جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واژه «برزخ» در لغت و نیز در اصطلاح، معانى گوناگونى دارد که عدم توجه دقیق به این معانى، گاه موجب سوء برداشت از آن واژه مى شود. از این رو، شایسته است که در یک پژوهش تطبیقى، معانى واژه «برزخ» را در اصطلاح فلاسفه، عرفا، و متکلّمان به طور دقیق بررسى نماییم تا به این وسیله مانع از هرگونه سوء برداشت از این واژه در اصطلاحات گوناگون شویم.از دیدگاه فلاسفه مسلمان، برزخ به مرتبه اى از وجود گفته مى شود که حدّ وسط بین عالم مادّه و عالم عقل است و به دو قسم متّصل و منفصل تقسیم مى شود. امّا از نظر عرفا، برزخ به دو قسم نزولى و صعودى تقسیم مى گردد؛ قوس نزول و صعود برزخ عرفا هرکدام حصّه اى از مثال منفصل فلاسفه محسوب مى شود. از دیدگاه متکلّمان، برزخ همان عالم حدّ فاصل مرگ و قیامت انسان است که از نظر مفهوم، با برزخ در اصطلاح فلاسفه و عرفا تباین دارد؛ ولى از نظر مصداق، همان قوس صعودى برزخ عرفاست و با برزخ فلاسفه رابطه عامّ و خاصّ من وجه دارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 105 تا 132

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نحوه علم الهی به وجود منبسط و سایر موجودات از نظر ملاصدرا و علامه طباطبایی

نویسنده:

محمد جعفر جامه بزرگی، محمد جعفر حیدری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علم الهی به جزئیات , اصالت وجود , فیض الهی , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , الواحد لایصدر الا عن الواحد , درباره علامه طباطبایی

کلیدواژه‌های فرعی :

وجود رابط , صدرائیان , وحدت شخصی وجود , قاعده بسیط الحقیقه , صادر نخست , فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , وحدت تشکیکی وجود , وحدت حقه ظلی , واجب تعالی (اسماء ذات) , نسبت وجود و ماهیت , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , اصل علّیت , وحدت مصداقی وجود و ماهیت , علم الهی به وجود منبسط , نقد علامه طباطبایی به صدرا در باب علم حصولی , نظر علامه طباطبایی درباره اصالت وجود , نظر علامه طباطبایی درباره اعتباری بودن ماهیت ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

مساله وجود منبسط از مهم ترین موضوعاتی است که فلاسفه اسلامی در تبیین نظام هستی شناسی خود به آن توجه ویژه ای داشته اند. ملاصدرا در پرتو اصول حکمت متعالیه مانند اصالت وجود و اعتباریت ماهیت و اختصاص جعل به وجود و همینطور تقسیم وجود به رابط و مستقل، توانست تفسیری جدید از این مساله ارائه دهد. بر این اساس واحد صادر شده -که همان وجود منبسط امکانی است- واحدی بلا ماهیت است و از این رو نحوه علم الهی به وجود منبسط تبیین درستی خواهد داشت. از سوی دیگر، با توجه به اینکه از نظر ملاصدرا ماهیات در وجودات رابط به تبع وجود موجود است، علم الهی به ماهیات موجودات به تبع وجود آنها وبالعرض خواهد بود. این مقاله سعی دارد با نشان دان اشکالات دیدگاه ملاصدرا، با طرح مبانی علامه طباطبایی نشان دهد که ایشان با علم به این مشکل، با ارائه دیدگاهی جدید به حل این مساله و تبیین علم خداوند به موجودات مقید نائل آمده است. در این دیدگاه ماهیات شأن معرفت شناختی داشته و متعلق معرفت بشرای ا ند نه علم الهی و بنابراین علم الهی به وجودات مقید تعلق می گیرد و ماهیت جنبه ذهنی و مفهومی برای بشر خواهد داشت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 71 تا 86

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مصداق قاعده الواحد در فلسفه ملاصدرا

نویسنده:

ریحانه شایسته، مرتضی حسینی شاهرودی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , عقل اول , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , الواحد لایصدر عنه الا الواحد , الواحد لایصدر عنه الا الواحد , الواحد لایصدر الا عن الواحد

کلیدواژه‌های فرعی :

وحدت شخصی وجود ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

یکی از قواعد مهمی که ملاصدرا مانند حکمای سلف، آن را در فلسفه خود بیان کرده، قاعده «الواحد لایصدر عنه الا واحد» است. اگرچه وی این قاعده را از مستقلات عقلی دانسته و مفاد این قاعده را تا حدودی شبیه حکمای پیش از خود مطرح کرده است؛ اما با توجه به نظرات وی در باب وحدت شخصی وجود، قاعده بسیط الحقیقه، جایگزینی تجلی و تطور به جای علیت و بحث توحید، نمی‌توان مصداقی بر این قاعده در فلسفه او ارائه کرد. طرح قاعده بسیط الحقیقه و حذف علیت به معنای رایج آن، وحدت شخصی وجود را تائید می‌کند، در نتیجه هیچ موجودی غیر از خداوند از وجود حقیقی برخوردار نخواهد بود و همه موجودات در حکم سایه‌ها و تجلیات آن وجود حقیقی، محسوب خواهند شد. با حذف دوئیت در وجود، قاعده الواحد مصداق‌های متداول خود را از دست خواهد داد زیرا صدور در این قاعده فرع بر دوئیت و کثرت است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 97 تا 117

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ردود و النقود و يليه تعليقات على خمس رسائل للسيد كاظم الرشتي : مختصر و تهذيب كتاب الفتوحات المكية لإبن عربي و تعليقات على مضامينه

نویسنده:

ابراهيم آل عرفات قطيفي قديحي

نوع منبع :

کتاب , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست

وضعیت نشر :

لبنان/ بیروت: مؤسسة أم القری,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

عرفان اسلامی , فاقد چکیده

کلیدواژه‌های فرعی :

6- فرق تصوف (اعم، (فرق اسلامی)) , شناخت , واحد قهار , اسماء صفات (عرفان) , حروف(اسم اعظم) , صفات الهی((در تعین ثانی)، مقابل صفات کونی علمی) , صفات ذاتی(مقابل صفات حالی) , حضرت عقل(انسانی) , مراتب معرفت(عرفان نظری) , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , مقام رضا , اندیشه ابن عربی ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

شرح رسالة التوحید : المتن لعبدالکریم‌ بن‌ ابراهیم‌ الجیلانی‌

نویسنده:

علی نقی بن أحمد إحسائی؛ محقق: صالح احمد دباب

نوع منبع :

کتاب , شرح اثر , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست

وضعیت نشر :

لبنان/ بیروت: شمس هجر,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه فلسفه , فاقد چکیده

کلیدواژه‌های فرعی :

احکام خداشناسی , ادله توحید (کلام) , عقاید شیعه , محمود (اسماء ذات الهی) , فقر وجودی انسان , فقر ذاتی , وجود محدود , سالک , اسم واحد , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بينات : رحلة في آفاق الفلسفة و العرفان

نویسنده:

محمد خاقاني؛ تعلیقه نویسان: حاتم اسماعیل، علی جابر، جمال توفیق؛ مقدمه نویسان: هادی فضل الله، خنجر حمیه، ابراهیم بدوی

نوع منبع :

کتاب , حاشیه،پاورقی وتعلیق , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست

وضعیت نشر :

لبنان/ بیروت: دار الهادي,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه فلسفه , کتب فلسفه اسلامی

کلیدواژه‌های فرعی :

عرفان اسلامی , هستی شناسی عرفانی (مسائل جدید کلامی) , فلسفه اسلامی , وحدت وجود , وجود شناسی عرفانی , وحدت حقیقت وجود(احکام هویت غیبی عرفان نظری) , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , مقامات کمال((عام)، مقابل مقامات سلوک) , اصطلاح عرفانی وجود , تصویر عرفانی وجود , فاقد چکیده ,

چکیده :

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حاشية على شروح الاشارات المجلد 2 : الاشارات و شرح الاشارات و شرح الشرح و حاشیة الباغنوی

نویسنده:

حسين بن محمد خوانساري؛ حاشیه نویس: جمال الدین محمد بن حسین خوانساری؛ محقق: احمد عابدی

نوع منبع :

کتاب , حاشیه،پاورقی وتعلیق , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست معرفی کتاب

وضعیت نشر :

قم: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه اسلامی , کتب فلسفه اسلامی , کتب فلسفه مشاء

کلیدواژه‌های فرعی :

تنزه واجب الوجود از ماهیت , ماهیت واجب الوجود , برهان تمانع , برهان فرجه , اراده الهی , تجرد نفس ناطقه , ابتهاج , صنع الهی , مبدع ( ابداع کننده ) , وجود حق مطلق (اسماء ذات) , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , تجرید((اصطلاح وابسته)، قسیم انتزاع و تعمیم) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شابک (isbn):

978-964-09-0303-2

چکیده :

الحاشية على شروح الإشارات، حاشيه مرحوم آقا حسين خوانسارى بر كتاب اشارات ابن سينا و برخى از شروح و حواشى آن (شرح الإشارات خواجه نصيرالدين طوسى، شرح الشرح (معروف به المحاكمات) قطب‌الدين رازى، حاشية شرح الشرح (حاشية المحاكمات) ميرزا جان حبيب‌الله باغنوى شيرازى)، به زبان عربى است. در ذيل كتاب، حاشيه فرزند مؤلف، آقا جمال خوانسارى بر حاشيه پدرش ذكر شده است. كتاب توسط احمد عابدى مورد تحقيق قرار گرفته است. در مقدمه تحقيقى وى مطالبى درباره كتاب ذكر شده كه برخى از آنها عبارتند از: محقق خوانسارى اگرچه متأخر از صدرالمتألهين است، اما متأثر از مباحث حكمت متعاليه نيست و در اين كتاب از شيوه مشائين پيروى كرده است و فراوان از شيوه اشراقيون احتراز كرده است؛ البته وى اگرچه موافق مشايين است، اما در مسئله اثبات هيولى با آنها مخالف است. وى در اين حاشيه فراوان بر مسئله تشكيك اعتراض كرده و مدعى تشكيك را به عجز از فهم معناى كلامش نسبت داده و اين بحث از نيكوترين مباحثى است كه در اين كتاب يافت مى‌شود. بيشتر حكما قائل به عدم وجود غايت براى خداوند در افعالش هستند؛ چراكه غنى بالذات نزد آنها كسى است كه افعالش نه براى غرض و نه براى عوض است؛ اما محقق خوانسارى معتقد است كه اين عقيده مخالف شريعت اسلامى است و مباحث طولانى در اثبات غايت براى افعال خداوند متعال دارد. در بيشتر موارد اختلاف بين محقق طوسى و فخرالدين رازى، حق را به رازى مى‌دهد نه محقق طوسى. فراوان به كلمات محقق ميرزا جان باغنوى شيرازى اهتمام شده است، بلكه بيشتر اين كتاب تعليقه بر حاشيه باغنوى است؛ بلكه در بيشتر مباحث كتاب، سطر به سطر از كلمات باغنوى غفلت نشده است. شيوه محقق خوانسارى در اين كتاب جز در موارد نادر، بر عدم نقل اقوال حكماست. فرزند مؤلف، آقا جمال‌الدين خوانسارى (متوفى 1125ق) تعليقاتى بر حاشيه والدش دارد كه محقق هر مقدار از آن را كه در نسخه‌هاى مختلف خطى يافته نقل كرده است. غريب آن است كه اين حواشى در «رياض العلماء» و همچنين در «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى» ذكر نشده است. اين حواشى اگرچه نسبت به كتاب پدرش كمتر است، اما دلالت بر آن دارد كه دقت آقا جمال و تبحرش در حكمت بيشتر از پدرش بوده است. محقق همچنين در مقدمه‌اش، نسخ خطى مورد استفاده را معرفى كرده است. شيوه تحقيقى وى بدين ترتيب است كه پس از ارزش‌گذارى نسخه‌ها به شناخت صحيح‌ترين آنها اقدام كرده است. پس از مقابله برخى از نسخه‌ها با بعضى ديگر آنچه را كه در متن صحيح است تثبيت كرده و از نقل اختلافات نسخه‌ها در تعليقات كتاب خوددارى نموده است. وى معتقد است ذكر اختلافات نسخه‌ها جز جمع تعدادى نسخه در نسخه واحد كه موجب تشويش خواننده مى‌شود فايده ديگرى ندارد. در بسيارى موارد نيز نسخه‌هاى كتاب مختلفند كه موجب تغيير در معنا مى‌شود. از آنجا كه محقق خوانسارى، عبارتى را از كتب مزبور (اشارات و شروح آن) بدون ذكر هيچ‌گونه عنوانى براى بازشناسى، نقل كرده و بر آن حاشيه زده، محقق كتاب كلمات چهارگانه ذيل را به متن اضافه كرده است: - «قال الشيخ» كه منظور كلام ابن سيناست؛ - «قال الشارح» كه منظور كلام خواجه نصيرالدين طوسى است؛ - «قال المحاكم» كه منظور قطب‌الدين رازى است؛ - «قال المحشي» كه منظور ميرزا جان باغنوى است. وى به آنچه محقق خوانسارى نقل كرده، اكتفا نكرده، بلكه غالباً جمله‌اى كامل يا سطرى از كتاب مورد نظر را ذكر نموده، به‌گونه‌اى كه امر بر خواننده مشتبه نشود. همچنين وى مصادر تمامى تعليقات را از اين چهار كتاب ذكر كرده است تا مراجعه‌كننده به‌راحتى به آن مراجعه كند. سپس عناوين نمطها و فصول را اضافه كرده تا استفاده از آن راحت باشد؛ چراكه مؤلف ننوشته كه اين كلام از كدام فصل يا نمط است و با اين افزوده محقق (كه وى آن را بين كروشه قرار داده)، مراجعه‌كننده به‌آسانى به مقصود خويش نايل مى‌گردد. در ابتداى جلد اول، فهرست مختصر مطالب و در انتهاى هر دو جلد فهرست مفصل مطالب ذكر شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

شرح المشاعر المجلد 2

نویسنده:

أحمد بن زين الدين إحسائي؛ مقدمه نویس: توفیق ناصر بوعلی

نوع منبع :

کتاب , شرح اثر

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست معرفی کتاب

وضعیت نشر :

لبنان/ بیروت: مؤسسة البلاغ,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه اسلامی , کتب فلسفه اسلامی

کلیدواژه‌های فرعی :

فیض مقدس , حرکت اشتدادی نفس , مبدأ هستی , ماهیت واجب الوجود , راه‌های فلسفی خداشناسی , ماهیت ممتنع , وحدت تشکیکی وجود , شدت مرتبه وجود , برهان حدوث , بساطت واجب(الهیات بالمعنی الاخص) , مبدا وجود , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , اوصاف کمالی واجب الوجود ,

چکیده :

شرح المشاعر اثر شیخ احمد أحسایی (1166-1241ق)، کتابی است در دو جلد به زبان عربی و با موضوع فلسفه و حکمت اسلامی. در این اثر، شیخ احمد أحسایی در قالب شرح کتاب «المشاعر» ملاصدرا، به‎نقد و بررسی نظریات فیلسوفان اسلامی به‎ویژه صدرای شیرازی پرداخته و در برخی موارد آن‎ها را به دلیل پیروی از فیلسوفان یونانی و تأویل روایات، سرزنش کرده است. توفیق ناصر ابوعلی کار تحقیق این اثر را انجام داده و بر این کتاب مقدمه نوشته است. وی در مقدمه این کتاب را هم از جهات مؤلف و هم از جهت موضوع دارای اهمیت دانسته است. محقق، درباره موضوع این کتاب چنین نوشته: «و هذا الشرح يبين الغث من السمين في ذلك الكتاب و يوضح الحق علی طريقة أهل بيت الحق المبين محمد(ص) و آله(ع) بنحو بيانهم من دليل الحكمة و الموعظة الحسنة و بالمجادلة بالتی هی أحسن» این شرح، مطالب ارزشمند و بی‎ارزش مشاعر را روشن می‎دارد و حق را بر سبیل اهل‎بیت(ع) از همان روش بیان آنان یعنی حکمت یا موعظه حسنه یا جدال احسن بیان می‎دارد. از جمله کارهای محقق در این اثر، عنوان‎بندی برای موضوعات و ریز موضوعاتی است که أحسایی در پی شرح آن است، تخریج آیات و احادیث وارده در شرح، تخریج فهارس فنی برای کتاب نیز از دیگر فعالیت‎های محقق است. وی همچنین شش صفحه در فهم تفاوت فکری بین ملاصدرا و شیخ احمد نوشته و در آن اختلاف مبانی آن‎ها را نشان می‎دهد و پیش از ارائه بیوگرافی از شارح به معرفی این کتاب می‎پردازد؛ از جمله مسائل مطرح شده در این کتاب، مسئله وجود است. به تقریر فلاسفه، وجود بر الله تعالی اطلاق می‎شود و بر سایر موجودات از باب اشتراک معنوی، یا لفظی یا حقیقت و مجاز. شیخ سخن آنان را رد می‎کند و معتقد است: وجود بر الله تعالی به نحو حقیقی اطلاق می‎گردد و بر خلق او هم همچنین به شکل حقیقت بعد حقیقت. احسایی در مسئله وجود ذهنی در این کتاب معتقد می‎شود که این وجود از نوع ظلی است که از خارج انتزاع شده است و خارج اصل آن است مگر در ذهن معصومین(ع) که امر در آن برعکس بوده و اذهان شریف آنان اصل برای خارج است. همچنین در مسئله امکان قائل است که «امکان» امری است متحقق و متأصل نه یک امر اعتباری ذهنی. نویسنده به اعتقاد خودش، همه این نوع اعتقادات را از قرآن کریم و سخنان معصومین(ع) و دلیل عقلی به دست آورده است. یکی از مسائل مورد اختلاف بین صدرا و احسایی که مقدمه نویس آن را مطرح کرده است، مربوط به ماهیت است. شارح پنداشته که مصنف (صدرای شیرازی) معتقد است ماهیت مجعول نبوده و اصیل است و وجود عارض بر آن است و شیخ احمد احسائی بر او ایراد وارد می‎کند که آنچه اصیل است وجود است و ماهیت امری است که عارض بر وجود می‎شود نه بالعکس. اما ظاهراً او در این امر دچار اشتباه شده است و ممکن است علت وقوع او در این اشتباه نوع تقریر کاملی باشد که صدرا برای مخالفان نظر خودش ارائه می‎دهد؛ یعنی ممکن است صدرا دلیل اصالت ماهویان را آن‎قدر خوب شرح داده که وی پنداشته، او معتقد به اصالت ماهیت است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ملاصدرا و جمع دیدگاه عرفا و حکما در صادر اول : پژوهش نامه عرفان

نویسنده:

محمد موسوی ، غلامعلی مقدم

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نظام هستی , صادر اول , عرفان اسلامی , حکمت متعالیه , عقل اول , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , خلق ( ایجاد ) , تعیّنات (عرفان نظری) , اصطلاحنامه عرفان , عرفان نظری , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط)

کلیدواژه‌های فرعی :

امتناع صدور کثرت از وحدت , ارواح فلکی , تشان , هستی شناسی اسلامی , هستی شناسی عرفانی (مسائل جدید کلامی) , حکمت متعالیه , احکام وحدت , احکام کثرت , حرکت جوهری , علیت , وحدت عددی , وحدت وجود , توحید عوام , اعیان ثابته , احکام اعیان ثابته(عرفان نظری) , استهلاک در حق(اعیان ثابته) , امتناع صدور ماده جسمانی از قوه جسمانی (مطلقا ) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

صادر اول از مسائل مهم فلسفی نزد قائلان به ترتیب در آفرینش است. مکاتب مختلف الهی و بشری در این باره سخن گفته اند، در حوزۀ معارف اسلامی عرفا وجود منبسط و حکما عقل اول را به عنوان صادر اول معرفی نموده اند، ملاصدرا به روشی خاص، میان نظر عرفانی و حکمی در این مسئله جمع نموده و به وحدت این دو دیدگاه رأی داده است، در این مقاله به روش تحلیلی- انتقادی مواضع سلبی و ایجابی وجه جمع او را دربارۀ صادر اول بررسی کرده ایم. حرکت علمی او در این باره از موضعی سلبی در همراهی با حکمت متعارف، آغاز و با رویکردی ایجابی به حکم به اتحاد عقل و وجود منبسط به عنوان صادر اول ختم می شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 205 تا 224

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جایگاه عماء در مباحث وجود شناختی

نویسنده:

فاطمه عباسی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

زنجان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

خیال مطلق , عماء , اصطلاحنامه عرفان , نفس رحمانی(عرفان نظری) , حقیقت وجود(صفات)

کلیدواژه‌های فرعی :

وحدت و کثرت در وجود , مراتب وجود(خاص) , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , مقام احدیت(مقابل مقام واحدیت) , مقام واحدیت(مقابل مقام احدیت) , مقام تشبیه((اثباتی)، قسیم مقام تنزیه و مقام جمع بین تشبیه و تنزیه) , مقام تنزیه((اثباتی)، قسیم مقام تشبیه و مقام جمع بین تشبیه و تنزیه) ,

چکیده :

عماء دربر گیرنده تمامی اشکال هستی است، همچون ملائک مقرب، انواع و گونه های افراد؛ پس این ظهور اولیه تمامی عالم را دربر می گیرد. بدین ترتیب عماء را می توان وجود منبسط انگاشت که تمامی عالم را از جبروت تا ناسوت همچون یک واحد مشتمل و کل گرا دربر می گیرد. عماء همچون نفس رحمانی حق، که وابسته و همبسته به خود اوست، در دو سطح می تواند به کار گرفته شود: یکی به عنوان وجود منبسط یعنی یک واحد کل گرا که از جبروت تا ناسوت را دربر دارد و دیگر اینکه در سطحی بالاتر از ملکوت یعنی به قولی احدیت و یا واحدیت. به همین دلیل است که عده ای آن را به احدیت و عده ای آن را به واحدیت نسبت داده اند. البته به این دلیل است که عماء چون به ابر نازک تعبیر شده است؛ بعضی آن را مقام احدیت گفته اند، زیرا مقام احدیت در حجاب عزت و سماء رفعت است؛ و بعضی آن را مقام واحدیت گفته اند؛ زیرا مقام واحدیت واسطه بین سماء اطلاق و ارض تقیید است، همانطوری که ابر واسطه بین سماء و ارض است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 233 تا 255

مشخصات اثر

ثبت نظر