جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اين‌ كتاب‌ از سه‌ بخش‌ متفاوت‌ اما مرتبط‌ تشكيل‌ شده‌ است. 1- گفتار نخست‌ با عنوان‌ “شب‌ قدر” از مجموعه‌ سخنراني‌هاي‌ دكتر بهشتي‌ در مركز اسلامي‌ هامبورگ‌ (آلمان) استخراج‌ شده‌ است‌ كه‌ در سال‌1344 يعني‌ اولين‌ سال‌ اقامت‌ پنج‌ سال‌ و نيمة‌ ايشان‌ در آن‌ ديار ايراد شده‌ است. همان‌گونه‌ كه‌ از شيوة‌ بحث‌ پيداست، روي‌ سخن‌ با مخاطباني‌ است‌ كه‌ با معلومات‌ متفاوت‌ كنار يكديگر قرار گرفته، در عين‌ سليسي‌ و رواني، بر استدلال‌ها و شواهد عيني‌ استوار است. 2- گفتار دوم‌ با عنوان‌ «روزهاي‌ آخر زندگي‌ حضرت‌ علي(ع») از مجموعه‌ گفتارهاي‌ ايراد شده‌ پس‌ از بازگشت‌ ايشان‌ از آلمان‌ برگزيده‌ شده‌ است. نگاه‌ تاريخي‌ به‌ رويدادهاي‌ آخرين‌ سالهاي‌ زندگاني‌ امام‌ علي(ع)، استناد به‌ شواهد متقن‌ و تصحيح‌ باورهاي‌ غلط‌ رايج‌ در اذهان‌ عامه، كه‌ شيوة‌ هميشگي‌ ايشان‌ در گفته‌ها و نوشته‌ها بوده، اينجا نيز مشهود است. 3- سومين‌ بخش‌ اين‌ اثر، متن‌ خطبة‌ متقين‌ از كتاب‌ شريف‌ نهج‌البلاغه‌ است‌ كه‌ توسط‌ دكتر بهشتي‌ ترجمه‌ و از ميان‌ دست‌نوشته‌هاي‌ ايشان‌ انتخاب‌ شده‌ است.

چکیده:هدف از آفرینش، عبادت، معرفت خدا و تقرب به اوست که برای نیل به این مهم باید خدایی زندگی کرد؛ مولای متقیان علی علیه السلام که شاگرد اول مکتب توحیدی پیامبر(ص) است و خود الگوی مجسم ارزش‏های اسلامی و زندگی توحیدی است طی خطبه‏ای معروف به متقین شاخصه‏ها و شیوه‏ی این زندگی را به روشنی تصویر نموده‏اند؛ هدفازنگارش اینپژوهش،ایناستکه شاخصه های زندگی موحدانه که لازمه داشتن زندگی توحیدی و پیمودن راه سعادت و کمال می باشد را تبیین نموده و فرا روی هر انسان آزاده ای قرار دهد، بدین جهت، اطلاعات و مطالب مورد نیاز به روش کتابخانه ای و با استفاده از نرم‏افزارهای موجود در این زمینه گردآوری شده و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این موضوع پرداخته شده است.باتکیه بر فرمایشات مولای متقیان علیه السلام در خطبه‏ی مذکور، روشن می‏گردد که شاخصه‏های زندگی توحیدی همان ابعاد وجودی و روحی انسان می‏تواند باشد که عبارتنداز: شاخصه‏های بینشی مشتمل: اعتقاد به توحید، معاد و...؛ شاخصه‏های گرایشی که عمدتا در دو حوزه: ۱- درارتباط با خالق ۲- در ارتباط با مخلوق نمود پیدا می کند و شاخصه‏های رفتاری که شامل دو حوزه‏: ۱- فردی: که در ارتباط با خداوند متعال، در ارتباط با خانواده و در ارتباط با خود می باشد.۲- اجتماعی: که شامل:رعایت ادب در گفتار، آزار نرساندن به دیگران، امانتداری و... می‏باشد؛ بنابراین موحدان کسانی هستند که دارای بینش و شناخت صحیح در رابطه با خداوندمتعال و سرای آخرت بوده و نیز صاحب گرایش‏ها، تمایلات و اخلاق پسندیده و رفتار نیکو و خداپسندانه می باشند. کلید واژه‌ها: نهج البلاغه، خطبه متقین، زندگی توحیدی، شاخصه های بینشی، شاخصه های گرایشی، شاخصه های رفتاری.

گفتمان که در مقابل واژه‌ی (discourse) نهاده شده است مفهومی است میان رشته ای که در بسیاری از رشته‌ها‌ی علوم اجتماعی کاربرد دارد. گفتمان به طور کلی به ساخت یا بافت زبان در مراحل بالاتر از جمله اطلاق می‌شود. تحلیل گفتمان، یکی از ابزارها‌ی تحلیل متون ادبی است که ارتباط بین ساختارها‌ی‌ گفتمان مدار و دیدگاه‌ها‌ی اجتماعی حاکم بر تولید گفتمان را بررسی، توصیف وتوجیه می‌کند، تحلیل گفتمان ادبی به عنوان یکی از فروع تحلیل گفتمان به بررسی و نقد متون ادبی از جنبه ساختارها‌ی زبانی و بافت متنی و هماهنگی آن‌ها با بافت موقعیتی می‌پردازد.نهج‌البلاغه به عنوان مجموعه سخنانی فروتر از قرآن کریم و فراتر از کلام بشری همواره مورد بررسی و تحلیل پژوهشگران قرار گرفته است، اما یکی از ویژگی‌های شایان‌توجه درباره نهج‌البلاغه ویژگی گفتمان ادبی است که به نظر می‌رسد کمتر مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است، در حالی که بخشی از زیبایی‌ها‌ی کلام امام (ع)، به ارتباط و هماهنگی بین ابزار‌های ادبی درون متنی و بافت موقعیتی آن‌ها مربوط است، این پژوهش در پی آن است با روش توصیفی-تحلیلی و از منظر تحلیل گفتمان ادبی به بررسی4 خطبه‌ی مشهور (توحید، شقشقیه، جهاد و متقین) پرداخته و به این پرسش پاسخ دهد که گفتمان ادبی حضرت(ع) در خطبه‌های مذکور، براساس تناسب بین بافت متن و بافت موقعیتی آن‌ها دارای چه ویژگی‌هایی است. نتایج بررسی نشان می‌دهد که: در خطبه‌ی توحید، با توجه به موقعیت شبهه و سرگردانی در مسائل اعتقادی، ساختارهای بیرونی و درونی و همچنین روابط بینامتنی خطبه، ‌در پی آموزش مخاطب و تبیین حقایق دینی هستند، این ساختارها در خطبه‌ی شقشقیه، متناسب با بافت موقعیتی انکار جایگاه امام (ع) از سوی مخاطب، دارای ویژگی اثباتی بوده و در خطبه‌ی جهاد متناسب با بافت موقعیتی کوتاهی مخاطب در امر جهاد، در پی برانگیختن احساسات مخاطب می‌باشند و در نهایت، ضرورت تربیت مخاطب در خطبه‌ی متقین، باعث شده که ساختار کلی گفتمان ایشان در راستای آموزش ویژگی‌های پرهیزگاران، گزینش شوند.