جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معرفت شناسی صدری راه حل عقل گرایان را در بازگشت استقرا به تجربه و قیاس، و همچنین راه حل تجربه گرایان را نقد کرده است و مبنای استقرایی خود را بر اساس مکتب ذاتی معرفی می کند که بر پایة آن از راه توالد ذاتی، معرفت بشری پس از تصدیق های احتمالی به یقین موضوعی و نه منطقی، در راه استقرا خواهد رسید. دلیل استقرایی شهید صدر بر اساس گذر از دو مرحله تفسیر می شود: مرحلة رسیدن به درجات احتمالی و تقویت آن براساس علم اجمالی تا بالاترین درجه احتمال که مرحله ای استنباطی است و مرحله رسیدن به یقین که از راه توالد ذاتی با شرایط منطق ذاتی به دست می آید. در مرحله دوم درجة تصدیق احتمالِ قوی به یقین می رسد. این تبدیل بر اساس اصلی بدیهی صورت می گیرد و ملاک صدق بداهت این اصل و تمایز آن با بداهت وهمی، هماهنگی با دیگر یقین های موضوعی از جمله اصل علم اجمالی و اصل امتناع ترجیح بلامرجح مطرح شده است. در بخش ارزیابی معرفت شناسانة دیدگاه شهید صدر و با پرهیز از کلی گویی و روانی خواندن مکتب صدری، با توجه به اشکالاتی که به مبناگروی معتدل شهید صدر در مکتب ذاتی وارد است و به ویژه با نظر به ملاک صدقی که آن را به انسجام گروی سوق داده، به نظر رسید معرفت شناسی صدری به رغم موفقیتی که در تبیین مرتبه تصدیقی احتمالی و همچنین دخیل دانستن فاعل شناسا در تصدیق داشته، در واقع نمایی یقین موضوعی موفق نیست و اشکالاتی اساسی به آن وارد است.

معرفت‌شناسي صدري راه‌حل عقل‌گرايان را در بازگشت استقرا به تجربه و قياس، و همچنين راه‌حل تجربه‌گرايان را نقد کرده است و مبناي استقرايي خود را بر اساس مکتب ذاتي معرفي مي‌كند كه بر پاية آن از راه توالد ذاتي، معرفت بشري پس از تصديق‌‌هاي احتمالي به يقين موضوعي و نه منطقي، در راه استقرا خواهد رسيد. دليل استقرايي شهيد صدر بر اساس گذر از دو مرحله تفسير مي‌شود: مرحلة رسيدن به درجات احتمالي و تقويت آن براساس علم اجمالي تا بالاترين درجه‌ احتمال که مرحله‌اي استنباطي است و مرحله‌ رسيدن به يقين که از راه توالد ذاتي با شرايط منطق ذاتي به دست مي‌آيد. در مرحله‌ دوم درجة تصديق احتمالِ قوي به ‌يقين مي‌رسد. اين تبديل بر اساس اصلي بديهي صورت مي‌گيرد و ملاک صدق بداهت اين اصل و تمايز آن با بداهت وهمي، هماهنگي با ديگر يقين‌هاي موضوعي از جمله اصل علم اجمالي و اصل امتناع ترجيح بلامرجح مطرح شده است. در بخش ارزيابي معرفت‌شناسانة ديدگاه شهيد صدر و با پرهيز از کلي‌گويي و رواني خواندن مکتب صدري، با توجه به اشکالاتي که به مبناگروي معتدل شهيد صدر در مکتب ذاتي وارد است و به‌ويژه با نظر به ملاک صدقي که آن را به انسجام‌گروي سوق داده، به نظر رسيد معرفت‌شناسي صدري به‌رغم موفقيتي که در تبيين مرتبه تصديقي احتمالي و همچنين دخيل دانستن فاعل ‌شناسا در تصديق داشته، در واقع‌نمايي يقين موضوعي موفق نيست و اشکالاتي اساسي به آن وارد است.

برای بداهت شناخت، چهار تعریف در فلسفه اسلامی ارایه شده است که تعریف رایج آن «عدم احتیاج به تلاش فکری» است.تبیین نوع ارتباط مفهومی و مصداقی بداهت با عناوین «وضوح» و «یقین»، می تواند ما را از خلط حیثیات مختلف معرفت شناختی با یکدیگر مصون بدارد.در این نوشتار، هر کدام از تعریف های بداهت، از حیث مفهومی، با این دو عنوان مقایسه شده و به این نتیجه رهنمون گردیده است که تعریف رایج، در حیث مفهومی، ارتباطی با یقینی بودن و واضح بودن ندارد؛ هر چند این وضع درباره تعاریف غیر رایج به گونه ای متفاوت است.همچنین از مجموعه قضایای بدیهی، فقط وجدانیات هستند که با عنوان «وضوح» و «یقین» گره خورده اند؛ و فقط اولیات، وجدانیات و حدسیات هستند که با «یقین» ملازمه دارند؛ و سایر بدیهیات، ملازمه ای با این عناوین ندارند.