سپس دیدگاه های مختلفی را پیرامون این واژه بررسی نموده و با استفاده از آیات و روایات به این نتیجه رسیده است که این واژه از نظر قرآن دارای معنا و مفهوم گسترده ای است و امور معنوی از جمله انفاق علم، جان و جاه و قدرت را نیز دربرمی گیرد، پس از آن، واژه ها و تعبیرهای دیگر از قبیل: صدقه، زکات، احسان برّ، اعطا، ایتاء، اطعام، قرض الحسنه و... را که در قرآن در حوزه معنایی انفاق به کار رفته مورد بررسی قرار داده و چگونگی ارتباط این واژه ها با واژه انفاق را مطرح کرده است و در پایان، سرّ استفاده از تعبیرهای مختلف برای انفاق قرآنی را بیان می کند. فصل سوم به بیان مراتب انفاق پرداخته و انواع آن را از لحاظ حکم مورد بررسی قرار داده است. در فصل چهارم با استفاده از آیات و روایات، اموری مانند: مبارزه با فقر، تعدیل ثروت، تطهیر نفس و پرورش کمالات روحانی در نفس انسان به عنوان فلسفه تشریع انفاق مطرح شده است. فصل پنجم به بررسی شرایط انفاق و آفت های آن پرداخته است.

قرض الحسنه از دیدگاه قرآن، سنت و فقه موضوعی است که به آن پرداخته شده است. تا در ضمن بررسی آیات و روایات میزان مطابقت قرض مصطلح با قرض در قرآن و سنت مشخص گردد و همچنین با بررسی قرض در فقه آشنایی بیشتری با این مسئله از دیدگاه شرعی و فقهی حاصل شود و با توجه به اهمیت قرض الحسنه و حرمت ربا ، گذری بر ارزیابی بانکداری اسلامی و صندوق های قرض الحسنه در اعطاء قرض الحسنه به محرومان داشته باشیم. انجام این پژوهش نتایج و یافته های زیر را به دنبال داشته است: بررسی آیات نشان می دهد که در قرآن کریم قرض به معنی وام متدوال به کار نرفته بلکه همه در عمل نیک از جمله انفاق ، صدقه ، جنگ و جهاد و ... استعمال شده است. احادیث مربوط به قرض الحسنه چنان گسترده است که در صحت مشروعیت این نهاد به طور مطلق تردیدی باقی نمی گذارد و با توجه به مطابقت معنای قرض با وام متداول در سنت برای تبیین اجزاء و شرایط آن به سادگی می توان از آن استفاده کرد. قرض در فقه عبارتست از ، تملیک مال به دیگری به شرط ضمان بدین صورت که قرض گیرنده متعهد می شود که خود آن مال یا مثل و یا قیمت آن را بپردازد. هر مالی که مقدار و اوصاف آن را بتوان معین کرد قابلیت قرض دادن دارد و عین بودن ، مملوک بودن و مضبوط و معین بودن از شرایط مال قرض داده شده است و از آن جا که عقد قرض از عقود جایزاست، شرط مدت در قرض لازم الاجرا نیست. حرمت ربا مختص دین اسلام نیست، بلکه در آیین یهود و مسیحیت نیز حرمت ربا مطرح بوده است، ادله حرمت ربا از دیدگاه اسلام در قرآن و سنت و اجماع قابل بررسی است. اموری چون : ترویج کارهای نیک ، فعالیت و رشد و توسعه و جلوگیری از رکود، مبارزه با ظلم، برپایی تعادل در جامعه، اشاعه عاطفه و ترحم در جامعه و حفظ و تقویت و احیاء معنویت و ارتباط با خدا به عنوان فلسفه حرمت ربا مطرح شده است. قرض به مصرفی و تولیدی تقسیم می شود، در حرمت ربا در قرض های مصرفی اختلافی نیست ولی در مورد ربا در قرض های تولیدی برخی کوشیده اند با طرح شبهاتی این صورت از ربای قرضی را حلال شمرند که با ذکر ادله ای ثابت می شود که ربا در این قرضها نیز حرام است. در ارزیابی کارکرد بانکداری بدون ربا در ایران این نکته قابل ذکر است که با توجه به اینکه پرهیز از ربا هدف اصلی نظریه پردازان بوده است اما عملکرد نظام بانکی از حاکمیت حقیقت ربا و بازگشت به بانکداری ربوی حکایت دارد. مشکلات بانکداری اسلامی را می توان تعدد بیش از حد عقدها، صوری شدن معاملات ، پیچیدگی مقررات و ضوابط، عدم باور در زمینه نحوه صحیح عملکرد بانکها، عدم تناسب برخی عقدها در بانک ها، عدم جامعیت و کمبود منابع برای تحقیق موضوعات مورد بحث و عدم نظارت کافی عنوان کرد. برای بانکداری بدون ربا الگوهای متعددی از سوی دانشمندان اسلامی پیشنهاد شده است، از جمله شهید صدر که بسیاری از الگوهای دیگر متأثر از آن می باشند. نیز می توان به الگوی جدید که حاصل همکاری چند ساله گروهی از استادان حوزه، دانشگاه و کارشناسان بانکی است و در معاونت بانکی و بیمه و وزارت امور اقتصادی و دارایی به نتیجه رسیده، اشاره کرد. صندوق قرض الحسنه مؤسسه ای غیر تجاری، غیر انتفاعی ، مردمی و ماهیتا اخلاقی است که از سوی اشخاص حقیقی در چارچوب قوانین و مقررات مؤسسات غیر تجاری به فعالیت می پردازند طبق مصوبه دولت نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه بر عهده بانک مرکزی می باشد. از جمله تخلفات شرعی و قانونی برخی صندوقها عبارتنداز: اشتراط مسدود کردن سپرده، گرفتن هزینه ای بیش از کارمزد واقعی ، افتتاح حساب غیر پس انداز قرض الحسنه، سوء استفاده از منابع سپرده گذاران ، اعطای تسهیلات غیر قرض الحسنه وعدم رعایت سقف تسهیلات. تأسیس بانک قرض الحسنه از جمله اقداماتی است که با هدف گسترش معارف و مبانی اسلام و فرهنگ قرض الحسنه در عملیات بانکی کشور و ارائه تسهیلات ارزان قیمت به آحاد مردم جامعه افتتاح شده است، امید است این اقدام بتواند به اهداف مورد نظر نائل آید. نوع منابع استفاده شده در این تحقیق ، تفسیری ، روایی ، فقهی می باشد.