جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اومانیسم به عنوان نگرش حاکم بر دوره مدرنیته، موجودیت خود را تا حدود بسیاری مرهون مبانی و روش معرفت‌شناختی دکارت است. ویژگی اصلی معرفت‌شناسی دکارت اصالت‏دادن به عقلانیت ابزاری است. به عقیدۀ او می‌توان با عقل و بدون هرگونه توسّلی به حواس، به شناختی از واقعیت دست یافت. او با این مبنا خود را به نحوى مطلق به صورت موجودى مى‌شناسد که وجودش یقینى‌تر از همه چیز است. او اگرچه یک اومانیست به معنای امروزی نیست، اما محصول معرفت‌شناسی‌اش تصویری از انسان ارائه می‌کند که او را محور جهان هستی و ماسوای او را ذیل هستی او قرار می‌دهد. علامه محمدتقی جعفری از جمله فیلسوفان معاصر است که با عرضۀ مبانی معرفت‌شناختی متفاوتی به نقد اومانیسم پرداخته است. او ضرورت شناخت را در راستای نظام حیات معقول می‌بیند و معتقد است حواس طبیعی، عقل نظری، شهود عرفانی و وحی از ابزار معرفت است. این مقاله به قصد تحلیل انتقادی اومانیسم دکارتی ابتدا ارکان معرفت‌شناسی دکارت را تبیین و در ذیل هر یک دیدگاه علامه جعفری و وجوه تشابه و تضاد اندیشه آن دو را مطرح نموده است.

یکی از مباحثی که در انسان شناسی مورد بررسی قرار میگیرد جایگاه و منزلت انسان نسبت به سایر آفریدگان است، انسان خلیفه ی خدا در زمین است و از طریق رسالت و مسئولیتی که از سوی پروردگار به او تفویض شده است به مقام جانشینی خدا می رسد تا اراده، مشیت وشریعت اورا تحقق بخشد.درباره ی جایگاه ومنزلت انسان دیدگاههایی وجود دارد گروهی انسان را به عنوان برترین آفریدگان معرفی کرده اند، در این دیدگاه،انسان محور حقایق وارزشهاست وهمه ی فعالیتهای علمی و عملی انسان برمحور خود آدمی می گردد .یکی از آنهادیدگاه اومانیسم می باشد.دراین دیدگاه،انسان موجودی خود ساخته وخودبنیان است که " خود " او هدف ومحور است واین انسان محورهستی وصورت بخش همه ی امور است وآزادی اودر عدم عبودیت خدا وقیود دینی تحقق می یابد وخوشبختی اودربهره برداری هرچه بهتر از مواهب طبیعی ولذات جسمانی ودوری از رنج وتاکید براصالت فایده وکاربرد تامین می گردد. برای پژوهنده نیز این موضوع همواره پر از جذبه بوده است که بداند انسان از دیدگاه اومانیسم و دین اسلام در چه جایگاهی و منزلتی قرار دارد؟وچه وجوه اشتراک و افتراقی بین این دو دیدگاه وجود دارد؟روش پژوهش حاضر، روش تحلیلی - توصیفی واز نوع مطالعه ی کتابخانه ای است.جامعه آماری و نمونه از کل آیات قرآن کریم ، ترجمه آیات ،تفاسیر موضوعی قرآن ، فرهنگ نامه ها ، فصلنامه ها ، پایان نامه هاو کتب ومجلات تخصصی ، سایتها، وکلیه اسناد ، کتابهاو منابعی که در رابطه با موضوع پژوهش بوده وبه آن مرتبط است استفاده شده است.