جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ماه رمضان، ماه روزه داری است و میلیون ها انسان رها شده لز بندگی نفس با خویشتن داری خودپایی افزونتر در سایه این تمرین انسان سازی برای دستیابی به جایگاه های بالاتر بندگی خدا تجربه می کنند. حداقل این تمرین ویژه، خودداری از خوردنیها و آشامیدنیها از سپیده صبح تا شامگاه و پرهیز از دیگر ممنوعات است، ماه رمضان یکی از راه هایی است که انسان ها را هدایت می کند. بخاطر همین اهمیت و موقعیت ویژه ای که فریضه روزه در میان احکام و فرائض اسلامی دارد بر هر مسلمانی لازم است که با ابعاد مختلف آن آشنا شود و اسرار و احکام آن را بیاموزد. در روزگاری که فساد از هر طرف بشریت را فراگرفته است و بشر شهوتران و جاه طلب، بیمار و ... نموده است نیاز شدید بشر به نیایش و عبادات به ویژه روزه را چند برابر می کند که انبیای الهی آن را به عموم مردم گوشزد کرده اند. حتی بسیاری از پزشکان بزرگ جهان متوجه فوائد بیشمار امساک و روزه شده و شخصیت های علمی و دینی آن سامان در سخنرانیها و مقالات متعدد به دفاع از آن پرداخته و فوائد آن بر روی جسم و روان قلم فرسایی کرده و می کنند که نمونه هایی از آن را در متن پایان نامه مشاهده خواهید کرد. ماه رمضان، ماه خیر و برکت و تحولات آسمانی است، زیرا که در فضای کشورهای اسلامی نغمه های آسمانی دعا و نیایش طنین انداز می شود. این ماه ، با عظمت و بهار عبادت و راز و نیاز با خداست. این ماه پر برکت امتیازات فراوانی دارد، از جمله آن ها : در قرآن این نام را برده شده. برتری ماه قمری بر ماه شمسی است. برتری ماه رمضان بر سایر ماه های قمری است. این ماه پر خیر و برکت اجر و پاداشی دارد برای روزه داران که در روز عید سعید فطر این اجر و پاداش به اوج خود می رسد. بدان امید که این نوشتار ره توشه ای باشد برای مبلغان و تذکری باشد برای روزه داران. انشاء الله واژگان کلیدی روزه ، صوم ، رمضان ، فطر ، زکاه و ... . اصطلاحات کلیدی واژه رمضان : 1 . شدت گرما. 2 . باران فصل پاییز که نرم است. 3 . پاک شدن روح از آلودگی گناه. 4 . یکی از نامهای خداوند است. واژه روزه : این واژه در زبان فارسی بکار برده می شود که به معنای : 1 . خودداری از خوردن و آشامیدن در طول روز است. 2 . خودداری از خوردن و آشامیدن در ماه مبارک و از فروع دین مقدس اسلام است. 3 . ترک و ایثار و تصفیه گویند. واژه صوم : این واژه در زبان عرب بکار برده می شود. از نظر لغوی : به معنای امساک است ؛ از نظر فهمی : به کسی که از سپیده دم تا غروب شرعی از مفطرات با قصد امساک نماید. از نظر شرعی : به معنای عبادتی است که در آن به خاطر بندگی خدا باید از اموری از قبیل خوردن و آشامیدن و اعمال غریزی، دروغ بستن به خدا و پیغمبر و ائمه معصومین و نظایر اینها از اول صبح تا غروب شرعی خودداری کرد و عمدا به آن ها دست پیدا نکنند.

دلایل محکمی وجود دارد که بیان مسائل مختلف از نیازهای زندگی روزمره انسان، بی شک در کلام الهی گنجانده شده است؛ که با تلاوت آن «بخوان» «شفا و رحمت برای مؤمنان...» پدید می آید و بشر، هدایت و رستگاری را خواهد آموخت و از سوی دیگر در اندیشه مسلمین، هر حکم و دستورى که در قرآن نازل شده، داراى ملاک، مصلحت و حکمتى ویژه است، زیرا آفریدگار جهان دارای نهایت علم و حکمت است و از هرگونه بیهودگى، سستى و پوچى در آفرینش یا در هدایت خلق و تشریع و تعیین احکام مبرّاست:«وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما لاعِبینَ» «وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ» «وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما باطِلاً» «إِنَّا کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ» و «الَّذی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقَهُ» در این آیات، رابطه ای وثیق میان حسن آفرینش، قانون مند بودن، حق بودن و پوچ و باطل نبودن آن، مشهود است و در آیات دیگر، پیوند و پیوستگى میان خلقت و هدایت در نظام احسن آفرینش تبیین شده است:«رَبُّنَا الَّذی أَعْطى کُلَّ شَیْ ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى» چنانکه هدایت الهى در آیه ای دیگر مبتنى بر سنجش و محاسبه و ملاک و معیار معرفى شده است:«سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى الَّذی خَلَقَ فَسَوَّى وَ الَّذی قَدَّرَ فَهَدى» نزول قرآن، بى تردید در جهت هدایت و عرضه برنامه زندگى به انسان صورت گرفته است:«وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمینَ» بخشى از آیات این کتاب هدایت گر و متعالى، مربوط به احکام و بایدها و نبایدهایى است که خداوند براى خلق تعیین فرموده است و از جمله این بایدها و نبایدها آیاتی است که در مقام تشریع و تبیین وجوب روزه است و بر اساس آنچه یاد شد، این حکم نیز نمی تواند بدون ملاک و به دور از مصلحت و سنجش باشد. این مقاله بر آن است تا زوایایی از فلسفه و چرایی وجوب روزه و مصلحت این حکم الهی پرده بردارد.

در این مقاله، سعی شده است که تعریف روزه، مخفی بودن روزه و نشانه قوت ایمان بودن آن، درجات روزه، به غنیمت شمردن ماه رمضان، جایگاه شیطان در این ماه، فوائد روزه، آثار معنوی روزه و همچنین خودسازی و انسان سازی در ماه رمضان مورد بررسی قرار گیرد.برنامه های اسلام، برای رسیدن انسان به خوشبختی و سعادت جاودانه تدوین شده است؛ سعادتی که گستره ای به پهنای دنیا و آخرت دارد. در این میان، روزه عبادتی است که در ره پویی بشر به سوی کمال و تعالی نقش بسزایی دارد. با بررسی آیات روشن قرآن در می یابیم که روزه، برای رستگاری انسان و رهایی او از قید تن و توجه او به افق های تعالی واجب گردیده است. انسانِ خو گرفته با روزمرگی، در یک اردوی معنوی یک ماهه، رهایی از بند تن و زنگارزدایی از دل را با هم تجربه می کند، غلبه بر خواهش های دل را تمرین می کند و لذت آسمانی شدن را می چشد.در آیه ۱۸۳ سوره بقره، امید به پرهیزکار شدن انسان در قفس تن را، راز وجوب روزه می داند و می فرماید: «ای ایمان آورندگان! روزه بر شما واجب گردید، آن سان که بر پیش از شما هم واجب شده بود. باشد که پرهیزکاری کنید.» نکته روان و زیبایی که در این آیه به چشم می خورد، لطافت بیان آن است. به دلیل دشواری روزه، خداوند از طرفی با خطاب «یا ایها الذین امنوا» و از دیگر سو با توجه دادن به این که روزه اختصاص به شما ندارد، بلکه بر پیشینیان نیز لازم بوده است، مسلمانان را آماده انجام آن ساخته است. لذت خطاب «یا ایها الذین امنوا» سختی و مشقت عبادت را از بین می برد. وقتی انسان با چنین خطابی از سوی معبود بی همتا روبرو می گردد، سرشار از نیرو، خود را آماده اجرای حکم آن یگانه بی نیاز می کند.

اسلام برای رساندن انسان به اوج خوشبختی و کمال سعادت برنامه های زیادی دارد؛ در این میان روزه عبادتی است که با آثار و برکات معنوی و انسان ساز خود، در ره پویی بشر به سوی کمال و تعالی نقش به سزایی دارد.روزه داری در قرآن و سنت و نیز در اقوال بزرگان بسیار مورد تأکید واقع شده است و آثار و فوائد زیادی برای آن حصر گردیده است؛ که از مهم ترین آن می توان به پرورش اراده و خودسازی، یادآوری محرومان و درماندگان، رشد معنویت و تقویت روحیه صبر و استقامت اشاره نمود. علاوه بر موارد فوق، روزه داری می-تواند در سلامت جسم و روان انسان نیز نقش آفرین باشد. در این مقاله برآنیم تا گوشه هایی از آثار سزنده روزه بر زندگی انسان را در بعد معنوی و خودسازی بررسی کنیم.

رمضان ماه خدا و بهار قرآن است. در این ماه، زمینه پالایش درون و اصلاح بیرون و بهره مندی از رحمت خداوند برای همگان فراهم می شود. این ماه به دلیل فضیلت منحصر به فردش نسبت به سایر ماههای سال، برای روزه داری انتخاب شده است.وجوب روزه برای انسان یک توفیق، بلکه هدیه الهی است که از طرف انبیا(ع) به بشر ابلاغ شده است. روزه گرفتن علاوه بر اینکه عمل به یک تکلیف الهی است، آثار مفید فردی و اجتماعی فراوانی را در ابعاد روحی روانی و بهداشتی درمانی برای روزه دار به ارمغان می آورد که در کتابهای فراوانی به آن پرداخته شده است.نویسنده در این مقاله برآن است تا ضمن تبیین جایگاه و اهمیت روزه داری در آیات و روایات به برخی از آثار روزه داری اشاره نماید. علاوه بر آن در این مقاله اشاره ای به آداب و احکام روزه نیز خواهد شد.