جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در ديدگاه متفكران مسلمان، خداجويى و خداپرستى فطرى است؛ بدان معناكه يكى از خواست هـا و گـرايـش هاى انسان توجه به خـدا و جسـت و جـوى اوسـت و شـاهد ايـن مطلـب آن اسـت كـه انسان ها در طـول تـاريـخ، هـمـواره در جـسـت و جـوى خــدا و گـرايــش بــه ديــن بــوده انـد و اخـتـلافـات نژادى، جـغـرافـيـايـى و فـرهـنـگـى نـيز تفاوتى در اين موضوع ايجاد نكـرده اسـت. ازسوي ديگر، در ديدگاه های جديد روانشناسان_ كه همـواره در پی شـناخت ماهيـت انسـان و ژرفای وجودی او بوده اند_ نيز می توان شواهد و قرائنی براين نظريه يافت. در مقاله حاضر سعی بر آن است تا با بيان يكی از اين ديدگاه هـای روانشناسـی (معنـاگرايی ويكتور فرانكل)، تأييدی بر نظريه فطرت دينی بيـابيم و بـا بررسـی شاخصـه هـای برجسـته آن در مقايسه با نگرش مسلمانان درباره فطرت، راه ديگری درپاسخ به شبهات وارد شده به نظريه بيابيم.

دانش بشر، روز به روز در حال گسترش است و بشر همواره به دنبال کشف ناشناخته‌های خویش و جهان خویش بوده است. درنوردیدن مرزهای دور و دراز علم و گشودن افق‌های ناگشوده در جهان معاصر حیرت‌انگیز است. به باور بسیاری از متفکران، پیشرفت علوم تجربی با وجود فایده‌های فراوانش، انسان را از توجه به جهان معنا و نیاز اساسی‌اش به معنویت، غافل کرده است. پرسشی که سال‌هاست پیش روی انسان قرار دارد این است که آیا بشرخود می‌تواند راهی به آسمان بگشاید؟ آیا می‌توان با بضاعت انسان کنونی، وجود جهانی غیر مادی را اثبات کرد؟ از اين گذشته، آيا يافته‌های علمي با آنچه در قرآن مجيد با عنوان جهان غيب، ياد شده، نسبتي دارد؟ آيا اموري كه در قرآن به صورت معجزه ، كرامت و امور خارق العاده و غير مادي ديگر نقل شده است با موضوعات فراروانشناسي جديد نسبتی دارد؟ آیا قرآن اموری همچون خبردادن از غیب، تاثیر بر اشیاء از نزدیک یا دور و آگاهی از امور پنهان و غیبی را تایید می‌کند یا به نفی آنها می‌پردازد؟ و در نهايت اگر ميان دو نسبت رابطه‌اي وجود داشته باشد، نسبت و رابطه معنويت و اين‌گونه پديده‌هاي فوق طبيعي چيست؟ مدعای این نوشتار، پاسخ مثبت به این پرسش‌ها است؛ آنچه در فرا روانشناسی، فوق طبیعت خوانده می‌شود در قرآن مجید، جهان غیب نام دارد و میان این دو نیز نسبت و رابطه وجود دارد. از منظر قرآن مجید، رابطه متقابل انسان و جهان فوق طبیعت، امری پذیرفتنی است تا آنجا که در برخی موارد نیز ایمان به امور فراطبیعی و غیرمادی، ضروری دانسته شده است.

یکی از جریان های شعری پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مربوط به دوران پایان دفاع مقدس است که با فروکش کردن زبانه های آتش جنگ، شعر حال و هوای خاصی، متفاوت با فضای شعری دوران نبرد و ستیز با دشمن، می یابد. تداعی خاطرات گذشته و ذکر ارزش های فراموش شده برای روشنگری افکار عموم، شاخه ای جدید از «نوستالژی عارفانه» را می آفریند که در ادبیات پیشینه ای نداشته است. این رویکرد تازه از نظر تغییر در عناصر برون متنی، در شمار شعر متعهد قرار می گیرد که در آن تجزیه و تحلیل در نشانه های معنایی نسبت به عناصر درون متنی برتری می یابد. حزن و اندوه ناشی از یادآوری لحظه های شور و رشادت و از خودگذشتگی های حماسه آفرینان دفاع مقدس، حسرت جا ماندن از کاروان شهیدان و دغدغه کم رنگ شدن ارزش ها و سودجویی فرصت طلبان بی درد، از مهم ترین نشانه های معنایی است که در سروده های این دوره نمود و برجستگی می یابد و در نهایت منجر به ظهور گونه ای خاص از نوستالژی ادبی می شود. مثنوی «فصلی از منظومه مرداب ها و آب ها» سروده شاعر دلسوخته، سیدحسن حسینی از همین گونه شعرهاست. در این جستار برآنیم تا با زدن نقبی به دنیای ذهن شاعر، نقدگونه ای بر آن داشته باشیم.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.