جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب توجه تازه‌ای را توسط معرفت‌شناسان معاصر به حوزه‌ای جلب می‌کند که اکثر آنها از آن غافل هستند: فلسفه باستان. از خوانندگان دعوت می شود تا نوشته های افلاطون، ارسطو، پیرهو و دیگران را مجدداً مرور کنند و بپرسند چه بینش جدیدی می توان از آن اجداد فلسفی به دست آورد. آیا ایده‌ها، پرسش‌ها یا خطوط فکری وجود دارند که در برخی از فلسفه‌های باستانی وجود داشته و متعاقباً نادیده گرفته شده‌اند؟ آیا ایده‌ها، پرسش‌ها یا خطوط فکری معاصری وجود دارد که بتوان با نگاه کردن به برخی از فلسفه‌های باستانی آن را عمیق‌تر کرد؟ پاسخ‌ها «بله» و «بله» هستند، طبق 13 فصل این کتاب، که توسط فیلسوفانی نوشته شده است که به دنبال غنای معرفت‌شناسی معاصر از طریق درگیر شدن با معرفت‌شناسی باستانی هستند.

فلاسفه یونان باستان و دیدگاه آنها بصورت کتابی سرگرم کننده و آموزنده دربخش اول این کتاب به فلاسفه پیش از سقراط می پردازد. دانشمندانی چون تالس، فیثاغورث ،هراکلیت ،تونینو کاپونه به بررسی شهر آتن در قرن پنجم، می پردازد. بخش دوم فلاسفه را از سقراط تا فوطین بررسی می کند. دانشمندان مثل سقراطیان کوچک، افلاطون، ارسطو ، اپیکور، نوافلاطونیان و دانشمندان بزرگ دیگر می پردازد. این کتاب با کتب فلسفه دیگر سه تفاوت بزرگ دارد. اول در ساده نویسی ، دوم طنزآمیزی و سوم در اختصاص بخشهایی به تاریخ عمومی و اجتماعی-سیاسی دولت شهرهای مهم آن زمان چون آتن و الئاست. اما از جهت فلسفی، نویسنده موضوعات نسبتا پیچیده را طوری بیان کرده که برای همه عموم قابل فهم است. بنابراین خواندن آن نه تنها خستگی نمی آورد. بلکه می تواند سبب نشاط باشد و آموزنده است. این اثر را می توان مثل یک رمان ،حتی برای لذت روحی و خوشایند معنوی مطالعه کرد. کتاب فلاسفه بزرگ یونان باستان شرح زندگی فیلسوفان و رئوس اندیشه های فلسفی آنهاست. اما با تمام تاریخ فلسفه هایی که مترجم می شناسد، تفاوتهای عمده دارد. علاوه بر بخشهای طنزآمیز مربوط به فیلسوفان ساخته ی خیال نویسنده ، که در آثار مشابه نظیر ندارد. به راستی خود اثر بدیع مستقلی را تشکیل می دهد. وچانو دکرشنتزو در نیمه نخست قرن بیستم متولد شده است. او در ابتدا در سازمان آی.بی.ام ایتالیا به عنوان مهندس کار می کرد. پس از مدتی به نویسندگی روی می آورد. کتابهای : چنین گفت بلاویستا – رافائل – ناپل بلاویستا و عمو کاردلینو را منتشر کرد. لوچانو روزنامه نویس و طراح و اجرا کننده برنامه های تلوزیونی صاحب نام نیز بود. بخشی از کتاب pdf فلاسفه یونان باستان ملیسوس افزون بر اینکه در طراحی جنگی چیره دست بود، به عنوان چهارمین فیلسوف مکتب الئا نیز مشهور است. اختلاف اساسی بین او و پیشینیانش در این است که به نظر پارمنیدس “وجود” چیزی است بیرون از زمان در حالیکه ملیسوس معتقد بود وجود همان واقعایت محسوس است. دریاسالار می گوید: ” آنکه هست، همیشه بوده و همیشه خواهد بود.” و همینجاست که ارسطو از شدت عصبانیت در برابر این پایین آوردن مرتبت وجود پارمنیدس از سطح معنوی به سطح محسوس، به ناسزاگویی می پردازد. برای ما آدمهای فانی ممکن است فرق بین این دو نظریه ارزش تامل نداشته باشد و ابلهانه به نظر آید اما اگر مفهوم این دو برداشت را با دقت بیشتری بررسی کنیم بی درنگ درخواهیم یافت که تفاوت قابل ملاحظه است. ملیسوس اگرچه درباره ی بی ارزشی طواهر و بی اعتباری حواس با فیلسوفان الئایی توافق دارد اما مایل نیست وجود را همچون یک جوهر بی محتوا و مجرد بشناسد. بیشتر می خواهد به آن یک خصیصه ی عینی بدهد چون آن را با کل جهان که فراگیرنده ی همه چیز است، یکی می داند. دریاسالار ملیسوس یکی از فلاسفه یونان باستان می گوید: اگر چیزی وجود دارد ابدی است، زیرا از هیچ ، چیزی به وجود نمی آید. اگر ابدی است پس بی نهایت است و نه آغازی دارد نه انجامی اگر ابدی و بی نهایت است پس یگانه است،زیرا اگر دو تا بود بالاخره هر یک از آن دو حدی می شد برای دیگری. اگر ابدی است، بی نهایت است و یگانه، پس همگون است زیرا اگر همگون نبود اجزای مختلف داشت و در نتیجه متعدد بود. اگر ابدی است، بی نهایت است، یگانه است و همگون، پس بی حرکت است زیرا بیرون از خود او مکانی وجود ندارد تا در آن حرکت کند. اگر ابدی است، بی نهایت است، واحد است، همگون است و ساکن، پس نمی تواند درد و رنج داشته باشد زیرا همیشه باید در یک حال باشد.

ترجمه ماشینی: «خدا و فلسفه یونانی» بررسی براهین اصلی وجود خدا یا اصل علی اولی در فیلسوفان یونان باستان است. مطالعه گرسون درباره فیلسوفان یونان باستان شامل پیشاسقراطیان - افلاطون، ارسطو، رواقیون و شکاکان و فلوطین است. در فیلسوفان یونان، براهین وجود خدا بخشی از الهیات طبیعی است که از الهیات اسطوره ای و مدنی متمایز و برتر از آن است. بر خلاف بافت یهودی، مسیحی یا اسلامی، که در آن الهیات طبیعی تابع اصول کتاب مقدس است، الهیات طبیعی یونان در واقع نوعی رئالیسم علمی است. خدا یک موجود فرضی است که به عنوان توضیح نهایی داده های مختلف فرض شده است. هدف اصلی این کتاب نشان دادن تداوم اندیشه یونانی حکمت و هویت آن با آنچه که می توان به راحتی «استدلال الهیاتی طبیعی» نامید، است. از آغاز فلسفه در یونان تا جذب اساسی آن در اندیشه یهودی، مسیحی و اسلامی، گفتگوی مداوم با مفهوم الهی به عنوان محور آن وجود دارد. این کتاب به بررسی رابطه بین استدلال‌ها در الهیات طبیعی و متافیزیک می‌پردازد و نظریه‌های مختلف علیت را در زمینه استدلال الهیات بررسی می‌کند. این استدلال می کند که اوج الهیات طبیعی یونان، متافیزیک متمایز خلقت فلوطین است.

كتاب الشكوك على جالينوس كه نام كامل آن، «كتاب الشكوك للرازى على كلام فاضل الاطباء جالینوس» است، تأليف ابوبكر محمد بن زكرياى رازى، طبيب مشهور ایرانى است و به زبان عربى نگاشته شده است. رازى، در اين كتاب، بسيارى از آراء فلسفى و پزشکى جالینوس را مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد. البته بايد توجه داشت كه نقد افكار و آراء طبيب مشهورى همانند جالینوس، از عهده هركسى ساخته نيست و چه‌بسا ادعاى اشكال بر او باعث هجمه بر منتقد شود. رازى خود به اين مطلب واقف بوده است؛ ازاين‌رو، در اوايل كتاب، در عين اعتراف به عظمت و جلالت شأن جالینوس، خاطرنشان مى‌كند كه صناعت طب و فلسفه، تسليم محض در برابر بزرگان و تقليد از آنان را برنمى‌تابد؛ چنان‌كه جالینوس خود در كتابى كه راجع به منافع اعضاء نگاشته، كسانى را كه پيروان و رهروان خود را به پذيرش بدون دليل از خويش وامى‌دارند، سرزنش نموده است (الشكوك، ص39 - 41). رازى، نقد آراء جالینوس را از كتاب البرهان شروع مى‌كند و اين كتاب را چنين معرفى مى‌نمايد: «انه كان اجل الكتب عندى و انفعها بعد كتب الله المنزلة (همان، ص42 - 43). وى بيش از 20 رأى از آراء جالینوس را به نقل از سى و چند كتاب او نقل و آن‌گاه نقد مى‌كند. طب اسلامى، ازجمله علومى است كه بعضى از مستشرقان، آن را ترجمه و يا شرح طب يونانى مى‌دانند و كسانى مثل رازى و ابن سينا را مترجم و حداكثر شارح آثار بقراط و جالینوس مى‌خوانند؛ درحالى‌كه تأليفاتى همانند «الشكوك»، نشان‌گر بطلان اين گمان است. «الشكوك» تنها نقد آراء طبى جالینوس نيست، بلكه آراء فلسفى او را نيز نقد و بررسى كرده است. علاوه بر اين، رازى آراء بعضى ديگر از حكماى يونان، همانند ارسطو، اقليدس، ابرقلس و... را نيز نقد و كنكاش كرده است. نكته ديگر اينكه تمام نقدهایی كه رازى بر جالینوس وارد مى‌داند، در اين كتاب نيامده است، بلكه رازى خود تصريح مى‌كند كه قصد ندارد با ذكر شكوك و نقدهاى فراوان اين كتاب را مفصل و حجيم كند. در پایان، ذكر يك نكته خالى از فايده نيست كه على‌رغم خبرويت رازى در علم پزشکى و فلسفه، بسيارى از اطباء و حكمايى كه پس از او آمده‌اند، شكوك و انتقادات او را بر جالینوس وارد ندانسته‌اند و اين كنكاش‌ها را پاسخ داده‌اند؛ از جمله اين اطباء، مى‌توان به على بن رضوان مصرى مشهور به ابن رضوان (متوفاى 453ق) اشاره كرد. همچنين ابوالقاسم عبدالرحمن بن ابى‌صادق نيشابورى (قرن پنجم هجرى) و نيز ابوعلاء بن زهر (متوفاى 525ق) در كتاب «البيان و التبيين في الانتصار لجالینوس»، از جمله اين افراد بوده‌اند.

موضوع بسیار مهم در تحول اولیه‌ی مسیحیت تاثیر میراث عقلی دوره‌ی کلاسیک بر آن است. از این‌رو رابطه‌ی بین برخی از عمده‌ترین اجزاء نظام فکری یونان با آیین‌های اخلاقی و رستگارجویی در مسیحیت و هم‌چنین رابطه‌ی این نظام فکری با آموزه‌ها و ارکان کلام مسیحی به ویژه در دوره‌ی میانه، دغدغه‌ی اصلی این پژوهش محسوب می‌شود. رواقیون به دنبال فروپاشی نظام دولت‌شهری، اندیشه‌ها و آموزه‌هایی همچون لوگوس یا قانون ازلی و ابدی حاکم بر کائنات، برابری و برادری طبیعی ابنا بشر، نظریه‌ی دولت جهانی، دوگانگی قلمرو آسمان و زمین وغیره را در خود پروراندند و اندیشمندان مسیحی این اندیشه‌ها را در قالب دینی و با تعابیری همچون نظام الهی کائنات، برابری مومنان در همه‌ی شئون، امت مسیحی و غیره، تفسیر، بسط و تکامل بخشیدند. این پژوهش بر اساس رویکرد مضمون‌گرا در صدد بررسی شباهت‌ها و هم‌سنخی‌های محورها و ارکان نظریه‌ی رواقیون با اصول و آموزه‌های مسیحیت است. در این راستا سوال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه: چگونه می‌توان گفت که رواقیون ضمن تکامل برخی اصول و آموزه‌های فلسفه‌ی سیاسی یونان باستان، در پیدایش و تکامل فلسفه‌ی سیاسی مسیحیت نقش مهمی داشتند؟؛ فرضیه‌ی پژوهش نیز عبارت خواهد بود از اینکه فلسفه‌ی رواقیون به عنوان میانجی، بسیاری از آموزه‌های اصلی تکامل‌یافته در فلسفه‌ی سیاسی یونان را به فلسفه‌ی سیاسی مسیحیت منتقل کرد.

با ورود فلسفه به دامان فرهنگ اسلامی، عده‌ای به مخالفت با این نحله فکری برخاستند. مکتب معارفی خراسان از جملة این مخالفان می‌باشد. این مکتب در سده چهاردهم هجری قمری، توسط میرزا مهدی اصفهانی شکل گرفت و در ابتدا مشهد مقدس، کانون ترویج این عقیده قرار گرفت. شاگردان میرزای اصفهانی، پیرو تعالیم استاد، با تکیه بر خلوص معرفت دینی، به تخطئه علوم بشری به ویژه فلسفه می‌پردازند. در حال حاضراین مکتب با نام« مکتب تفکیک » شناخته می‌شود و مدافعان و مروجان آن با تأکید بر جدایی رهیافت‌های وحیانی از معارف فلسفی و عرفانی، طریق پیشگامان خویش را دنبال می‌کنند.از آنجا که فلسفه اسلامی در بین مسلمانان به ویژه شیعیان، از جایگاه ویژه‌ایی بر خوردار است و نیز پيروان اين مکتب، خود از شيعيان و از مدرسان فلسفه بوده‌اند، بررسی نظرات ایشان در نفی فلسفه ضروری می‌نماید؛ زیرا اگر دلایل ایشان مستحکم نباشد، قابلیت-های فلسفه بیشتر از پیش نمایان خواهد شد و اگر دلايلی مستدل و قابل پذيرش در اين زمينه داشته باشند، جای آن دارد که نسبت به فلسفه و فلسفه‌انديشی با ترديد نگریسته شود.در این نوشتار با موضوع" فلسفه اسلامی از دیدگاه مکتب معارفی خراسان"، موضع این مکتب نسبت به کلیت فلسفه اسلامی گزارش و دلایل آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. رساله حاضر از چهار بخش تشکیل شده است: بخش نخست شامل کلیات تحقیق است . بخش دوم به معرفی اجمالی اصول و شخصیت‌های شاخص این مکتب می‌پردازد. دربخش سوم دلایل این مکتب در نفی فلسفه بیان شده و نقاط ضعف و قوت آن‌ها، با رویکرد کلامی و با استفاده از متون علمی بررسی می ‌شود. در پایان این نتیجه به دست می‌آید که مدافعان مکتب معارف در مقام نقد فلسفه و نیز ارائه صحیح اصول خویش، کامیاب نبوده‌اند.