جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فریدریش شلایرماخر (۱۸۳۴-۱۷۶۸) در این کتاب می‌کوشد نشان دهد که دین قابل تحویل به متافیزیک یا اخلاق نیست؛ دین نه درباره‌ی موجود برین است، نه درباره‌ی خیر برین؛ دین نه به شناختن مربوط می‌شود، نه به عمل کردن. دین به احساس مربوط می‌شود، اما احساسی بسیار خاص که در اثر شهود بی‌واسطه‌ی امر بی‌کرانه ایجاد می‌شود. هر انسانی به سبب موقعیت یکتایی که در جهان و در نتیجه نسبت به امر بی‌کرانه دارد، احساس متفاوتی نیز بر اثر این شهود در او ایجاد می‌شود و به این ترتیب دین‌داری هرکس خاص خود او می‌شود؛ هرچند برخی شهودها از امر بی‌کرانه چنان قدرت و نفوذی می‌یابند که می‌توانند افراد زیادی را حول خود جمع کنند و این‌ها شهودهای بنیان‌گذاران ادیان بزرگ از امر بی‌کرانه هستند. درباره‌ی دین نخستین کتاب شلایرماخر است و اولین بار در ۱۷۹۹ منتشر شده است. زمانی که او در حلقه‌ی رمانتیک‌های برلین بود، و همین باعث شده است این کتاب هم آکنده از لحنی رمانتیک باشد و هم از مهم‌ترین آثار برای شناخت جریان رمانتیسیسم به شمار آید. فریدریش شلایرماخر را بنیان‌گذار دانش هرمنوتیک، مفهوم تجربه‌ی دین، جریان الهیات لیبرال مدرن، و رشته‌ی دین‌شناسی می‌دانند و این کتابی است که بذر اولیه‌ی همه‌ی این ایده‌ها را کمابیش می‌توان در آن یافت.

اصول فقه دستگاه روش ­شناسی استنباط احکام شرعی است و در آن از قواعد و ابزارهای فهم مراد جدی شارع سخن گفته می­ شود. هرمنوتیک نیز دستگاه روش­شناختی فهم معنای متن بوده و دارای سه دوره روشی، روش ­شناختی و فلسفی است. هرمنوتیک روش ­شناختی معنای متن را مراد جدی مولف می­ داند، ولی در مقام بحث از ابزارهای فهم معنای متن نیست، بلکه از «نظریه فهم متن» که منشاء تعیین ابزارهای فهم متن و توجیه­ کننده چرایی و چیستی آنهاست، سخن می­ گوید. اصول فقه فعلی هرچند در معناشناسی با هرمنوتیک روش ­شناختی مشترک است، ولی در شرایط فعلی شامل بحث از ابزارهای فهم معنای متن است و مستقلا بحثی راجع به نظریه فهم متن اصولیون ندارد. این در حالی است که این نظریه در ارتکاز فقها و اصولیون وجود دارد و اجزای مختلف آن به صورت پراکنده در بخشهای مختلف فقه و اصول فقه مورد اشاره قرار گرفته است. فردریش شلایرماخر از هرمنوتیست­ های محوری هرمنوتیک روش­ شناختی است که نظریه فهم متن او شاکله اصلی این دوره هرمنوتیکی را شامل می ­شود. در این مقاله سعی شده است نظریه هرمنوتیکی آیت الله شیخ محمد حسین نائینی که به جهت برخورداری از ذهن اصولی خلاق، منسجم و ساختارمند دارای نظریه فهم است، از فرمایشات ایشان در بخش های مختلف استخراج گردد، با نظریه فهم متن شلایرماخر مقایسه شود و برتری­ های آن نشان داده شود. نظریه فهم متن مرحوم نائینی مبتنی بر راهبرد مرکزی تمسک به ظهور کلام و نظریه فهم متن شلایرماخر مبتنی بر راهبرد مرکزی بازتولید فردیت مولف است.

در این مقاله با روشی توصیفی، تحلیلی و مقایسه‌ای به دو متأله بزرگِ مسیحی در دورۀ مدرن، فریدریش شلایرماخر و کارل بارت، و خصوصاً تحولی که آن‌ دو در الهیات مسیحی پدید آوردند، پرداخته شده‌است. مقایسۀ این دو اندیشمند، نشان‌دهندۀ ربط و نسبتی بین دیدگاه‌های نسبتاً معارض آنهاست. آن‌ها کوشیدند، نوعی از شورمندی‌ در دیدگاه‌های الهیاتیِ زمانه‌شان پدید آورند، لیکن با توجه به مشکلی که در آن الهیات می‌دیدند، این شورمندی را با تکیه بر مبانیِ مختلفی وارد کردند. شلایرماخر بر احساسِ بشری و شهود و پارسامنشی تأکید داشت و بارت بر امری آن‌سویی و کاملاً متفاوت از تجربۀ بشری. به همین ترتیب، اکثرِ دیدگاه‌های آن‌ها خصوصاً دربارۀ کتابِ مقدس و کلامِ خدا و مسیح، تفاوت‌هایی دارد. به‌رغم این تفاوت‌ها، بارت معتقد بود، با تفسیری مبتنی بر روح‌القدس یا مبتنی بر مسیح‌شناسیِ بارتی از شلایرماخر می‌توان به تأسیس پلی بین دیدگاه‌های شلایرماخر و او امیدوار بود.

شلایرماخر پس از عصر روشنگری و اشکالاتی که توسط هیوم و کانت به اصل متافیزیک وارد شد و اشکالاتی که توسط نقادان جدید کتاب مقدس به دین وحیانی وارد شد، تلاش کرد که قرائت و بیانی نو از اصل دین و دین مسیحی ارائه دهد که از این اشکالات در امان باشد. او عقاید و اعمال را خارج از دین می‌شمارد و می‌گوید گوهر دین «مواجهه با بیکرانه» است و این مواجهه در همه ادیان وجود دارد. از این رو کسانی او را تکثرگرا به حساب آورده‌اند. اما آیا شلایرماخر واقعا تکثرگرا است یا انحصارگرای معتدل؟ این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی در پی اثبات این است که او یک‌ انحصارگرای معتدل است ونمی‌تواند از اشکالات انحصارگرایی بگریزد. شلایرماخر مسیحیت را از این جهت متفاوت با دیگر ادیان می‌داند که در آن مواجهه با بیکرانه بهتر و بالاتر از دیگر ادیان صورت می‌گیرد و رستگاری بهتر محقق می‌شود.سخن این نوشتار این است که شلایرماخر در هدف خود موفق نیست

ترجمه ماشینی : شلایرماخر، هگل و شلینگ از جمله کلاسیک‌های فلسفه دینی مدرن هستند - رشته‌ای که در تأسیس آن نقش اساسی داشتند. آنها در آثار دینی ـ فلسفی خود نه تنها یک نظریه کلی از دین به طور عام و یک نظریه خاص از دین مسیحی ارائه می دهند، بلکه خود را به طور خاص به تنوع تاریخی ادیان اختصاص می دهند. تعهد شما برای آوردن تنوع ادیان به مفهومی مناسب، بدون شک چالشی برای بحث های امروزی در فلسفه، الهیات و مطالعات دینی است و شما را به بررسی مفروضات خود دعوت می کند. سه کلاسیک از قضاوت کنار نمی‌روند، بلکه ادعاهای حقیقت متفاوت ادیان را جدی می‌گیرند و آنها را در معرض ارزیابی انتقادی قرار می‌دهند. نحوه انجام این کار توسط کارشناسان مشهور بین المللی در زمینه تحقیقات شلایرماخر، هگل و شلینگ در این جلد بازسازی و مورد بحث قرار گرفته است. با مشارکت: توماس بوخهایم، ریچارد کروتر، استفان گرلاخ، ویلهلم گراب، ینس هالفواسن، فردریش هرمانی، ایلرت هرمز، استفان هولگیت، ویلهلم جی. جاکوبز، کریستین کونیگ، آمیت کراویتز، توماس آ. لوئیس، بورکهارد نون ماخر، جان رولز فریدریک شیک، اولریش شلوسر، کریستوف شووبل، هنینگ تگتمایر، روبرتو وینکو، مارتین وندته، پل زیچه فردریش هرمانی متولد 1958; دکترای فلسفه؛ تطابق در الهیات سیستماتیک; o استاد الهیات سیستماتیک در دانشکده الهیات انجیلی دانشگاه توبینگن. در دانشکده فلسفه آنجا شرکت کرد. Burkhard Nonnenmacher متولد 1976; دکترای فلسفه؛ شورای علمی در دانشکده الهیات انجیلی دانشگاه توبینگن؛ دستیار پژوهشی در کرسی الهیات سیستماتیک III. Friedrike Schick متولد 1960; دکتری و توانبخشی در فلسفه; استاد سمینار فلسفی در دانشگاه توبینگن.