جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رنه دکارت در سال 1637 ميلادي رساله‌اي به چاپ رسانيد موسوم به گفتار در روش درست راه بردن عقل و طلب حقيقت در علوم. مندرجات اين رساله همه نتيجه تحقيقات و تفکرات شخصي دکارت است و اين نخستين کتاب علمي و فلسفي است که به زبان فرانسه نوشته شده است. زيرا پيش از آن در سراسر اروپا دانشمندان نوشته‌هاي خود را به زبان لاتين مي‌نوشتند. مقدمه کتاب چون مشتمل بر سرگذشت روحاني دکارت و اصول عقايد فلسفي و بيان روش علمي اوست، از لحاظ تاريخي به اهميت و اعتبار خود باقي مانده است.

ترجمه ماشینی: دکارت را اغلب «پدر فلسفه مدرن» می نامند. تلاش های او برای یافتن پایه های معرفت، و آشتی دادن وجود روح با علم نوظهور زمان خود، از تأثیرگذارترین و گسترده ترین تلاش ها در تاریخ فلسفه است. . این یک مقدمه کلاسیک و چالش برانگیز برای دکارت توسط یکی از برجسته ترین فیلسوفان مدرن است. برنارد ویلیامز نه تنها پروژه دکارت مبنی بر پایه‌گذاری دانش بر یقین را تحلیل می‌کند، بلکه انگیزه‌های فلسفی جستجوی او را نیز آشکار می‌کند. او با بینش دقیق نشان می‌دهد که چگونه تأملات دکارت صرفاً یک توصیف نیست، بلکه همان اجرای تفکر و کشف فلسفی است. ویلیامز تمام حوزه های کلیدی اندیشه دکارت از جمله خدا، اراده، امکان معرفت و ذهن و جایگاه آن در طبیعت را پوشش می دهد. او همچنین کمک های عمیقی به نظریه دانش، متافیزیک و به طور کلی فلسفه می کند. این خواندن برای هر دانشجوی فلسفه ضروری است. این نسخه مجدد شامل پیشگفتار جدیدی از جان کاتینگهام است.

انفعالات نفسانی (به فرانسوی: Les Passions de l'âme) آخرین اثر فیلسوفِ خردگرای فرانسوی، رنه دکارت می‌باشد. این کتاب در اصل گفت‌وگو ها و نامه نگاری های دکارت با شاهزاده الیزابت بوهمیایی درباب "انفعالات" یا "احساسات" بشری می‌باشد. دکارت قبل از این کتاب در دیگر آثار فلسفی خویش بالاخص در کتاب جریان ساز تأملات در فلسفه اولی مسائل فلسفی خویش را مطرح کرده بود. بر طبق فلسفه ایدئالیستی دکارت، در جهان خلقت دو جوهر متمایز وجود دارد: نفس(روح یا ذهن) که حالت اصلی آن "اندیشه " است و دیگری بدن(جسم) با حالت اصلیِ امتداد. دکارت معتقد بود این دو جوهر که دارای حالات یا صفات متمایزی نیز هستند هیچ ارتباطی با هم ندارند زیرا جسم مادی است و امتداد دارد و ذهن غیرمادی است و امتداد ندارد و فقط دارای اندیشه است. بر همین اساس و این نظریه دو آلیستی مسئله ای شکل می‌گیرد که دکارت و حتی فیلسوفان بزرگ چندین قرن بعد از او درصدد حل آن برآمدند، یعنی مشکلِ ارتباط ذهن و بدن، بعبارت دیگر چگونه ممکن است که ذهنِ انسان از بدن او متمایز باشد درحالیکه با تغییراتی در جسم، نفس نیز متأثر می‌شود مانند وضعیت بیماری و یا درد جسمی که روح یا نفس را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.در قبل دکارت مشخص کرده بود که نفس با بدن یک اتحاد ایجاد می‌کنند اما ارتباط چگونه حاصل می‌شود؟ همین پرسش دکارت را به سمت نگارش این کتاب برد و سعی کرد که تا لحظات آخر عُمر خویش این مسئله را حل کند. این کتاب که در آخرین سال های زندگی دکارت (نوامبر ١۶۴٩) به نگارش درآمده است در حقیقت نگاهی روانشناسانه به خُلقیات انسانی دارد.اساس شکل‌گیری این کتاب نیز جواب های دکارت به نامه ها و پرسش های ملکه الیزابت دربابِ فلسفه او بود. او در این اثر دو اصل متقابل قدیمی را که از زمان افلاطون انفعالات نفسانی را براساس آنها مورد مطالعه قرار می‌دادند_ قوهٔ شهوانیه و غضبیه _ کنار گذاشت و انفعالات را صرفاً به نحو طبیعی و مکانیکی بررسی کرد. از نظر دکارت بدن بر نفس تاثیر می‌گذارد و این تاثیرات همان انفعالات نفسانی هستند و دلیل این تاثیر نیز مجاورت نفس با بدن است. وظیفه ارتباط نفس با بدن را غده ای در مغز برعهده دارد به نام «غدهٔ صنوبری» که این غده واسطهٔ نفس و جسم است و تصاویر گرفته شده توسط حواس بدن با گذر از این غده به نفس می‌رسد و دستورها نفس نیز از طریق همین غده به جسم ارسال می‌شود. از طرف دیگر باید بدانیم که حرکات جسمانی مثل گردش خون صرفاً جسمانی هستند و نفس یا ذهن هیچ دخالتی در این اَعمال ندارد. از طریق گردش خون بخاری متصاعد می‌شود که اجزای ریز این بخار به سمت مغز می‌رود و با تاثیر بر غدهٔ صنوبری، انفعالات نفسانی رخ می‌دهد. انواع احساسات(انفعالات) انسانی: میل، لذت، اَلَم،حیرت، عشق، نفرت از نوع اصلی انفعالات نفسانی هستند و مابقی احساسات از این انفعالات حاصل می‌شوند. از نظر دکارت تمامی این انفعالات به نوعی می‌توانند برای انسان مفید باشند زیرا هر انفعال خود نشانی از یک رخداد یا یک هشدار در بدن و نفسِ انسان است. با ترکیب این عواطف و انفعالات چندین صورت نفسانی دیگر شکل می‌گیرد از جمله حُرمت، کرامت، غرور، تواضع، اُمید، ترس و حسد و غیره. اگر این عواطف از اهداف اصلی خود دور شوند ضرر آفرین می‌شوند اما به‌طور کلی انفعالات حاصل از اَلَم مُضِر هستند و سبب رذائل اخلاقی در بشر می‌شوند. از بین این عواطف ((کرامت)) یک فضیلت است و بنا به نامگذاری دکارت، «شرافتِ روحی» است که می‌تواند مانع بروز انفعالات منفی از جمله غرور و تکبر و خشم شود. انفعالات و اخلاق از نظر دکارت انسان باید تابع فضایل اخلاقی خود باشد و با انتخاب این عواطف از رذایل دور شود، انتخابی که با شناخت و اراده حاصل می‌شود. منبع: ویکی پدیای فارسی

ترجمه ماشینی : یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان معاصر، هری فرانکفورت، سهم عمده ای در فلسفه کنش، روانشناسی اخلاقی، و مطالعه دکارت داشته است. این مجموعه مقالات تکمیل کننده مجموعه قبلی و موفقی است که توسط کمبریج منتشر شده است، اهمیت آنچه که ما اهمیت می دهیم. این مقالات به طور کلی به موضوعات اساسی متافیزیکی و معرفت شناختی مربوط به دکارت، فلسفه اخلاق، انسان شناسی فلسفی، فلسفه سیاسی و دین می پردازد. ویژگی بارز کار فرانکفورت سبک واضح و دقیق اوست، به این معنی که این مقالات باید برای طیف وسیعی از فیلسوفان و خوانندگان رشته های همسایه با علایق فلسفی جذاب باشد.

ترجمه ماشینی : در این اثر کلاسیک، نویسنده پرفروش، هری فرانکفورت، تحلیل قانع‌کننده‌ای از این پرسش ارائه می‌کند که نه تنها در قلب تأملات دکارت نهفته است، بلکه دغدغه اصلی فلسفه مدرن را نیز تشکیل می‌دهد: بر چه اساسی عقل می‌تواند ادعا کند که توجیهی برای آن ارائه می‌کند. حقیقت باورهای ما؟ شیاطین، رویاپردازان و دیوانه ها گزارشی مبتکرانه از دفاع دکارت از عقل در برابر تردیدهای معروف خود مبنی بر اینکه او ممکن است دیوانه باشد، رویاپرداز باشد، یا بدتر از آن، فریب یک دیو شیطانی را ارائه می دهد تا به دروغ باور کند. خوانش استادانه و تخیلی فرانکفورت از آثار اصلی دکارت نه تنها در آزمون زمان ایستاده است. شخص خود دکارت را در حال تکان دادن سر به نشانه موافقت تصور می کند.

مسئله شناخت، یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفه جدید است و حتی سرلوحه مباحث دیگر را تشکیل می‌دهد. در این مبحث معمولاً مسائلی چون مبنا و منبع شناخت، ابزار و روش شناخت، متعلق و قلمرو شناخت، معیار اعتبار شناخت و هدف و غایت شناخت بررسی می شوند. در این مقاله، برآنیم با در نظر گرفتن این مؤلفه‌ها به بررسی مبانی معرفت شناسی مدرن بپردازیم و توانایی فلسفه جدید را، با ارائه چارچوبی مناسب و کامل برای شناسایی، مورد پرسش قرار دهیم.

در مقاله حاضر، ابتدا به توضیح مختصر «کوگیتو» دکارت و تاثیر آن در اصالت و قوام بخشی انسان پرداخته می شود. در واقع، دکارت با تاسیس اصل «کوگیتو» و تفسیر آن به عنوان بنیاد تزلزل ناپذیر هستی، یگانه «سوژه» حقیقی را «من» انسانی از آن جهت که فکر می کند، می داند. بر اساس تلقی دکارت، انسان به مثابه ماشینی است که برخورداری از نفس او را از سایر موجودات ممتاز می سازد. این وجه ممیزه، یعنی نفس، که ذات آن اندیشه است، همان است که در کل تفکر عصر جدید به صورت های مختلف مورد تامل قرار گرفته است. به علاوه، همین اصل مشهور دکارت، یعنی «می‌اندیشم، پس هستم» است که «سوبژکتیویسم» را در دل نظام فلسفی خود قرار می‌دهد؛ برای همین، «سوبژکتیویسم» یکی از مباحث اساسی و مهم فلسفه غرب است که در مراحل تکاملی آن، علاوه بر دکارت در عصر جدید، فلاسفه ای چون کانت و هگل آن را از لحاظ معرفت شناسی بررسی کرده اند. بالاخره به اندیشه «خودگرایی» به عنوان حد افراطی «سوبژکتیویسم» پرداخته می شود که البته دکارت از اینکه از سوبژکتیویته او برداشتی خودگرایانه به معنای ایدئالیستی شود، می گریزد.

فلسفه لایب نیتس و تصور وی درباره خدا از حوزه های فلسفی و الهیات مسیحی، فلسفه اسپینوزا و فلسفه دکارت متاثر است. همچنین لایب نیتس از بعضی مکالمات افلاطون هم تاثیر پذیرفته است. در عین حال، شان کلامی آثار لایب نیتس از آثار دکارت و اسپینوزا بیش تر است و فلسفه او مانند فلسفه مالبرانش خدامحور است. به نظر لایب نیتس، علت فاعلی و علت غایی در جهان طبیعت توسعه و تداوم علیت خداوند است. لایب نیتس با این تفکر به قاعده «لا موثر فی الوجود الا الله» نزدیک می شود. لایب نیتس در نظریه هماهنگی پیشین بنیاد علیت ماشینی را تحت علیت غایی قرار می دهد. لایب نیتس برداشت دکارت از خدا را مورد حمله شدید قرار می دهد و آن را به خدای اسپینوزا تشبیه می کند که اصل چیزهاست و نوعی قادر مطلق است که با طبیعت اولیه نامیده می شود و فاقد اراده و فاهمه است. موجود کامل دکارت آن خدایی نیست که ما تصور می کنیم و به او امیدواریم، یعنی خدای عادل و عاقل که هر ممکنی را برای خیر مخلوقاتش انجام می دهد. خدایی ساختگی مثل خدای دکارت برای ما هیچ تسلای دیگری جز تسلای صبر از روی جبر باقی نمی گذارد. اسپینوزا هر تصور یا تعریفی از خدا را به عنوان موجودی عاقل و صاحب اراده رد می کند. به باور وی، خدا از طریق اراده آزاد عمل نمی کند. اراده و عقل با طبیعت خدا همان نسبت را دارند که حرکت و سکون. از این رو، جهان یک نظم و نظام مکانیکی و ریاضی است و به هیچ معنا انسانی، هدفمند و اخلاقی نیست. هر چیز مطابق با قانون عینی و انعطاف ناپذیر علت و معلول رخ می دهد. لایب نیتس با انتقاد شدید از نگرش اسپینوزا به خدا می گوید: خدا یک ذهن، یک شخص و یک جوهر معین است، اما در عین حال کامل ترین جوهرهاست، خدا، مناد منادهاست که با نظم ریاضی دقیق خود، اعمال و تاثیرات ظاهری منادها را هماهنگ می سازد. لایب نیتس بعد از فراز و فرودها، سرانجام یک طبیعت، یعنی جوهر منفرد یا «مناد منادها» را به عنوان موجود کاملا متعالی یا خدا معرفی می کند که به حکم ضرورت اخلاقی مجبور است بهترین جهان ممکن را بیافریند. آیا لایب نیتس در نهایت به فلسفه اسپینوزا – که آن را به شدت رد می کرد- نزدیک نشده است؟ جبر و ضرورت اخلاقی لایب نیتس با ضرورت و جبر طبیعی اسپینوزا چه تفاوتی دارد؟ در این مقاله تلاش کرده ایم: 1- الهیات لایب نیتس را تبیین کنیم. در الهیات لایب نیتس نکات بدیعی وجود دارد که توجه بیش تر به دکارت در مراکز فلسفی ایران مانع دریافت آنها شده است.2- برخی از آراء لایب نیتس را در الهیات با نظران افلاطون، ارسطو، دکارت، مالبرانش و اسپینوزا تطبیق و مقایسه کنیم.3- الهیات لایب نیتس را از برخی جهات و در حد گنجایش مقاله مورد نقد و داوری قرار دهیم.