جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«تاريخ صنعاء»، تأليف اسحق بن جرير طبرى صنعانى (متوفى 450ق) از آثار نفيس قرن پنجم هجرى است. اين اثر اولين كتابى است كه نويسنده آن حوادث سالانه تاريخ يمن را سلسله‌وار و منظم به‌رشته تحرير درآورده است. كتاب؛ همانند نگارش معاصرينش فاقد تبويب و عنوان‌بندى است و محقق كتاب عبدالله محمد الحبشى عناوينى را در داخل [] ذكر كرده است. از جمله اين عناوين است: خلافت بنى‌عباس بن عبدالمطلب، ذكر تخريب بسيارى از خانه‌هاى صنعاء به واسطه سيل، ذكر قتل ابراهيم حوالى معروف به ابى‌يعفر، ذكر دخول امام هادى( علیه السلام). وى همچنين فصلى مجزا را از يكى از نسخه‌هاى كتاب در انتهاى اثر آورده است. از نسخه خطى موجود كتاب بخش‌هايى از بين رفته است كه محقق كتاب در پاورقى صفحات ذكر كرده است. همچنين برخى الفاظ را كه نويسنده دچار سهو قلم شده را تصحيح و تذكر داده است. كتاب فاقد فهرست مطالب بوده و در انتهاى آن فهارس اعلام، قبائل و جماعات، شهرها و راه‌ها آمده است.

یمن به­ سبب موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارداشتن بر سر راه ­های تجاری شرق و غرب، به­ ویژه مسیر جاده بخور پیوسته مرکز صادرات و واردات کالاهای مختلف بوده است. با سلطه رسولیان (626- 858ﻫ) بر یمن ارتباطات بازرگانی با مناطق گوناگون، به­ ویژه هند، مصر و حجاز رونق بیشتری یافت؛ بازرگانان کالاها و محصولات یمن را از طریق دریا و پس از گذر از بنادر و جزایر متعدد به بنادر هند و مصر می‌رساندند و در برگشت، کالاهای گوناگون آن مناطق را به یمن وارد می­ کردند. علاوه بر تجارت با هند و مصر، یمن از طریق زمین و دریا با مناطق داخلی جزیرةالعرب به ­ویژه حجاز هم ارتباط تجاری داشت. این مقاله در پی پاسخ‌گویی به این پرسش است که رونق تجاری یمن در دوره زمامداری رسولیان معلول چه عواملی بوده است؟ یافته­ های تحقیق، نشان می ­دهد که در این دوره، تجارت یمن شرایطی متفاوت با دوره‌های پیش از آن را تجربه کرد؛ زیرا به ­علت استیلای مغولان بر شرق دور تا بغداد، راه­ های تجاری این مناطق ناامن گشت و در نتیجه راه تجاری دریای سرخ اهمیت یافت؛ این تحول مهم و ظهور تجّار کارِمی که تجارت میان سواحل مدیترانه و سواحل اقیانوس هند تا چین را از طریق دریای سرخ در اختیار و انحصار خود داشتند، سبب رونق فعالیت­های تجاری در منطقه یمن گردید.