جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اسناد حسنات و سیئات به خدا و انسان همواره مورد اهتمام فرهنگ قرآن بوده است و اندیشه‌ورانی نظیر مفسران، متکلمان، فیلسوفان و عارفان آن را کانون بررسی قرار داده­اند. در این میان، در آیه 78 سوره نساء، حسنات و سیئات از جانب خدا قلمداد شده؛ درحالی­که در آیه بعد، بر اسناد حسنات به خدا و سیئات به انسان تأکید شده است. این تفاوت در اسناد، به ­مثابه چالشی مهم، همواره مورد اهتمام اندیشه­وران بوده که در این نوشتار به تنظیم، تقریر، مقایسه و ارزیابی دیدگاه ابن ­تیمیه حرانی (۶۶۱-۷۲۸ ق) و علامه طباطبایی (۱۲۸۱-۱۳۶۰ ش) پرداخته شده است. از رهگذر این جستار، روشن می­شود که ابن ­تیمیه، آیه نخست را بیان­گر برگشت دستورات پیامبر(ص) به دستورات الهی در حوزه تشریع دانسته، درحالی­که آیه دوم را بیان­گر برگشت تکوینی حسنات به خدا می­داند؛ اما به باور علامه طباطبایی، هر دو آیه با نگرش تکوینی، از یک‌سو، بیان­گر اصل قرآنی «هم­سانی آفرینش و زیبایی» و نگرش هستی­شناسانه به سیئات است و از سوی دیگر، بیان­گر «عدمی­بودن سیئات» با نگرش مقایسه­ای و اسناد آن­ها به انسان در پی گناهان اوست.

ابن‌تیمیه به استدلال عقلی علامه ‌حلی بر امامت امام‌ علی(ع) که با استفاده از لزوم عصمت امام ارائه داده، نقدهایی وارد کرده‌است. وی ضمن اینکه به طور کلی، انتصاب الهی امام را پذیرا نیست، به دنبال آن، بحث عصمت امام را نیز رد کرده، قبول ندارد. در واقع، اشکالاتی که ابنتیمیه بر عدم لزوم عصمت در امام گرفته، به انکار اصل مسألة امامت به معنایی که مورد نظر شیعه است، بازگشت میکند؛ چراکه با پذیرش امامت به معنای مورد نظر شیعه، گریزی از پذیرش عصمت و به دنبال آن، امامت امام‌ علی(ع) وجود ندارد. این مقاله به روش توصیفی‌ـ ‌تحلیلی نگارش یافته‌است و درصدد بیان مسألة استحکام و قوت استدلال علامه حلی بر امامت امام علی(ع) است و در واقع، به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا اشکالات ابن‌تیمیه بر دلیل اول عقلی علامه حلی بر اثبات امامت امام علی(ع) وارد است؟ با تأمل در اشکالات ابن‌تیمیه، به استدلال عقلی علامه‌ حلی بر امامت امام ‌علی(ع) معلوم می‌شود نظرات او مردود است که تثبیت استدلال علامه و در نتیجه، اثبات امامت امام‌ علی(ع) و به تبع آن، سایر امامان شیعه را در پی دارد.

ترجمه ماشینی: مشکل نجات، یعنی رهایی از گناهان، مسئله ای است که از روشنفکران مسلمان انتظار حل آن می رود. پاسخ ابن تیمیه به این مشکل، برخی از رفتارهای مسلمانان معاصر و رویدادهای جهان اسلام امروز را نشان می دهد. با تکیه بر روش اسنادی-کتابخانه ای و با رویکردی توصیفی- تحلیلی، استدلال می کنیم که برای ابن تیمیه، رستگاری به یکی از این دو شکل قابل تصور است: الف) تنها پیروان اسلام به رستگاری می رسند و پیروان ادیان دیگر به رستگاری می رسند. نجات فقط در صورتی که به اسلام بپیوندند. از اینجا می‌توان نتیجه گرفت که ابن تیمیه معتقد به «انحصارگرایی دینی» است، که با توجه به مبانی اسلام و اندیشه‌های ابن تیمیه، می‌توان آن را مخالف تعصب و خشونت مذهبی و سازگار با مدارا و نیز آموختن از ادیان دیگر نشان داد. توصیه ای استرنمارک (2006، 73) برای رهبران انحصارگرای متعصب. (2) با توجه به عواملی که منجر به بدبختی می شود، مانند کفر، بدعت، و شرک، دایره نجات ابن تیمیه حتی همه مسلمانان را در بر نمی گیرد - نجات او محدود است. فقط به یک فرقه اسلامی. این تفسیری است از دیدگاه ابن تیمیه که توسط سلفی‌های تکفیری اتخاذ شده است، که در این مقاله به آن به عنوان «انحصارگرایی فرقه‌ای» اشاره خواهیم کرد.

ترجمه ماشینی: فرید سلیمان در کتاب ابن تیمیه و صفات خدا، بررسی جامعی از دیدگاه ابن تیمیه درباره خدا و صفات او ارائه می‌کند و موقعیت او را در بحث‌های قرن گذشته در مورد این موضوع پرتنش کلامی بیان می‌کند.