جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صادق هدایت به عنوان نویسنده ای پیشرو در گستره ادبیات داستانی معاصر،‏ در خلق آثار خود همواره از بن مایه های روانکاوانه بهره برده است. در میان آثار او،‏ بوف کور بیش از سایر آثارش از مباحث روانکاوی تاثیر پذیرفته است؛ به گونه ای که می توان آن را رمانواره ای روانکاوانه نامید. البته آنچه در تحلیل این داستان بیش از هر عاملی مهم است،‏ عملکردهای «راوی» داستان و تباین شخصیت او با چهره خود هدایت است.راوی به عنوان محور اصلی رویداد داستان،‏ فردی است که باید ساختار روان وی دقیقا شناخته شود تا بتوان درباره نحوه روایت او به درستی قضاوت کرد. از آنجا که روان راوی دچار تناقضات و ناسازگاری های فراوانی است،‏ به نظر می رسد ممیزه هایی که ساختار شخصیت او را به وجود می آورد،‏ برساخته از تابوهای روانی چندگانه ای است که خط مشی فکری وی را پدید می آورد.در این پژوهش علاوه بر روانکاوی شخصیت راوی،‏ تابوهای روح وی و دلایل شکل گیری آن را به صورت تحلیلی بررسی کرده ایم،‏ تا دریابیم اساسا چه عواملی موجب شکل گیری شخصیت «راوی» با این ویژگی ها شده است؛ از این رو به نظر می رسد اصلی ترین تابوی داستان که از لحاظ ابعاد اجتماعی و روانی حائز اهمیت است،‏ «زن» می باشد که ساختارهای روانی خاص راوی در مراحل مختلف رشد فکری وی،‏ سه کاراکتر زن داستان را در قالب سه تابوی مجزا بازتاب می دهد.

یکی از راه های ژرفا بخشیدن به داستان و تقویت تاثیر آن بر مخاطب، پردازش درست و قوتمند شخصیت است. فردوسی سخن سرایی داستان شناس است که در عصر برون گرایی و کلی نگری شاعران خراسان، خود و خواننده را با جزئیات روحی قهرمانانش همراه و درگیر می سازد این پژوهش به تحلیل روانشناسانه شخصیت کاووس در شاهنامه می پردازد. فردوسی با استفاده از هر دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم؛ یعنی با بهره گرفتن از توصیف، گفت و گو، اظهار نظر شخصی، معرفی توسط خود شخصیت و یا از طریق دیگر قهرمانان مرتبط با داستان، هر شخصیت را به خواننده می شناساند. کردار و رفتار شخصیت نیز از دیگر راه های رسیدن به ویژگی های او است. کاووس در روایت اپیزودیک شاهنامه، با یک شخصیت همه جانبه اصلی نسبتا پویا و خاکستری به خواننده معرفی می شود. از نظر روانشناسی و بر مبنای نظریه آیزنک، کاووس برون گرای ناپایدار صفراوی مزاج است؛ با تاثیر «نهاد» در ساختار شخصیتی اش. کاووس بعضی ویژگی های روان رنجورخویان و روان پریش خویان را نیز دارد. او به صورتی قابل تامل، به دلیل عملکرد منفی، نقش وراثت و محیط را در شکل گیری شخصیتش خنثی می کند.