جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مهدویّت یکی از مسائل اساسی مذهب تشیع است و مخالفان به شبهه افکنی های گسترده ای در این زمینه دست زده اند؛ بنابر این لازم است تا قدم های محکم تری در این راه برداشته شود. تلاش نگارنده بر این بوده است که رساله حاضر از جهت طرح و اسلوب و از جهت موضوع و محتوی تازگی و نوآوری داشته باشد، به عنوان مثال: بحث از دیدگاه مفسّران در مورد آیه تأویلی جدا از بحث روایی بیان شده است، هم چنین ترتیب آیات به صورت دلالت آن بر موضوع تنظیم شده است و آیات تفسیری قبل از آیات تطبیقی ذکر شده است. این پایان نامه با موضوع « امام مهدی در روایات تفسیری اهل سنّت و مقایسه آن با دیدگاه شیعه» است و از چهار فصل تشکیل شده است: فصل اول به بیان موضوع، ضرورت پژوهش، نوآوری های پژوهش، معنا، ضابطه و معیار تأویل پرداخته است. در فصل دوم به مهدی موعود# در قرآن کریم، پاسخ به شبهات ابن خلدون و پیروان او، اعتراف فریقین به تواتر صحت احادیث مهدویت، وجوب اعتقاد به ظهور مهدی موعود، نگاهی به سیمای امام مهدی نزد شیعه، نام و القاب مهدی، نام پدر و مادر آن حضرت، دوره های زندگی حضرت مهدی، نواب خاصّ و علل و اسرار غیبت پرداخته شده است. در فصل سوم، سیزده آیه از آیات قرآن کریم از دیدگاه مفسّران شیعه و سنّی مورد بررسی قرار گرفته و روایات فریقین درباره آن آیات بیان شده است. فصل چهارم به کتاب شناسی توصیفی درباره امام مهدی اختصاص یافته است.

رساله حاضر در پنج فصل تدوین شده است. فصل اول رساله کلیات را دربر می گیرد که شامل مقدمه بیان مسئله فرضیات سوالات اصلی هدف ها و روش انجام تحقیق است. فصل دوم مشتمل بر آثاری است که به بررسی مفاد آیه تطهیر پرداخته اند. فصل سوم به آثاری اختصاص دارد که حدیث شریفه کسا را به بحث کشانده اند. فصل چهارم درباره پایان نامه های نگاشته شده در زمینه آیه تطهیر و حدیث کسا است. فصل پنجم به مقالات نگاشته شده در مجلات و روزنامه ها درباره آیه تطهیر و حدیث کسا اختصاص دارد.

پس از گسترش اسلام به مناطق خارج از شبه‌جزیره عربستان، و در پی اسلام آوردن جوامع غیرعرب، ضرورت تبلیغ و ترویج آموزه‌های اسلامی به سایر زبان‌ها، ایجاب می‌کرد که قرآن کریم نیز به زبان‌های غیرعربی ترجمه شود. در این راستا، مسلمانان شبه‌قاره هند نیز تلاش کردند تا قرآن را به زبان‌های مختلف این منطقه و از جمله به زبان اردو ترجمه نمایند. تاکنون بیش از هزار ترجمه و تفسیر از قرآن کریم به زبان اردو منتشر شده، که این پژوهش تنها آثاری را که توسط علمای شیعه به زبان اردو تدوین گردیده مورد بررسی قرار داده است. در معرفی ترجمه‌ها و تفاسیر، ابتدا معرفی مختصری از مترجم، شامل زندگی‌نامه و خدمات علمی او ارایه گردیده، و سپس به معرفی اثر و ویژگی‌های آن پرداخته شده است. همچنین روش ترجمه، و گاهی نقد و بررسی اثر نیز مورد توجه بوده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که روش مترجمین و مفسرین شبه‌قاره در ابتدا کاملاً تقلیدی بوده است. از ویژگی‌های این دوره، رساندن فهم ساده و ابتدایی قرآن به مردم، و بیان پررنگ اختلافات مذهبی بوده است. همچنین روش تفسیر باطنی و اشاری در این دوره مورد توجه بوده، و مولفین هندی خود را ملزم به نگارش آثار خود به زبان عربی و فارسی می‌دانستند. اما از قرن دوازدهم و پس از رسمیت زبان اردو در مجامع علمی شبه‌قاره، نخستین کسی که به نوآوری در تفسیر روی آورد، ولی‌الله محدث دهلوی، متوفای 1122 هجری بود. در این دوران و در واکنش به افکار استعماری، عنصر دفاع در تفسیر کاملاً برجسته گردید، و مباحثی مانند حکومت اسلامی و نظام‌سیاسی و اقتصادی آن رونق گرفت. پس از تأسیس جمهوری اسلامی پاکستان، دیدگاه‌های سر سید احمدخان و سید جمال‌الدین افغانی در روش تفسیر کاملاً برجسته گردید. پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز مسیر فکر علمای شبه‌قاره را به‌سوی ابعاد انقلابی و اجتماعی آموزه‌های تفسیری سوق داده است.

در طول تاریخ اسلام (مخصوصا در عصر غیبت کبری) عالمان پارسای مذهب حقه اثنی عشری به عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم هر گاه کتابی در رد اسلام یا مذاهب تشیع نوشته شده است به دفاع برخاسته‌اند. در این رساله کتابهایی که در شش قرن اخیر از طرف علمای شیعه در رد کتب مخالفان نوشته شده است، و از صدها با آغاز دوران غیبت کبری، علمای شیعه به‌عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم، هرگاه کتابی در رد اسلام یا عقاید مذهبی تشیع نوشته می‌شد، از طریق مناظره یا تألیف کتاب و رساله، به معاندان یا مخالفان پاسخ می‌دادند. این رساله به بررسی کتب و رسائلی که از دوره صفویه تا عصر حاضر و به‌مدت حدود شش قرن، در رد آثار مخالفان دینی و مذهبی توسط علمای شیعه نوشته شده، و بالغ بر 314 کتاب می‌باشد پرداخته، و آن‌ها را مورد بررسی و نقد قرار داده است. البته سنت تألیف و تدوین آثار مختلف برای پاسخ‌گویی به شبهات غیرمسلمانان یا مخالفان مذهبی، از سده‌های نخستین هجری در میان علما و دانشمندان شیعه متداول بوده است؛ و خصوصاً از قرن سوم تا دهم هجری این سنت، بسیار چشم‌گیر بوده است. مهم‌ترین آثاری که در این زمینه تدوین یافته است، مربوط به پاسخ علمای شیعه به شبهات ابن‌تیمیه می‌باشد. در قرن دهم هجری که صفویان موفق به تشکیل حکومت در ایران گردیدند، آموزه‌های شیعی به‌شدت مورد توجه قرار گرفته و مذهب شیعه به‌عنوان مذهب رسمی ایران تعیین گردید. در مقابل، دولت عثمانی به‌عنوان پرچم‌دار مذاهب اهل سنت عمل می‌کرد. در این دوران، بیش از 28 کتاب توسط علمای شیعه در رد کتب علمای اهل سنت نوشته شد، که در این رساله علاوه بر بررسی کتب مذکور، به زندگی‌نامه و حوادث عصر مولفین نیز اشاره شده است. در قرن سیزدهم هجری نیز بیش از 130 کتاب شناسایی شده، که از مشهورترین کتب ردود در این قرن، 55 کتابی است که در رد کتاب "تحفه اثنی‌عشریه" نوشته شده است. از آثار قرن چهاردهم نیز بیش از 61 اثر مورد بررسی قرار گرفته، که برخی از آن‌ها توسط علمای شیعه هند نوشته شده است. 100 اثر علمی نیز در قرن پانزدهم شناسایی شده که بیشتر آن‌ها به زبان عربی و اردو می‌باشد، در حالی که غالب آثار پیشین به زبان فارسی بود.کتب فقط 314 کتب لیست گردیده است.