جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روایت سر به محمل­ کوبیدن حضرت زینب (س) در منابع روایی امامیه با پیشینه ­ای اندک، نقشی مؤثر در مبناسازی عزاداری ویژه ­ای­ در فرهنگ شیعی داشته است. طریحی نگارنده «المنتخب» با نقل از «مُسلم جصّاص»، یگانه گزارش­گر این روایت، نقشی اساسی در چهره‌پردازی و بُعد عاطفی عاشورا ایفا کرده است. ملافاضل دربندی نیز به عنوان یکی از مقتل‌نویسان عاشورایی توجیهاتی خاص درباره این روایت بیان کرده و علی­رغم اشکالاتش به ظاهر روایت، آن را پذیرفته و مبنایی برای انواع عزادارای­ها مانند قمه ­زنی و زنجیرزنی قرار داده است. این مقاله با رویکردی تحلیلی ـ انتقادی ابتدا به تبیین اعتبار سندی و متنی این روایت با ملاک­ها و معیارهای نقد متون حدیثی و تاریخی پرداخته است، سپس، مبنای فاضل دربندی را در چهار محور در سنجه نقد نهاده است. این چهار مبنا که در اعتباربخشی وی نسبت به منبع علامه مجلسی، اعتبار روایات بحار الأنوار، حجّت شرعی بودن فعل غیر معصوم و عدم حرمت فعل خلاصه ­می­شود، بنابر ادله­ روایی، عقلی و عرفی محل تأمّل خواهد بود. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که این روایتِ مرسل با قرینه­یابی در سیاق و دیگر روایات هم­مضمون، ضمن وجود تعارضات و تناقضات با آسیب­ هایی مانند رکاکت معنوی و مخالفت با روایات تاریخی و غیر آن قابل مناقشه است.

ترجمه ماشینی: هنگامی که ابوعبدالله الحسین پسر علی و فاطمه و نوه محمد به سوی مرگ در میدان کربلا حرکت می کرد، خواهرش زینب بیش از پیش به مرکز آل محمد آل محمد نزدیک شد. (اهل بیت). او چند روز تاریخی در آنجا می ماند و شرارت رهبری اسلامی را به چالش می کشید، از اقدامات برادرش دفاع می کرد، مراسم بزرگداشتی را آغاز می کرد، از امام جدید، فرزند حسین علی بن (ع) محافظت و پرورش می داد. الحسین بن. علی بن. ابیطلب، تا جایی که توانست جایگاه شایسته خود را بگیرد. این داستان اوست.

حضرت خاتم‌الانبیا (ص) در میان مسلمانان کتاب خدا و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) را به عنوان دو میراث گرانبها برجای گذاشتند تا امت اسلامی با الگوگیری از آن‌ها راه سعادت را بیابند. برای الگوگیری از اهل بیت (ع) علاوه بر سیره ایشان می‌توان به سخنان و خطبه‌های این بزرگواران که چیزی جز تأویل و تفسیر قرآن و بطون کلام الهی نیست مراجعه کرد. تحلیل مقایسه-ای به عنوان یک رویکرد کیفی، یکی از منابع معرفتی در تمامی شاخه‌های مطالعات علوم انسانی، اجتماعی و سیاسی محسوب می‌شود. در تحلیل مقایسه‌ای علاوه بر توصیف ویژگی‌های دو طرف مورد مقایسه، به تبیین شباهت‌ها و تفاوت‌های آن ویژگی‌ها پرداخته می‌شود. به دلیل اهمیت خطبه-های اهل بیت (ع) به ویژه حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س) به‌عنوان الگوهای کامل انسانی در کالبد مونث و پی‌بردن هرچه بهتر به مضامین آن‌ها از طریق تحلیل مقایسه‌ای، هدف این پژوهش «مقایسه درون‌مایه‌های خطبه‌های حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س)» است. این تحقیق با هدف بنیادی و به روش توصیفی-تحلیلی و مقایسه‌ای نگاشته شده‌است که در آن، 656 عبارت از خطبه‌های حضرت زهرا (س) و 272 عبارت از خطبه‌های حضرت زینب (س) تحت 9 عنوان درون‌مایه مورد بررسی قرار گرفته‌اند. شباهت این خطبه‌ها در میزان عبارات با درون‌مایه‌های ادبی، قرآنی و ستایشی است و در بقیه درون‌مایه‌ها متفاوتند که بیشترین تفاوت آن‌ها مربوط به درون‌مایه سیاسی و اجتماعی است. نتیجه دیگری که از یافته‌های این پژوهش حاصل شد این است که بیشترین عبارات به کار رفته در خطبه‌های این دو بانوی بزرگوار مربوط به درون‌مایه‌های توصیفی، هشداری و سیاسی و اجتماعی و کمترین عبارات مربوط به درون‌مایه‌های ستایشی، دعوتی و عاطفی است. جامعه این تحقیق متنی و شامل منابع معتبر روایی دربردارنده خطبه‌های حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س) است.

ترجمه ماشینی: این کتاب مروری بر زندگی و زندگینامه هشت تن از زنانی است که در طلوع اسلام نقش آفرینی کردند. این کتاب ادعا نمی کند که تمام جنبه های زندگی نامه آنها را پوشش دهد، بلکه آشنایی سریع با برخی از کارها از جمله: خدیجه بنت خویلد، فاطمه بنت اسد، فاطمه الزهرا، ام سلمه، ام کلثوم، سیده زینب، سیده سکینه، فاطمه بنت الحسین، و اشاره به ابعاد زندگی ایشان است.

این نوشتار با عنوان «تجلی قرآن در خطبه‌های حضرت زینب (سلام الله علیها)» از پژوهش‌های کاربردی در حوزه ‌معارف دین است که چگونگی و چند گونگی تجلی قرآن در خطبه‌های کوفه و شام را بیان می‌کند که با بهره‌گیری از روش نقلی، وحیانی و پردازش اسناد نوشتاری و ساماندهی آنها به تبیین و تحلیل موضوع پرداخته است. بررسی این مسئله با یاری جستن از آیات و روایات مرتبط، صورت گرفته است.از ابعاد زندگی حضرت زینب کبری دختر امیرمؤمنان علی (علیه السلام) خطبه‌هایی است که پس از واقعه کربلا ایراد فرمودند. خطبه‌های آن حضرت با توجه به پیشینه زندگی و تربیت ایشان در مهبط وحی، نمود زیبای معارف اسلام واقعی است و سرشار از استنادها و استشهادهای قرآنی است. با توجه به اهمیت درون‌مایه خطبه‌ها و منزلت والای حضرت‌زینب (سلام الله علیها) و نقش ایشان در دفاع از آرمان‌های ناب اسلام، تحقیق حاضر بر آن است میزان تجلی آیات قرآن مجید (استنادها و استشهادها) در این خطبه‌ها را بررسد. خطبه‌های حضرت در کوفه و شام مملو از کاربست آیات اعتقادی و سیاسی و اجتماعی است.استناد حضرت در تبیین آیات توحیدی و راه و راهنما شناسی به آیات 1 حمد، 33 و 56 سوره احزاب و آیه آخر سوره فجر است و در آیات سیاسی که شامل مردم شناسی، شاخصه‌های حاکمان و حکومت‌های شکل گرفته در جوامع اسلامی از منظر قرآن است به 92 نحل 82 توبه و 10 روم و... استناد شده است و همچنین نگاه قرآنی و استناد به سنت‌های اجتماعی که بر گرفته از اراده حق است در آیات 169 و 178 آل عمران و 32 توبه، از جمله تجلی آیات در ابعاد مختلف سخنان حضرت زینب (سلام الله علیها) است.

فهم دقیق‌تر احادیث ائمه^ نیازمند به بسترشناسی تاریخی است بدین معنا که کلام امام× در چه زمان، مکان و فضایی نقل‌شده است. یکی از این احادیث حدیث زینت است. این نوشتار عهده‌دار بستر‌شناسی تاریخی حدیث زینت است تا بتواند تحلیل دقیق‌تری از آن ارائه نماید. برای این هدف با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با ارجاع به منابع روایی تاریخی به بررسی وضعیت ویژه دوران امام صادق× پرداخته و سپس آسیب‌های اجتماعی موجود در عصر ایشان را مورد بررسی قرار داده و در ادامه به کارکردهای حدیث زینت پرداخته است. بررسی و تحلیل‌ها نشان داد که بسترشناسی تاریخی نقش بسیار مهمی در تحلیل محتوای احادیث دارد و در این تحقیق روشن شد که حدیث زینت در پی هویت بخشیدن شیعیان و تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز آنان با دیگران و سازمان‌دهی اقلیت شیعی در درون اکثریت سنی نقل شد و نقشه راهی برای تمام شیعیان در همه اعصار است تا آنان را به جایگاه اجتماعی مطلوب برساند.

زبان از عناصر بنیادی در سبک‏شناسی است و از جمله مباحث مهم در بررسی زبان، توجه به جنسیت و ارتباط و تناسب آن با زبانِ متن ادبی است. برخی از پژوهش‏گران معتقد به وجود تمایز بین زبان مردانه و زنانه هستند. رابین لیکاف به عنوان نخستین نظریه‏پرداز حوزه زبان‏شناسیِ جنسیت دیدگاه‏‏های خود را درباره الگوی گفتار زنانه در گفتمان مطرح کرده است. از منظر وی تمایز بین زبان زنانه و مردانه بیشتر در گفتار نمود می‏‏یابد تا در نوشتار. لیکاف چهارده مشخصه کلی را در تمایز گفتار زنانه از مردانه ذکر می‏‏کند. شاخصه‏‏های چهارده‏گانه وی تحت سه عنوان نشانه‏های واژگانی، واجی و آوایی و ویژگی‏‏های نحوی قابل دسته‏بندی است. در این نوشتار خطبه امام سجاد و خطبه حضرت زینب3 در کوفه به واسطه تشابه موضوعی و موقعیتی (مکان و مخاطب)، گزینش و بر اساس نظریه لیکاف با روش توصیفی - تحلیلی و با ارائه جداول و نمودارها مورد مقایسه قرار گرفته است. مقایسه دو خطبه تمایز برجسته‏‏ و معناداری را میان آن دو نشان نداد و لذا نتوانست نظریه لیکاف را به طور کامل اثبات کند؛ حتی در برخی از موارد، یک نوع تضاد زبانی میان نظریه لیکاف و متن خطبه‏‏ها مشاهده شد؛ از جمله کاربرد دشواژه‏‏ها یا عبارات پرسشی و‏... با این همه، مقایسه مذکور تا حدی توانست تطابق نسبی دیدگاه لیکاف با مولفه‏‏های زبانی این دو خطبه را نشان دهد. نتایج نشان داد که کاربست مناسب عناصر آواساز در سطح آوایی خطبه‌ها، در هر دو خطبه بار عاطفی مورد نظر را به خوبی انتقال داده و در نتیجه تأثیر زیادی بر مخاطب گذاشته است؛ با این تفاوت که این عناصر، سازگار با نظریه لیکاف،‏ در خطبه حضرت زینب3 بیشتر بوده و از تنوع آوایی بیشتری نیز برخوردار است. در سطح واژگانی کاربرد بیشتر قید و صفت و سوگندواژه در خطبه حضرت زینب3 آن را متمایز از خطبه امام سجاد علیه السلام کرده؛ اما برخلاف دیدگاه لیکاف خطبه حضرت زینب3 از دشواژه‏های بیشتری نسبت به خطبه‏‏ امام سجاد7 برخوردار است. این تفاوت بیش از عامل جنسیت، تحت تأثیر موضوع خطاب و رویکرد دو خطیب در کلامشان به مردم کوفه است. از جمله نتایج در سطح نحوی نیز می‏توان به کاربرد بیشتر جملات قسم و پرسشی در کلام اشاره کرد که هر چند از نظر آماری منطبق با دیدگاه لیکاف است، اما از نظر معنایی هماهنگ با آن نیست.