جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن تنها سند سالم وحیانی از جانب خداوند در دست بشریت است ، که از گزند حوادث زمینی و آسمانی محفوظ مانده است . از این رو نقد دلایل ادعای وقوع تحریف در آن ، نزد مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد ، زیرا این ادعا با حجیت ظواهر قرآن – اعم از لفظ و معانی آن – ارتباط مستقیم پیدا می کند به همین دلیل از قرون اولیه ظهور اسلام تا کنون مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. علمای متقدم و متاخر تشیع با بررسی دقیق سندی و متنی روایات تحریف که بعضاً در کتب مشهور روایی نیز نقل شده است ،روایات ضعیف السند را طرد و رد نموده اند و روایات صحیح را به معانی مختلف توجیه و تاویل کرده اند تا چهره ی تابناک قرآن کریم را از شبهه تحریف پاک نمایند. در این پژوهش با بررسی لغوی و اصطلاحی و پیشینه شناسی بحث تحریف در متون اسلامی و بررسی و تحلیل کمی و کیفی روایات تحریف و شرح و بسط و تبیین و اثبات نظریه وحی بیانی به کمک روایات و آیات پیرامون آن، به کارکرد این نظریه در فهم و توجیه و تفسیر روایات تحریف پرداختیم و در نهایت به این نتیجه رسیده ایم که با توجه به نزول وحی بیانی به همراه وحی قرآنی معنای تحریف در این روایات حکایت از تحریف به کاستی در « وحی بیانی قرآن » دارد که به همراه وحی قرآنی بر رسول اکرم (ص) نازل شده است .

محمد حسین ذهبی از جمله عالمان اهل سنت است که در اثر خود به نام التفسیر و المفسرون به بررسی تفسیر و روش های آن به همراه معرفی تعدادی از کتاب های تفسیری فرق اسلامی پرداخته است که بررسی تفاسیر روایی امامیه و تعیین منزلت روایات تفسیری امامان معصوم علیهم السلام از آن جمله است. او بر آن است که در روایات تفسیری امامیه، جعل و دس فراوان راه پیدا کرده و روایات تحریف از این نوع است. روایات امامان معصوم شیعه، اعتبار ویژه ای ندارند و همانند دیگر سخنان و آثار تابعان است به باور او ذهبی در تقسیم بندی خود از روش های تفسیری، تفاسیر روایی امامیه را از اقسام باطل می داند و بر آن است که روایات تفسیری بطنی آیات هم بی اعتبار و تنها برای اثبات ولایت امامان امامیه به کارگرفته شده است.در مقاله حاضر دیدگاه های ذهبی در خصوص موارد مذکور مورد نقد و بررسی واقع شده و نادرستی آن ها بیان گردیده است.

قرآن کتاب آسمانى و الهى و معجزه جاویداننبی اکرم (ص) بوده و مى‏باشد . از ارکان جاودانگی قرآن ، عصمت آن از تحریف است . بنابراین یکی از مسایل بسیار مهم و اساسی قرآن پژوهی ، بحث تحریف ناپذیری قرآن است . عقیده رسمى و قطعى شیعه امامیه از زمانائمه (ع) تاکنون نیز اعتقاد به عدم تحریف لفظی قرآن بوده است و در ضمن کتب متعددی از گذشته تاکنون به آن پرداخته شده است . اما در اواخر قرن اخیر ، کتاب فصل الخطاب- که مجمع روایات موهم تحریف است - توسط یکی از علمای شیعه نگاشته شد و سبب انتشار کتب زیادی به صورت مستقل پیرامون تحریف ناپذیری قرآن و عمدتاً با هدف پاسخ گویی به شبهات مطرح شده در فصل الخطابشد . هدف اصلی این پژوهش ، بررسی کتبی است که در پاسخ گویی به فصل الخطاب تالیف شده اند و دارای جامعیت و مرجعیت نسبی در این زمینه هستند . در این پژوهش ، پنج اثر مهم از بین کتب تألیفی معاصر ، انتخاب و پس از معرفی توصیفی کتب ، مبانی و روش ها و ادله آنها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است شامل : برهان روشن تالیف مرحوم بروجردی ، البیان مرحوم خوئی ، تفسیر المیزان علامه طباطبایی، صیانت القرآن عن التحریف مرحوم معرفت و نزاهت القرآن من التحریف تالیف آیت الله جوادی آملی . مطالب این پایان نامه در 5 فصل تنظیم شده است که فصول 5- 3 ، فصول اصلی هستند . در فصل سوم به معرفی توصیفی کتب منتخب پرداخته شده و فصل چهارم ، مبانی و ادله ی مولفین ، مورد بررسی و تحلیل و جمع بندی قرار گرفته است . نتایج این پژوهش که در فصل پنجم آمده است به صورت خلاصه عبارت است از : 1-مهم ترین دلایل مولفین در جانب اثبات تحریف ناپذیری قرآن عبارتند از : آیات قرآنی ، احادیث و نصوص اهل بیت (ع) ، مسأله وجوب قرائت سوره های قرآن در نماز (در فقه شیعه) ، تواتر ، اعجاز قرآن ، گواهی بزرگان فریقین و دلایل عقلی . 2-مولفین کتب مورد بررسی پیرامون تحریف ناپذیری قرآن ، از نظر مبانی علمی و ادله دفاع از سلامت متن قرآن ( در جانب اثباتی و سلبی) ، در مجموع اختلاف دیدگاه اساسی با یکدیگر ندارند . بلکه بالعکس ، اشتراک آنها در مبانی متقن علمی و منطقی ، باعث شده است که هیچ کدام از آنها نظریه تحریف را نپذیرند .همچنین دلائل ارائه شده توسط مولفین در جانب اثبات تحریف ناپذیری قرآن نیز دارای جامعیت ، همگرایی و همسویی نسبتاً زیادی است و عموم مولفین از چارچوب نسبتاً مشحصی پیروی نموده اند که حاصل آن اثبات تحریف ناپذیری قرآن از هرگونه تحریف ( لفظی) است . 3- در قسمت پاسخ گویی به شبهات فصل الخطاب نیز علیرغم وجود اختلاف دیدگاهها و روش ها و برخی نواقص علمی ، عموم مولفین قائلند که علاوه بر ضعف سندی قسمت عمده روایات موهم تحریف ، پیوند مستقیم با تحریف ندارد و در مواردی ناظر به تحریف معنوی و در بسیاری از موارد مربوط به اختلاف قرائت یا تبیین و تفسیر و تطبیق و تأویل آیات قرآن است .

نویسنده پس از طرح مسئله تحریف، دلایل فیض بر عدم تحریف لفظى قرآن را مطرح و مورد ارزیابى قرار می ‏دهد. سپس دیدگاه فیض را راجع به روایات تحریف توضیح داده و بر این باور است که این روایات از نظر فیض ناظر به تحریف معنوى و تفسیر آیات است نه تحریف لفظى. آنگاه به نقد فیض بر دیدگاه کسانى که معتقد به تحریف ‏اند، پرداخته و دلایل آنان را از نظر فیض ناتمام می داند.