جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان‌نامه متکفّل بررسی قانون هیوم در پرتو واقع‌گرایی انسان‌مدار هیلاری پاتنم است، از آنجاییکهبخش عمده‌ای از تاریخ فرا‌اخلاق جدالیست بر سر واقع‌نمون بودن و یا نبودن گزاره‌های اخلاقی لذا بررسی قانون هیوم که از یک هست نمی‌توان بایدی استخراج کرد، راهی است برای نگاه نو به فرااخلاق.ادعّا بر اینست که قانون هیوم یک نکته ساده منطقی نیست بلکه بخشی است از یک نظام فلسفیو این متافیزیک امورِ واقعِ هیوم است که مبنای استنتاج ناپذیری هست از باید تلقی می‌شود. با بررسی قانون هیوم و پس از روشن شدن مفهوم واقع در هیوم، سیر تاریخی ناشناخت‌گرایی و تلاش برای زدودن ارزش‌ها از عالم به عنوان اموری که این سنّت آنها را فارغ از عینیت و تحقیق‌ناپذیر، اموری که به خطا واقعیت انگاشته می‌شوند و جزئی از اثاث واقعی عالم نیستند تلقّی می‌کند و بررسی اشکالات فراوان وارد برآنها، درنهایت انگاره پاتنمی درهمتنیدگی که پاسخی است به طرد ارزشها.ارائه می‌شود.به اعتقاد پاتنم واقع‌گرایی به راه خطا رفته است که به امری چنین دور از فهم متعارف رسیده است و یا مانند هر بدیلی باید شرحی قانع‌کننده از این دگردیسی ارائه کند. امری که به اعتقاد پاتنمناممکن است. بدین معنا که رویکرد واقع‌گرایی علمی رویکردی نادرست بوده است و می‌توان نسبت به اخلاق و علم، همچنان واقع‌گرا بود، بدون آنکه به یکی از آنها اصالت بخشید. تبیینی که بر این موارد می‌آید تا بدانجا که تلخیصش ممکن است نشان دادن تناقض در رویکرد واقعگرایی علمی در صور چندگانه‌اش وبدست دادن بدیلی عاری از تناقض، از واقع‌گرایی در مبادی هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه آنست و نیز تبیینی که رویکرد جایگزین از دوگانه واقعیت ارزش و جایگاه اخلاق ارائه می‌کند و پاسخی که به نسبی‌گرایی اخلاقی می‌دهد.

نظریه اعتباریات علامه با نظریه ناشناخت گرایی در فرااخلاق، از این حیث که هر دو جزء احکام انشایی هستند وجه تشابه دارد، ولی علامه برخلاف ناشناخت گرایان انشایی بودن را به معنی «بی معنی بودن» نمی دانند. در نظریه ناشناخت گرایان، جملات ارزشی عین ظهور عواطف اند نه معلول عقلانی عواطف و نه معناهایی حاکی از عواطف. در حالی که در اعتباریات علامه، ادراکات اعتباری و بیان «خوب» و «بد» تابع دواعی و نیازهای ما هستند، نه عین آنها. از آنجایی که علامه طباطبایی ادراکات و معانی را زاییده عوامل درونی دانسته و دارای ارتباط تولیدی [یعنی منطقی] با ادراکات و علوم حقیقی نمی داند، با عاطفه گرایان تشابه دارد. از نظر عاطفه گرایان احکام ارزشی و اخلاقی نسبی هستند، اصول ثابتی نداشته و اختیار حسن و قبح را به عواطف سرکش و متغیر انسان ها داده اند. ناشناخت گرایان آنچه را که مربوط به طبیعت مادی و تجربی است را ملاک امور اخلاقی می دانند در نتیجه نتوانسته اند از دام نسبی گرایی رهایی یافته و برون شدی از آن داشته باشند. ولیکن علامه با توجه به اعتقاد به وجود فطرت الهی در انسان که ویژگی مشترک همه انسان هاست و به کمال و سعادت آدمی ناظر است به ارزش هایی می رسد که به سبب داشتن مبنایی ثابت، دارای ثبوت و دوام بوده و ریشه در نهاد آدمی دارد بنابراین اعتباریات علامه طباطبایی که ریشه در سنت و فرهنگ غنی اسلام دارد و برگرفته از آموزه های وحیانی که خود دارای اصول محکم منطقی است در دام نسبی گرایی فرو نرفته است.

جعل و کشف معنا دو دیدگاه بنیادین در معنای زندگی هستند که هر کدام موافقان و مخالفانی را به خود اختصاص داده‌اند. سارتر با تبیین وجودِ فی‌نفسه و وجودِ‌ لنفسه، و همچنین مفاهیمی همچون امکان ناضرور، آزادی و فردیت، ابتدا جهان را از هر معنایی تهی می‌کند و سپس برای استعلای خویش و همچنین عدم انفعال، در پی جعل معناست. بنابراین، در این حوزه، سارتر را می‌توان یک ناشناخت‌گرا و سوبژکتیویست خواند و از این رو انتقادات مربوط به این دو نحله به سارتر نیز تعلق می‌گیرد. برای نمونه، سارتر با سوبژکتیو دانستن معنا امکان هر گونه داوری معرفتی را دربارۀ صدق و کذب دیدگاه اخذشده از بین می‌برد. در عین حال، به نظر می‌رسد، با توجه به مبانی معرفتی ناشناخت‌گرایان و سوبژکتیویست‌ها، می‌توان از قوت این نقد کاست. همان طور که می‌دانیم، تأکیدِ سارتر و سایر اگزیستانسیالیست‌ها بر جعل و یا کشف معنا شدیداً وابسته به فرد و ساختار سوبژکتیو اوست. بنابراین به نظر می‌آید با توجه به بنیان‌های فلسفی سارتر، نقدهای مبتنی بر شناخت‌گرایی بر سارتر وارد نباشد.

شکاکیت اخلاقی یکی از مباحث بسیار مهم و تاثیر گذار در حوزه ی فلسفه ی اخلاق می باشد که همواره مورد توجه فیلسوفان اخلاق بوده است. این امر از آن جهت است که رسیدن به معرفت قطعی در حوزه اخلاق یکی از بنیادی ترین دلنگرانی های فیلسوفان اخلاق بوده است. بر همین اساس نوشتار پیش رو بر آن است که ضمن ارائه تعریفی دقیق از مقوله ی شکاکیت اخلاقی، دلایل مدافعان و مخالفان آن را نیز مطرح کند. از آن جا که شکاکیت اخلاقی مبحثی است مربوط به حوزه ی معرفت شناسی اخلاق، شکاکان اخلاقی برای رد معرفت اخلاقی دو مولفه ی مهم آن، یعنی توجیه و صدق را مورد حمله قرار می دهند در این پژوهش دلایل آنان برای رد این دو مولفه را بیان خواهیم کرد. پس از ذکر ادله ی شکاکان اخلاقی، پاسخ های مدافعان معرفت اخلاقی به این اشکال ها را مطرح می کنیم.