جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 10
گزاره هاى موجّه؛ بحثى منطقى یا فلسفى؟
نویسنده:
محمد سعیدی مهر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
بحث درباره مواد ثلاث (وجوب، امکان و امتناع) و گزاره هاى موجّه، هم در منطق و هم در فلسفه مطرح است. منطق دانان مسلمان در آثار منطقى خویش، اغلب ضمن بحث درباره اقسام گزاره ها، گزاره هاى حملى را به گزاره هاى موجّه و غیرموجّه (مطلق) تقسیم، و سپس اقسام و احکام گزاره هاى موجّه را به تفصیل بررسى مىکنند. فیلسوفان نیز مفاهیم یا ماهیات را به سه دسته واجب الوجود، ممکن الوجود و ممتنع الوجود تقسیم، و درباره احکام فلسفى هریک بحث مىکنند. اکنون این مسئله درخور طرح است که چه تفاوتى میان معناى منطقى و معناى فلسفى مواد و جهات هست و آیا این بحث اصالتا بحثى فلسفى است یا منطقى؟ اندیشمندان مسلمان در پاسخ به این مسئله، دستکم سه دیدگاه را مطرح کرده اند که به ترتیب عبارت اند از: 1. تمایز معنایى؛ 2. وحدت معنایى و اختلاف حیطه اى؛ 3. وحدت معنایى و تساوى حیطه اى.در این مقاله پس از طرح و نقد دو دیدگاه نخست، دیدگاه سوم به منزله رأى مختار ملّاصدرا بررسى مى شود. یکى از پیامدهاى این دیدگاه آن است که بحث درباره مواد و جهات، اصالتا بحثى فلسفى است، نه منطقى، و اگر در منطق درباره آن بحث شود استطرادى است. در بخش دیگر مقاله، دیدگاه سوم نیز نقد، و نشان داده مى شود که این دیدگاه با چالش هایى روبه روست؛ براى نمونه، لزوم اختصاص موجّهات به اقسام ویژه اى از گزاره هاى حملى. در پایان دیدگاه چهارمى به اختصار پیشنهاد مى شود که بر پایه آن، تمایز معنایى میان جهات منطقى و جهات فلسفى بنابر تمایز میان جهات راجع به صدق و جهات راجع به وجود تبیین مى شود.
صفحات :
از صفحه 133 تا 158
مجرّد و مادی
نویسنده:
سید محمود نبویان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
چکیده :
بحث از موجود «مجرّد و مادی»، یکی از بخش های عمده فلسفه اسلامی را به خود اختصاص داده است. ارائه تعریفی دقیق از «مجرد» و «مادی»، اثبات وجود آنها، بیان انواعشان و ارتباط میان موجودات مجرد و مادی، از دغدغه های مهم فلاسفه در این بخش از فلسفه به شمار می رود. در این نوشتار، سعی شده است تا گزارشی اجمالی از دیدگاه فلاسفه مشاء و اشراق نسبت به ماهیت موجودات مجرد و مادی، بیان و سپس مورد ارزیابی واقع شود. در ادامه، نظریه سومی ارائه شده و مؤیدات عقلی و نقلی این نظریه ذکر شده اند. نیز با عنایت به اینکه ظواهر برخی از تعابیر نقلی بر اساس دیدگاه عده ای از متفکران با نظریه سوم در تعارض است، ضمن بیان آن ظواهر، آراء این متفکران نیز مورد نقد قرار گرفته و در تعریف «مجرد» و «مادی»، بر نظریه سوم، تأکید شده است.
صفحات :
از صفحه 207 تا 224
ضرورت على و معلولى از دیدگاه استاد فیاضى
نویسنده:
محمدجواد میرجعفرى میاندهى، یارعلى کرد فیروزجائى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),
چکیده :
ضرورت علّى و معلولى از فروع مهم اصل علیت است و معناى آن به طورکلى عبارت است از ضرورى شدنِ وجود معلول هنگام وجود علت تامه اش (ضرورت بالقیاس) و از ناحیه آن (ضرورت بالغیر). این ضرورت که با عنوان جبر فلسفى نیز از آن یاد مى شود کاملا مورد تایید و تثبیت فلاسفه است و برخى متکلمان به ویژه اشاعره کاملاً آن را منکرند. اصولیین نیز چنین ضرورتى را تنها در علل غیرمختار مى پذیرند؛ اما استاد فیاضى ضرورت سابق بالغیر به تفسیر مشهور را در همه علل، چه مختار و چه غیرمختار مردود مى داند، ولى معتقد است که این نوع ضرورت با تفسیرى دیگر در هر دو مورد صادق است. ضرورت بالقیاس نیز از دیدگاه ایشان تنها در علل غیرمختار پذیرفتنى است. دیدگاه استاد فیاضى در نفى ضرورت در برخى صور آن، گرچه هم نوا با آراى اهل کلام و اصولیون است، تفاوت هایى اساسى و مهم با آنها دارد که در این تحقیق به تفصیل به این تمایزها پرداخته ایم.
صفحات :
از صفحه 33 تا 58
نوآوری‌های ابن سینا در مسأله‌ علیت
نویسنده:
احمد بهشتی، محسن ایزدی، محمودرضا میرزاجانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
در دسته‌بندی مسایل فلسفی از حیث اهمیت و قدمت، مبحث «علیت» (علت و معلول) در رتبه‌ی نخست جای دارد. هر چند آثار مکتوب فلسفی نشان می‌دهد که این مسأله محصول تلاش فکری فیلسوفان یونان و به خصوص «ارسطو» است، لیکن طرح این پرسش اهمیت دارد که فیلسوف بزرگی مانند «ابن‌سینا» در تبیین و توسعه‌ی مباحث این مسأله چه نقشی دارد؟ با وجود این که ابن‌سینا بارها مقام علمی ارسطو را ستوده است، مع‌الوصف به هیچ‌وجه نمی‌توان او را فقط مفسر فلسفه‌ی ارسطو دانست و ابتکارات فلسفی او را انکار نمود. ابن‌سینا که در بسیاری مسایل فلسفی ـ هم از لحاظ محتوا و هم صورت‌بندی ـ خلاقیت شگرفی داشته است، به خصوص در مبحث «علیت» نبوغ خویش را متجلی ساخته و در اموری نظیر «تعریف علیت»، «انقسامات» و «حیثیات مختلف علت» و«احکام علت و معلول»، از جهت محتوا و تبیین و تقریر و صورت‌بندی مطالب، نوآوری‌های مهمی از خود به جای گذاشته است.
صفحات :
از صفحه 119 تا 142
شاخصه هاى کلان مکتب فلسفى با تأکید بر مکتب مشاء و اشراق
نویسنده:
مجید احسن، یداللّه یزدان‏ پناه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در حوزه فلسفه اسلامى با سه مکتب معروف فلسفى یعنى مشاء، اشراق و متعالیه روبه روییم. نگاه درونى به مسائل گوناگون مطرح در این مکاتب و تحلیل و بررسى آنها، بخش عمده کتب و مقالات را به خود اختصاص داده است؛ ولى نگاه بیرونى و کل نگرانه به این مکاتب و بررسى شاخصه ها و مؤلفه هاى تشکیل یک مکتب فلسفى و فرایند تحقق آن در گذر زمان نیز بسیار مهم است. بدین سان پرسش اصلى این است که مختصات یک مکتب فلسفى که موجب تمایز آن از مکاتب دیگر مى شود چیست؟ و به راستى چرا در فلسفه اسلامى، تنها با سه مکتب مواجهیم؟ در مقاله پیش رو، کوشیده ایم ضمن تبیین و تحلیل این شاخصه ها، آنها را بر دو نظام مشائى و اشراقى تطبیق کنیم. مدعا این است که مکتب مشاء و اشراق داراى نقطه آغاز، روش خاص فلسفى، ابزارهاى لازم براى وصول به مقصود و دستگاه سازوار هستى شناختى هستند که با دقت در مجموعه تعالیم آنها هم مى توان این عناصر را یافت و هم مى توان تحلیل کرد که چرا به آنها مکتب فلسفى گفته مى شود و وجه تمایز آنها از یکدیگر چیست. نتیجه اى که از این تحلیل به دست مى آید دو مطلب است، اولاً، مبانى کلان لازم براى تأسیس یک مکتب فلسفى تبیین مى شود؛ ثانیا، روشن مى شود که صرف اتحاد روش فلسفى دو حکیم و یا اتفاق آنها در یک یا چند مسئله به معناى یکى بودن نظام فلسفى ایشان نیست؛ به گونه اى که حتى وجود یک مشخصه جدید، هویت ساز مکتب جدیدى کاملا متمایز از مکاتب پیشین مى شود.
صفحات :
از صفحه 11 تا 24
تأملى در ادله ضرورت علی
نویسنده:
محمد حسین زاده، غلامرضا فیاضى
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),
چکیده :
مسئله ضرورت علّى از مسائل مهم و بنیادین فلسفه اسلامى است که در مباحثى همچون جبر و اختیار و حدوث و قدم زمانى عالم نقش اساسى دارد. در این مقاله پس از بیان اقسام ضرورت علّى، مهم ترین ادله موافقان تبیین شده است. پس از بررسى این ادله، این نتیجه به دست آمده که همه آنها از اثبات مطلوب خود ناتوان اند. بیشتر ادله ضرورت علّى مبتلا به مغالطه مصادره به مطلوب اند و در آنها شخص استدلال کننده پیش از اقامه استدلال، به صورت ناخودآگاه ضرورت علّى را مفروض پنداشته است. در پایان دلیلى که به خوبى مى تواند ضرورت علّى را انکار کند و تاکنون توسط منکران به کار گرفته نشده، تبیین شده است.
صفحات :
از صفحه 51 تا 72
ارزیابى کارایى فلسفه اسلام در حل مشکلات معرفت شناسى دینى
نویسنده:
مهدى حسین زاده یزدى، محمد حسین زاده یزدى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),
چکیده :
نوشتار حاضر این مسئله را مى کاود که واکنش فلسفه اسلامى در برابر مشکلات فراروى معرفت شناسى دینى چیست؟ آیا در برابر آنها منفعل است؛ دست به توجیه و عقب نشینى مى زند یا آنکه به حل دشوارى ها مى پردازد و راه حل هایى معقول و خردپسند ارائه مى کند؟ نگارندگان پس از تلاش هاى مستمر در طول چندین دهه بدین نتیجه دست یافته اند که فلسفه اسلامى با قلمرو گسترده اش، توان حل بسیارى از دشوارى هاى فلسفه دین و معرفت شناسى دینى را داراست. مجموعه راه حل هایى که ارائه مى دهد، دست کم مى تواند از نگاه اندیشمندانى که با این مشرب همسو نیستند راه حل هایى بدیل در کنار دیگر پاسخ ها به شمار آید. پژوهش موجود پس از بیان فهرستى از مشکلات و پاسخ هاى آنها بر اساس سنت عقلى و فلسفى اسلامى، از باب نمونه، به واکاوى و بررسى دو دلیل از مهم ترین ادله ناتوانى عقل و استدلال عقلى بر وجود خدا، یعنى بى معنایى واژگان و مفاهیم واجب و ممکن و انکار وجود محمولى، مى پردازد و پاسخ هایى بر اساس این سنت ارائه مى دهد.
صفحات :
از صفحه 55 تا 72
ملاحظاتی در باب گزاره های موجه و معناشناسی آن در فلسفه اسلامی
نویسنده:
محمد سعیدی مهر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه امام صادق (ع),
چکیده :
بحث از مواد ثلاث («وجوب » (یا ضرورت)، «امکان » و «امتناع ») و گزاره های موجه در منطق و فلسفه اسلامی از جایگاه خاصی برخوردار بوده است و فیلسوفان و منطقدانان مسلمان به تفصیل از احکام و اقسام آن بحث کرده اند. با این حال، به دلیل عدم بهره گیری از یک نظام معناشناختی منقح با پاره ای ابهامات معنایی در برخی اقسام گزاره های موجه رو به روییم. در این مقاله پس از مروری کلی بر بحث موجهات در منطق و فلسفه اسلامی و اشاره به پاره ای اقسام گزاره های ضروری، ابهامات معنایی این گزاره ها تحلیل می شود. در مرحله بعد، کوشش شده تا در یک طرح اولیه و با بهره گیری از برخی نظام های نوین منطق موجهات پیشنهادهایی جهت تعیین قواعد معناشناسی این گزاره ها ارایه شود.
صفحات :
از صفحه 21 تا 40
اشراق هیاکل النور لکشف ظلمات شواکل الغرور
نویسنده:
منصور بن محمد دشتکی شیرازی؛ محقق: علی اوجبی
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: میراث مکتوب,
چکیده :
كتاب «اشراق هیاکل النور لكشف ظلمات شواكل الغرور» از غیاث الدین منصور دشتکی شیرازی شرح مفصلی است بر هیاکل نور به زبان عربی تالیف سهروردی که در هفت بخش اساسی با نام هیکل تدوین شده است: 1 ـ تعریف جسم و اثبات تجربه پذیری آن, 2 ـ تجرد نفس و قوای ظاهری و باطنی آن, 3 ـ جهت‌ های سه گانه وجوب, امکان و امتناع, 4 ـ مباحث مربوط به واجب الوجود, 5 ـ حرکت دوری افلاک و این که نفس و عقل دارند, و در قسمت‌ های دوتایی جهان هستی, 6 ـ مفارقت نفس از بدن و جاودانگی و بی‌ انجامی آن, 7 ـ چگونگی نبوت, خواب و رویاهای صادقه, کرامت‌ ها و معجزه‌ ها. گفتنی است در مقدمه مفصل این کتاب زندگی و اندیشه‌ های سهروردی تشریح شده, همچنین به حیات غیاث الدین دشتکی اشارتی رفته است. کتاب حاضر بر اساس سه نسخه خطی کتابخانه آستان قدس رضوی, کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری, و کتابخانه مجلس شورای اسلامی تصحیح شده است.
تقسیم موجود به واجب و ممکن، ابتکار فلسفی فارابی و ابن سینا
نویسنده:
مریم سالم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابن سینا در ارائه نظریات وجودشناسانة خود از دو واژة وجوب و امکان که ابتکار فارابی بودند، بسیار مدد می گیرد، دو واژه ای که سبقة کمرنگی در آراء فلاسفة پیش از فارابی و ابن سینا دارد و جسته و گریخته می توان ردپایی از آنها را نزد فلاسفة یونان باستان یافت، این ردپا در ارسطو پررنگ تر می شود، اما به شکل منطقی مطرح می شود نه فلسفی و در باب قضایا به آنها پرداخته می شود و به موجودات عینی و وجود سرایت نمی کند. با ابتکار فارابی و ابن سینا در به کارگیری نظریة وجوب و امکان فلسفی و تقسیم موجود به واجب و ممکن، فلسفة هستی شناسی مشایی، شکلی متمایز به خود می گیرد و وجود خدا و عالم و مسئلة خلقت که تا پیش از این مطرح نبود، بهتر تبیین می شود.
  • تعداد رکورد ها : 10