جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «زبدة الاحکام» مجموعه‏ ای از آراء و فتاوی فقهی آیت الله جعفر سبحانی است كه قبلاً به صورت تعلیقه و حاشیه بر زبدة الاحكام امام خمینی نگاشته و اینك در اثری مستقل، مشتمل بر احكام و مسائل ابواب مختلف فقه تنظیم گردیده است. در هر موضوع ابتدا در كلیاتی تعریف و بیان ماهیت و جایگاه آن موضوع در فقه بیان گردیده سپس تحت عنوان «مسئله» مجموعه‏ ای از جزئیات و فروعات تشریح گردیده است. این فروعات از باب طهارت، احكام آب‏ها، احكام نماز و روزه و حج تا آخرین مسائل فقه یعنی حدود و قصاص و دیات را شامل می‏ شود.

کتاب «تبصرة المتعلمین فی احکام الدین» تالیف ابو منصور جمال الدین حسن بن یوسف بن مطهر حلی اسدی معروف به علامۀ حلی است. این کتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهای عظام واقع شده و به دلیل جایگاه والا و ویژه این کتاب، شروح متعددی بر آن زده شده، تا جایی که آقا بزرگ تهرانی به حدود ۳۰ شرح آن اشاره نموده است. کتاب حاضر شامل ۱۸ کتاب است که عبارتند از: کتاب‌ های طهارة، صلاة، زکاة، صوم، حج، جهاد، متاجر، الاجاره، دیون، هبات، نکاح، طلاق، عتق، ایمان، صید، میراث، قضاء، قصاص. مطالب مطرح شده در کتاب‌ ها عبارتند از: کتاب طهارت: مباحث آب‌ ها، وضو، غسل، تیمم و نجاسات . کتاب زکاة: مباحث زکاة فطره و خمس. کتاب جهاد: مبحث امر به معروف و نهی از منکر. کتاب متاجر: مباحث ربا، سلف و شفعه. کتاب اجاره: مباحث مزارعه، مساقاة، جعاله، سبق و رمایه، شرکت، مضاربه ، ودیعه، عاریه، لقطه، غصب، احیاء موات. کتاب دیون: مباحث رهن، حجر، ضمان، صلح، اقرار، وکالت. کتاب هبات: مباحث وقوف و وصایا. کتاب طلاق: مباحث خلع و مباراة، ظهار، ایلاء، لعان. کتاب قضاء: کتاب‌ های شهادت و حدود.

مجموعه‌ای حدیثی دربارهٔ حیات و قیام و شهادت امام حسین علیه السلام به قلم سید علی عاشور است و خواننده را با روایاتی بسیار دراین‌باره آشنا می‌کند. در میان ده‌ها منبع معتبر کتاب، آثاری چون مقتل موجود ابومخنف، نورالعین، اسرار الشهادة و ناسخ التواریخ ملاحظه می‌شود. در چند جلد کتاب، همهٔ روایات با اعراب آمده و در بسیاری از جلدها، هیچ اعرابی گذاشته نشده است. حجم کتاب 3531 صفحه است. هدف از این تحقیق، گردآورى و دسته‌‏بندى همه مطالبى است که از قدیم تاکنون درباره واقعه عاشورا در کتب و مقاتل مختلف آمده است؛ تا به این ترتیب، خطبا بتوانند به‌آسانى و به‌‏طور مطلوب از آن استفاده کنند جلد 18 مسند امام حسین علیه السلام در فقه، نظریات فقهی حضرت و احکامی که حضرت از شرع معظم بیان کرده اند (احکام طهارت، آداب نماز، احکام روزه، احکام نماز و ... ) از موضوعات این مجلد است.

روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و السبع المثاني اثر محمود بن عبدالله آلوسى به زبان عربى است. روح المعانى گسترده‌ترين و جامع‌ترين تفسير در نوع خود، ميان اهل سنت مى‌باشد. جامع آراء گذشتگان از روايت و درايت بوده، اقوال آنان را با كمال امانت و عنايت، بيان داشته است. كتاب خلاصه‌اى از تفاسير پيش از خود محسوب مى‌گردد، تفاسيرى همچون تفسير ابن‌عطيه، ابوحيان، كشاف، ابوالسعود، بيضاوى، فخر رازى و ديگران. آلوسى ضمن نقل نظرات متفاوت مفسرين برخى از آنها را به نقادى پرداخته است. بيش از همه از تفسير فخر رازى بهره برده و احيانا بخش‌هايى از منقولات رازى به‌ويژه مسائل فقهى آن را نقد كرده است. اين تفسير، تفسيرى است عقلى و اجتهادى كه روش بلاغى، بيانى و ادبى را پيش مى‌گيرد. آلوسى در تفسيرش دربارۀ مسائل اصول و فروع، نسبت به مذهب سلف تعصّب ورزيده و آشكارا آن را بيان مى‌دارد، به همين علت در بسيارى از موارد، ادب نويسندگى را رعايت ننموده است، به معتزله و شيعه بسيار مى‌تازد از جمله ذيل آيۀ 15 سورۀ بقره ج1 ص148 كه به زمخشرى مى‌تازد. وى شيوۀ بدبينى به شيعه و تهمت‌هاى نارواى سلف خويش را دنبال كرده، در هر مناسبت، تهمتهايى بيان نموده كه در كلام گذشتگان نبوده است. مانند، سورۀ ساختگى «الولاية» كه نويسندۀ زردشتى «دبستان المذاهب» بى جهت آن را به شيعه نسبت داده و در هيچ‌يك از منابع شيعه يافت نشده است، آلوسى با كمال جسارت آن را به «ابن شهر آشوب» نسبت مى‌دهد و مى‌گويد: «آن را در كتاب «مثالب» آورده است» (ج 1 ص 23 فائده ششم از مقدمه). با بررسى دو نسخه خطى از كتاب «مثالب» در كتابخانه‌هاى هند اثرى از آن يافت نشد، بلكه در بخشى از كتاب، مسألۀ تحريف با انكار شديد، مطرح شده بود. وى مسائل فقهى نيز به طور گسترده بيان مى‌كند و آراى فقها و مناقشات و مجادلات آنان را يادآور مى‌شود، چنانكه از تفسير به كتاب فقه تبديل مى‌شود مانند آيه 236 سورۀ بقره. در مسائل كلامى هم سخن را به درازا مى‌كشاند و تعصب خود را نيز ابراز مى‌دارد. در تفسير آياتى كه متعلق به طبيعت و آسمانها و زمين مى‌باشد، با نقل كلام اهل حكمت و هيئت چنان كلام را بسط مى‌دهد كه از مدار تفسير خارج مى‌شود و نظر خود را به اثبات مى‌رساند، مانند آيات 38-39 و 40 از سورۀ يس، و آيه 12 سورۀ طلاق. اسرائيليات و روايات دروغ و جعلى، يكى از مشكلات برخى تفاسير پيشينيان بوده است، آلوسى در اين باب ضمن نقل آنها، به نقد و بحث مى‌پردازد و دروغ بودن آنها را آشكار مى‌سازد مانند آيه 12 سورۀ مائده و رواياتى كه بغوى در اين مورد نقل مى‌كند. آلوسى متعرض قراءات نيز مى‌گردد، امّا مقيد به متواتر بودن آنها نيست. همچنانكه مناسبات بين سور و آيات را نيز بيان مى‌دارد. در روح المعانى، اسباب النزول آيات، مورد توجه قرار مى‌گيرد. در بحث‌هاى نحوى نيز آلوسى سخن را به دراز مى‌كشاند و جاى جاى تفسير آشكار است. وى از تفسير رمزى و عرفانى نيز چشم نمى‌پوشد و پس از تفسير ظاهرى آيات، در حدّ توان به آن مى‌پردازد، در اين مورد از تفاسير نيشابورى، قشيرى، ابن عربى و مانند آن، بهره مى‌گيرد و گاهى نيز در وادى خيال و وهم سرگردان مى‌ماند. خلاصه اينكه، روح المعانى، دايرةالمعارف تفسيرى طولانى و مفصل است كه تقريبا از حجم و حدود تفسيرى خارج شده است. مى‌توان گفت: تفسير آلوسى، گسترده‌ترين تفسيرى است كه پس از فخر رازى به شيوۀ كهن ظهور يافته است، بلكه نسخۀ دوم تفسير رازى است ولى با اندكى تغيير. روش كلى وى در ورود به تفسير بدين‌گونه است كه: ابتدا به نام سوره، مكى، مدنى بودن و اقوال موجود در اين قسمت، مى‌پردازد، سپس به ذكر فضل سوره و خواص آن همت مى‌گمارد، بعد از آن تفسير سوره را آيه به آيه و كلمه به كلمه، بيان مى‌دارد، كه در آن به لغت، ادبيات، قرائت، مناسبت بين آيات و سور و اسباب نزول، مى‌پردازد و در مباحث لغوى و ادبى به اشعار عرب استشهاد فراوان دارد. جلد دوم به تفسیر سوره بقره از آيه 142 تا 252 می پردازد.