جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خاقانی از جمله شاعران عارف ادبیات فارسی است. اما از آن جایی که هنر غالب او در قصاید به ویژه قصاید مدحی، وصفی و زاهدان? اوست این جنبه از شخصیت او تا حدی مغفول مانده است.از طرف دیگر زبان فخیم و مطنطنو ناهموار او در قصاید نیز با موضوع عرفان و زهد، که زبانی نرم و هموار می خواهد همگون نیفتاده است. نگاهی عمیق یا حتی گذرا به سراسر دیوان خاقانی موید این سخن است. اگر چه عرفان زهد آمیز او در مقایسه با شاعرانی مانند سنایی، عطار و مولوی فروغی ندارد، اطلاع دقیق او از عرفان نظری و عملی و کاربرد گسترد? آنها در غزلیات و قصاید هر خواننده ایرا متقاعد خواهد کرد و به سادگی نمی توان از تلاش او در روند پیشرفت غزل عارفانه چشم پوشی کرد. هر چند گاهی اوقات به ویژه در قصاید خیلی از اصطلاحات عرفانی را در معنی غیر مصطلح به کار برده است که مد نظر ما در این پژوهش نبوده است. عرفان و مفاهیم عرفانی در سراسر غزلیات و بخش قابل توجهی از قصاید او منعکس شده است.خاقانی در غزلیات و قصاید برای بیان این مفاهیم، زبانی دوگانه دارد، در قصاید بیشتر زاهدانه می گوید و مفاهیمی مانند زهد، عزلت، قناعت و... کاربرد بیشتری دارند اما در غزلیات، عرفان او بیشتر قلندرانه است که با بیانی معمولاً رمزی ارائه شده است که سلوک عاشقانه‌ی سالک را ترسیم می‌کند. لذا مفاهیمی چون زلف و خط و خال و... بسامد بیشتری دارند.در عرفان عاشقانه خاقانی، گوشه‌هایی از عرفان شرقی سهروردی مقتول جلوه می‌کند

ناصر خسرو قبادیانی به عنوان گوینده‌ای حکیم، دیدگاهی متفاوت از بسیاری از همتایان خود ارائه می‌دهد. از عوامل موثر در این امر گرایشات شدید مذهبی وی به فرقه اسمعیلیه، مطالعات عمیق او در علوم دینی، تعمق و توجه او به فرهنگ عامه و دانش و تحصیلات وسیع ناصرخسرو و تتبع در زمینه بسیاری از علوم متداول زمان اعم از معقول و منقول و علی الخصوص علوم اوایل و حکمت یونان و علم کلام و حکمت متالهین است.این پژوهش به بررسی اشارات و تلمیحات قصاید ناصر خسرو (قصیده 200 تا آخر) با روش تحلیل محتوا پرداخته است. نتیجه نهایی این پژوهش به شرح ذیل است:

موضوع این پایان‌نامه بررسی بلاغی قصاید سنایی از دیدگاه علم معانی است. هدف این پژوهش بیان ارزش‌های بلاغی قصاید سنایی بر اساس مباحث گوناگون علم معانی و تطبیق این دسته از اشعار سنایی با مباحث این شاخه از علوم ادبی همراه با ارائه‌ی شواهد لازم و کافی است. از رهگذر این تحقیق، بلاغت و نفوذ کلام سنایی به شیوه‌ی علمی تبیین خواهد شد. اساس روش این پژوهش بر تحلیل اشعار قصاید سنایی براساس هر یک از مباحث علم معانی است؛ بدین گونه که ذیل عنوان هر مبحث، پس از اشاره‌ای به موضوع، براساس شواهد لازم از اشعار مزبور، مبحث مورد نظر در قصاید سنایی تبیین و تحلیل شده است.بر پایه‌ی نتایج این پژوهش، سنایی در قصاید خود از شگردهای گوناگون علم معانی به خوبی بهره گرفته و کلام خود را به گونه‌ای بیان کرده است که تطابق آن با مقتضای حال و مقام و موضوع و نفوذ و تأثیر شگرف آن در مخاطبان می‌تواند نمونه‌ای برای موضوع علم معانی باشد. به همین سبب بسامد اغلب مباحث علم معانی در قصاید او بسیار است.کلّ ابیات قصاید سنایی 6647 بیت است که در یک تقسیم بندی کلّی به دو دسته‌ی جمله‌های اسنادِ خبری و جمله‌های انشایی طلبی و غیرطلبی تقسیم شد. جمله‌های انشایی طلبی و غیرطلبی 43/31% و اسناد خبری57/49% از کلّ ابیات سنایی را به خود اختصاص داده است. جمله‌های انشایی خود به دو دسته‌ی طلبی و غیرطلبی تقسیم شده است که هر کدام به ترتیب 94/23% و 5/76% از جمله‌ها انشایی را در بر می‌گیرد.جمله‌های انشایی طلبی به چهار دسته‌ی امری با 35/82%، پرسشی با 31/95%، نهیی با 12/67%، و ندایی با 19/53% تقسیم شده است که نشانگر تنوّع موضوعی به کار رفته در قصاید سنایی است. هم‌چنین در 0/21% از کلّ ابیات قصاید او، موضوع قصر و حصر با شیوه‌های گوناگون و گیرا به کار رفته است.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.

داستان به معنی « روایت یا شرح و گزارش حوادث » یا گزارش دلبخواه از حوادث و شخصیت های واقعی یا غیر واقعی را می توان اولین فعالیت ادبی بشر به شمار آورد . در فرهنگ ایرانی و حوزه زبان فارسی ، داستان پردازی و داستان گویی اهمیت ویژه ای داشته است ، و در بسیاری از داستان های ایرانی بر اهمیت و خاصیت داستان گویی و داستان سرایی تأکید شده است . این در مورد آثار دینی هم صدق می کند که بخش های داستانی آن ها بیشتر جلب توجه می کند و قصه های پیامبران بیشتر از سخنان آنان مقبولیت و جذابیت دارد . سنایی در دیوان خود ابیاتی راجع به هر پیامبر نوشته است که بیشتر این ابیات مربوط به معجزات آن هاست ، در این پایان نامه سعی شده ابیات مربوط به هر پیامبر را از هم جدا کرده ابتدا در مورد نام و زندگی هر کدام توضیح مختصری داده شود . سپس به ذکر و شرح ابیاتی که در آن معجزه ای از ایشان صورت گـرفته پرداخته شده که این بخش در فصل چهارم پایان نامه آمده است . فصل اول آن شامل فهرست مطالب ، فصل دوم توضیحاتی در مورد داستان سرایی و چگونگی شروع داستان پیامبران و در فصل سوم زندگی نامه شاعر آمده است . امید است که مطالب گردآوری شده مورد توجه و استفاده خوانندگان و دانشجویان قرار گیرد .

ابن فارض ، بزرگترین سراینده شعر عرفانی ادبیات عربی است که مضامین عالی عرفانی در شعر او موج ، می زند.می توان گفت تنها عارف شاعری است که مضمون تمام اشعارش- بجز الغاز که کمتر از شصت بیت است – شراب روحانی و عشق الهی است.در نگاه او ، تمام پدیده های هستی ، تجلیگاه اسماء و صفات الهی است.شعر او ، بیان یافته های درونی و وجدانیات عارفی روشن ضمیر است که با پایبندی کامل به شریعت ، طی طریقت نموده است.در این پژوهش با توجه به مفاهیم عالی معرفتی و لطایف بیان شعری ، ترجمه ، شرح و تحلیل وجدانیات این عارف بزرگ ، که مشتمل بر سی قصیده و سی ویک دو بیتی می باشد ، مورد بررسی قرار گرفته و برای اولین بار ، به زبان فارسی ترجمه شده است .

ادبیات مذهبی یکی از گونه‌های پرکاربرد در ادب عربی است. یکی از زیرمجموعه‌های مهم این گون? ادبی، مدایح نبوی است که از نظر کمیت و کیفیت در ادب عربی در خور توجه است. اشعاری که در مدح و منقبت، نعت و ستایش و وصف و ثنای حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی9، مهتر آدمیان و سرور جهانیان سروده شده باشد مدایح نبوی خوانده می‌شود. که مقارن با ظهور اسلام و بعثت حضرت رسول در شبه جزیره عربستان آغاز می‌شود.پژوهش حاضر ترجمه و شرح پنج قصیده از شاعرانی به نام عبدالرحیم برعی، ابن نباته مصری، شهاب محمود حلبی و ابواسحاق ابراهیم قیراطی در باب مدایح نبوی است. این پژوهش در واقع ترجمه و شرح جزئی کوچک از کتاب «المجموع? النبهانی? فی المدایح النبوی?» می‌باشد. این کتاب را یکی از عالمان و ادیبان فاضل عرب، شیخ یوسف نبهانی بیروتی، گردآوری کرده است و بخشی از مدایح نبوی در زبان عربی را در آن گنجانده است، این بخش چهار مجلد بزرگ شده و در بیروت به چاپ رسیده است.مهم‌ترین مفاهیم، درون‌مایه‌ها و مضامین این اشعار وصف ویژگی‌های ظاهری حضرت رسول9، استناد به آیات قرآنی و احادیث نبوی، اشاره به وقایع صدر اسلام، جنگ‌ها، وصف کعبه و توصیف عظمت و شکوه بارگاه نبوی، اشاره به معجزات پیامبر و کرامات ایشان و وصف خصوصیات اخلاقی چون، جود وکرم و بزرگواری های حضرت می‌باشند. این قصاید چون برای تکسب نبوده وجنبه کسب ثواب و اجر اخروی دارد و شاعران از پیامبر طلب شفاعت دارند، از خلوص، ذوق و عاطفه‌ای صادق برخوردارند. شایان ذکر است که شاعران خواستار این امر هستند که مورد توجه معنوی و روحانی حضرت رسول قرار گیرند و به لقب شاعرالنبی مفتخر گردند. لذا سعی کرده‌اند که واژگان و ترکیب‌هایی والا را به کار گیرند و صور بلاغی را در ابیات بگنجانند و در واقع هنر شعری خود را در قالب مدح حضرت رسول به کار برند از این جهت واژگان و ترکیب‌هایی که مورد استفاده قرار گرفته است در بعضی جاها ساده و روان می‌باشد و در بعضی ابیات پیچیده و دشوار می‌گردد.پژوهش حاضر مبتنی بر طرحی بوده، این طرح بر این اساس بنا نهاده شده است که در سه جهت به ترجمه و شرح ابیات هر قصیده می‌پردازیم، این سه جهت عبارتند از: 1. ترجمه قصاید 2. شرح‌نویسی 2. توضیحات جانبی، این کار و پژوهش مقدمه‌ای است برای کارهای دیگر پژوهشگران آینده تا فارسی‌زبانان را با مدایح نبوی به زبان عربی آشنا کنند.

چکیده ندارد.

مبحث « علم کلام و اندیشه های کلامی » یکی از بحث های مهم عقیدتی و دینی است . آگاهی از اندیشه های کلامی به درک بهتر مفاهیم سروده ها و اندیشه های شاعران و نویسندگان کمک می کند . پژوهش حاضر به بررسی اندیشه های کلامی خاقانی به ویژه کلام اشعری در قصایدش می پردازد و می کوشد ضمن تبیین اندیشه های کلامی ، استفاده ی هنری خاقانی از این اندیشه ها را نیز بررسی نماید . روش پژوهش توصیفی است و داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا به شیوه ی کتابخانه ای و سند کاوی بررسی شده است . نتیجه ی این پژوهش نشان می دهد که خاقانی ، تنها به استفاده ی هنری از مباحث کلامی پرداخته است و به هیچ روی، قصد آموزش این مباحث را ندارد .

«کلمه الزهراء: خطبه الزهراءفی قصیده شعریه» نوشته عباس مدرسی، سروده هایی است در قالب دو فصل كه به زبان عربی فراهم آمده تصویری است از زندگی حضرت زهرا (س) نیز ذكر فضایل و مناقب آن حضرت.