جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 15
رابطه‌ی «معلوم بالذات» و «معلوم بالعرض» نزد علامه طباطبایی
نویسنده:
نویسنده:وحید آرزومندی؛ استاد راهنما:رضا اکبریان؛ استاد مشاور :سیدمحمدعلی حجتی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
علم حصولی فرایندی ادراکی است که سه جزء در آن، زمینه‌ی تحقق علم را فراهم می‌آورند؛ جزء اول عالم یا مدرِک یعنی شخص ادراک‌کننده است، جزء دوم شیء خارجی یا معلوم بالعرض است و سومین جزء صورت ذهنی یا معلوم بالذات است. نزد علامه طباطبایی چگونگی رابطه‌ی معلوم ‌بالذات و معلوم ‌بالعرض به صورت حصول صورت شیء مادی در ذهن نیست، بلکه عبارت از حصول صورت مجرد مثالی نزد وجود مثالی مدرک است. به این ترتیب علم به معلوم‌ بالذات یا صور‌ت‌های علمی، علم حضوری و بی‌واسطه است. بر همین مبنا علم حصولی نیز به علم حضوری باز می‌گردد. تلقی خاصی که علامه طباطبایی از ماهیت دارد در تبیین نحوه‌ی ارتباط معلوم بالذات و معلوم بالعرض در فرایند علم حصولی اثر می‌گذارد. علامه طباطبایی در مسأله‌ی تمایز وجود و ماهیت، برای ماهیت نقش هستی‌شناختی قایل نمی‌شود، بر این اساس معلوم بالذات و معلوم بالعرض هر دو باید از سنخ وجود باشند. علامه معتقد است بین وجود عینی و ماهیت نزد ذهن ملازمه‌ی عقلی وجود دارد. چگونگی رابطه بین وجود عینی و ماهیت که ظهور وجود عینی نزد ذهن است، مسأله تحقیق حاضر است. حل مسأله در این تحقیق با روش تحلیلی - توصیفی صورت می‌گیرد.
حکیم سبزواری و سازوارسازی دیدگاه سهروردی و صدرالمتألهین در مساله ابصار
نویسنده:
محمد هادی توکلی، حسینعلی شیدانشید
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
صدرالمتألّهین که در اِبصار، به نظریّۀ خلق و انشای صور محسوس توسط نَفْس عقیده دارد، نظریّۀ علمِ حضوریِ اشراقی اِبصار اثر شیخ اشراق، را نپذیرفته و اشکالاتی بر آن وارد کرده است. سبزواری در دفاع از نظریّۀ شیخ اشراق، علاوه بر پاسخگویی به نقدهای صدرالمتألّهین، در توجیه این نظریّه و سازوار ساختن آن با مبانی حکمت متعالیه کوشیده است. این مقاله به گزارش و نقد و بررسی این کوشش سبزواری که در واقع نوعی نوآوری در سازوارسازی دو آن دیدگاه است، اختصاص دارد. حاصل آنکه دو گونه توجیه از سخنان وی می­توان داشت که البتّه با اشکالاتی از جمله ناسازگاری با نظام حکمت اشراقی، روبه­روست، امّا نظریّه­ای را که در تبیین کیفیّت ابصار در مورد نفوس کامل از توجیه دوم وی به دست می­آید می توان نظریه­ای جدید در سیر تطور نظریۀ ابصار دانست که مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه نیز هست.
صفحات :
از صفحه 151 تا 176
پژوهشی در فلسفه عرفان
نویسنده:
محمدمهدی گرجیان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
فلسفه عرفان به مثابه ساحت علمی نو پديد دير زمانی نيست كه ذهن انديشوران اين حـوزه علمـی را به خويش معطوف داشته است. بايد اذعان داشت كه ناظرين به اين موضوع از زوايای مختلفـی به اين عرصه توجه كرده اند؛ چراكه گروهی تنها به بيان رئوس ثمانيه و برخی به حقايق هـستی بـا نگرش فيلسوفانه و تحليل نگر، مبانی و مبادی و زيرساخت های آن را نقد و ارزيـابی كـرده، نگـاه كل نگر و بيرونی و فراگير را وجهه همت علمی خويش قرار داده اند. فلسفه عرفان موضوعاتی از قبيـل ماهيـت علـم عرفـان، عرفـان و تجربـه دينـي ، اشـتراكات و افتراقات، عرفان و بيان ناپذيری، امكان تجربه عرفانی و حجيت كشف و شـهود عرفـانی، غايـت و كاركردهای عرفان ومواردی از اين دست را مورد بحث قرار می دهد. نگارنده معتقد است فضای بحث در اين عرصه كاملاً بكر و مفتوح بـوده، اهميـت و جايگـاه عرفان در ميان علوم و ضرروت جلوگيری از رهزنی و افراط و تفـريط در ايـن سـاحت وظيفـه را برای پژوهندگان اين موضوع دو چندان می سازد گرچـه نوشـته حاضـر نيـز مقـدماتی و گزينـشی است كه بايد توسط اهل فن تكميل گردد.
صفحات :
از صفحه 5 تا 22
علم عنائی واجب الوجود در حکمت سینوی و نقدی بر آن
نویسنده:
احمد بهشتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
چکیده این نوشتار، نخست تفسیر علم ع نائی واجب الوجود را از دیدگاه شیخ الرئیس مطابق شفا و نجات مطرح می کند . آنگاه با توجه به تفسیر وی در اشارات - ک ه در حقیقت تفصیل همان اجمال است – به بیان ویژگیهای آن می پردازد. بنا بر تفسیر دوم ، علم عنائی واجب الوجود سه ویژگی دارد: -1 فراگیری آن نسبت به تمام موجودات -2 آگاهی به اینکه نظام جهان هستی نظام برتر است -3 آگاهی به اینکه نظام برتر جهان هستی برخاسته از احاطه ی علمی اوست. بخش پایانی این نوشتار ، نقدی است بر نظریه ی علم عنایی سینوی.
صفحات :
از صفحه 9 تا 24
حضوری بودن محسوسات
نویسنده:
عسکری سلیمانی امیری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
کلیدواژه‌های فرعی :
صورت , تجرد علم , وحدت در کثرت نفس , علت فاعلی , رابطه وجودی نفس و قوا , علم اشراقی , تشکیک مراتب نفس , اتحاد نفس و بدن , حکمت اشراق the School of Illumination , حکمت متعالیه , فلسفه مشاء , جسم مرئی , اضافه وضعی , کیف محسوس , کیف نفسانی , ملموسات(فلسفه) , احکام علل اربعه , مغالطه اخذ ما بالعرض مکان ما بالذات (منطق) , عالَم مثال منفصل(مقابل مثال متصل) , مبصرات , معلوم بالعرض((اصطلاح وابسته)، مقابل معلوم بالذات) , معلوم بالذات((اصطلاح وابسته)، مقابل معلوم بالعرض) , متخیله , صورت متخیله(اصطلاح وابسته) , وجود ذهنی(اصطلاح وابسته) , نظریه انطباع(اصطلاح وابسته) , نظریه انشاء نفس(اصطلاح وابسته) , خطاپذیری حس , حیثیت حکایتگری , علت فاعلی و علت غائی , اقسام علم حضوری , وحدت قوای نفس , خطا ناپذیری علم حضوری , ملاک تحقق علم حضوری , ربط آلی , مادی بودن احساس , نقش اعصاب و سلولهای مغز در ابصار , انطباع کبیر در صغیر , حضوری بودن احساس , تقسیم حصری علم به حصولی و حضوری , تقسیم قیاسی وجود , ارتباط حواس با خارج , مرتبه نازله نفس , تأثیر مادی بر مجرد , خطا پذیری علم حصولی , ادراک احول , امتناع ازدحام دو صورت بر یک ماده , علت قابلی , نسبت وجودی نفس با جسم خارجی , وحدت قوای نفس با ابزارشان , حاس بالقوه , قیاسی بودن تقسیم وجود به مجرد و مادی , امکان مجرد بودن مادی ,
چکیده :
فیلسوفان مشاء در مورد محسوسات قائل به انطباع صورت‏های حسی در اندام‏های حسی هستند. و در خصوص ابصار دو رأی از گذشته مطرح بوده است: یکی، خروج شعاع و دیگری، انطباع صورت مبصر در چشم. شیخ اشراق قول به خروج شعاع را نفی مى‏کند؛ چه این که به دلیل امتناع انطباع کبیر در صغیر، انطباع صورت حسی در چشم را منکر است. از این‏رو، در خصوص ابصار معتقد است که نفس علم حضوری به مبصر خارجی مى‏یابد. صدرالمتالهین، رأی شیخ اشراق را نقد مى‏کند و در همه ادراکات حسی مدعی مى‏شود که صور محسوسات به انشاء نفس در عالم مثالِ متصل تحقق مى‏یابند و ادراک صورت مى‏گیرد. اما بر اساس مبانی حکمت متعالیه مى‏توان گفت که ادراکات حسی از نوع علوم حضوری هستند و مجرد بودن متعلق علم، به دلیل تجرد علم و عالم، با مادی بودن معلوم و محسوس منافات ندارد؛ زیرا تقسیم موجود به مجرد و مادی از نوع تقسیم قیاسی است. لذا موجود مادی به اعتبار فاعل شناسا و وجود برای فاعل شناسا مجرد مى‏باشد. هم چنان که، خارجی بودن هر وجودی منافات با تقسیم وجود به خارجی و ذهنی ندارد.
صفحات :
از صفحه 11 تا 41
انقلاب صدرایی در ذهن شناسی و طرح نوینی در معرفت شناسی
نویسنده:
زهره قربانی، مهدی امام جمعه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
مسأله وجود ذهنی تا زمان ملاصدرا یکی از پیچیده‌ترین مباحث فسلفه اسلامی بوده است که اکثر فلاسفه و متکلمان اسلامی درباره آن اظهار نظر کرده‌اند؛ اما نتوانستند بر این مشکل فائق آیند. صدرالمتألهین با طرح حمل اولی و شایع و تمایز آن دو، توانست این مسأله را حل کند. وی با خروج علم از سنخ ماهیت و ورود آن به سنخ وجود، توانست رویکردی ابتکاری نسبت به این مسأله داشته باشد و دقیق‌ترین اشکالات آن را برطرف کند. ملاصدرا بر خلاف حکمای پیشین، علم را از تحت مقولات خارج می‌کند و آن را از سنخ وجود می‌شمارد. در نتیجه، این توانایی را پیدا می‌کند که بین علم و وجود ذهنی تمایز قائل شود و وجود ذهنی را ظل علم قلمداد کند. وی با طبقه‌بندی هستی در نظام تشکیکی وجود و با طرح حمل حقیقه و رقیقه، در تطابق ماهوی ذهن و عین، انطباق آن دو را ناشی از انطباق عینی وجود برتر ماهیت معلوم بر وجود خاص دانست.
صفحات :
از صفحه 73 تا 96
بررسی نقش فاعلیت نفس در فرایند ادراک از نظر صدرالمتالهین
نویسنده:
رضا قاسمیان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
صدرالمتألهین بر خلاف پیشینیان خود، نقش قوه ادراکی را از انفعال، به سمت فاعلیت سوق داد. از نظر وی نفس در ادراک‌های حسی و خیالی شبیه فاعل مخترع است که به ایجاد صورت‌های ادراکی در فضای نفس می‌پردازد. لازمه سخن صدرا این است که علم نیز از مدار ماهیت خارج شده و امری وجودی گردد؛ چون جعل فقط به وجود تعلق می‌گیرد. با این حال، فاعلیت نفس نسبت به صورت‌هایی که واجد آن‌ها نیست، به مشکلاتی مثل نقض قاعده «معطی شیء باید واجد آن باشد» روبه‌رو می‌شود که این مشکل با دخالت موجود مفارق، قابل حل است.
صفحات :
از صفحه 63 تا 84
جایگاه معرفت شناسی در فلسفه اسلامی
نویسنده:
بیوک علیزاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه امام صادق (ع),
چکیده :
از زمان کانت به این سو، معرفت شناسی در کانون توجه فیلسوفان قرار گرفته و دل مشغولی اصلی آنان به شمار می رود. هنر اساسی کانت در عطف توجه فیلسوفان، به نقش فعال فاهمه بود. تا آن زمان، تصور عمومی ذهن را منفعل محض می دانست که آینه وار جهان واقع را چنانکه هست به آدمی می نمایاند. اگر دستگاه ادراکی انسان فعال است و معرفت، حاصل فعل و انفعال ذهن است، سهم و حظ هر یک از دو جنبه یاد شده چقدر است؟ و به دنبال آن، باید مشخص کرد که محدوده فاهمه کجاست؟ وارزش معرفت چیست؟ این سؤالها و نظایر آن امروزه در دانش مستقلی بررسی می شود، که یکی از شاخه های پایه در فلسفه است. اگر چه فیلسوفان مسلمان دانش مستقلی در معرفت شناسی به وجود نیاورده اند، اما بسیاری از پرسشهای معرفت شناختی را به صورت استطرادی پاسخ داده اند. مقاله حاضر، نگاهی گذرا به کارنامه فیلسوفان مسلمان در مسئله معرفت شناسی است.
صفحات :
از صفحه 77 تا 31
گذری بر معرفت شناسی حکمت متعالیه
نویسنده:
حامد ناجی اصفهانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
معرفت‌شناسی یکی از بنیادی‌ترین مباحث فلسفه است که در قرن اخیر، تحول ژرفی یافته است. فلسفه‌ی اسلامی همانند تمام فلسفه‌های پیش از خود، بیش از آن‌که به ماهیت معرفت‌شناسی ادراک نظر داشته باشد، به بررسی‌ هستی‌شناسانه‌ی ادراک پرداخته است. صدر الدین محمد شیرازی، بنیان‌گذار حکمت متعالیه، اگرچه از این قاعده مستثنا نیست، ولی با توجه به مباحث ژرف‌ ادراک و انواع آن، مطالبی بنیادین در این موضوع عرضه کرده است. گفتار حاضر با عنایت به طرح بحث معرفت‌شناسی معاصر و چگونگی تطابق معلوم ذهنی و خارجی، سعی بر ارایه طرحی از معرفت‌شناسی حکمت متعالیه، با توجه به‌ تحقیقات ملاصدرا و شارحان متأخر وی دارد.
صفحات :
از صفحه 125 تا 136
  • تعداد رکورد ها : 15