جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تقریب مذاهب اسلامی به معنای نزدیک شدن پیروان مذاهب اسلامی با هدف شناخت یکدیگر و دستیابی به اخوت دینی بر اساس اصول مشترک از ارکان اساسی جهان اسلام می باشد. بی شک عزت و اقتدار اسلام اساسی ترین بنیان اندیشه ها و آمال مسلمانان دلسوز و مصلحان حقیقی است و تقریب مذاهب اسلامی، یکی از عوامل عزت و اقتدار است و از مسائل مهمی است که از صدر اسلام مورد توجه ائمه اطهار علیهم السلام قرار گرفته و آن را نه تنها یک امر استراتژیک بلکه از محورهای اصلی اسلام_ با توجه به آیات قرآن _ خوانده اند. به هر میزان که تقریب و همگرایی در اسلام و در میان فرقه های اسلامی پر رنگ شود، به همان اندازه فرصت های بیشتری برای اظهار وجود و قدرت نمایی اسلام در برابر زیاده خواهی دنیای زر و زور مهیا خواهد شد. در چند قرن اخیر جریان های فکری_ مذهبی خاصی بر هم زننده یا تضعیف کننده وحدت بین فرقه های اسلامی شده است که شاید بتوان آن را برگرفته از تفاسیر نادرست متون دینی، افعال و عملکردهای فرقه های خاص در مذاهب اسلامی و دخالت قدرت های استعماری دانست. ناآگاهی و جهل از معنای درست تقریب و وحدت نیز سبب نوعی بدبینی به این مسئله شده است. در این پژوهش سعی بر آن است علاوه بر معنای درست تقریب، به علل و زمینه هایی بپردازیم که سبب شکل گیری اندیشه های ضد تقریب گردیدند. همچنین علل شکل گیری اندیشه های ضد تقریبی در فرقه های نوظهور چون سلفیه و سلفی گری، وهابیت، داعش، سپاه صحابه و... در اهل سنت و انجمن حجتیه، بهائیت و بابیت، معتقدین به سب و لعن، غالیان و... در شیعه نیز از اهداف این پایان نامه است که بررسی آن ها از جهات گوناگونی راهبردی بوده و از جهتی ضامن حفظ و اقتدار هویت اسلامی و از جهتی مانع دستیابی دشمنان به اهداف و اغراض شیطانی شان خواهد بود.

بحث وحدت اسلامی از مهمترین مباحث روز است که مورد توجه بسیاری از محققان امروزی می باشد. در این میان برخی از رویکردهای شیعه و سنی که به تقریب میان گروههای مختلف اسلامی اعتقاد دارند بر ضرورت اتحاد میان مسلمانان تاکید می کنند. مخالفان این دیدگاه از جمله گروههای انجمن حجتیه، ولایتی ها، شیرازی ها، اخباری ها و وهابیت با تاکید بر حقانیت ادعاهای خود مرزبندی هایی را میان امت اسلامی انجام می دهند. این مرزبندی ها گاهی منجر به اقدامات خشونت آمیز نیز می شود. این جریان باطل در تفکر شیعه اگرچه در درون خود به گروههای مختلفی تقسیم می شود اما در برخی ادله با یکدیگر اشتراک دارند. مهم ترین این ادله عبارتند از رویکرد انحصارگرایانه در حقانیت و نجات، مقدم دانستن برائت بر ولایت و اعتقاد به محوریت ولایت در دین. رویکردهای تقریبی نیز با استناد به ادله نقلی از قرآن و سنت و نیز قواعد فقهی از جمله احترام به مسلم، تجنب از فساد و نیز قاعده وحدت از مساله وحدت دفاع می کنند. علاوه بر ادله مذکور، استفاده از قواعد عقلی از جمله دفع ضرر محتمل و مطابقت اصل وحدت با عقل به قوت ادله می افزاید. همچنین تاکید بر اشتراکات میان فرق اسلامی زمینه مساعدی برای تاکید بر تقریب و یکپارچگی امت اسلامی خواهد بود. رویکرد مختار در این نوشتار تایید رویکرد تقریبی است که با ذکر مبانی کلام اسلامی و ارائه ادله متعدد و بیان راهکارها تبیین شده است. این مبانی عبارتند از رویکرد اعتدالی در حقانیت و نجات بخشی ادیان، تقابل میان حق و باطل به جای تقابل فرق اسلامی، هویت تمدنی اسلام، استکبار ستیزی، رابطه دین و سیاست و انسان شناسی اسلامی. راهکارهای پیشنهادی در این نوشتار به مسائلی از جمله تدوین منشور وحدت، رفع زمینه های اختلاف از طریق روشنگری اذهان عمومی و پاسخ به اتهامات، تمرکز بر مشترکات و نیز لزوم جرم انگاری و حرمت توهین به مذاهب اسلامی پرداخته است. این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی به موضوع پرداخته است.

اندیشه سیاسی میرزاخلیل کمره ای حول چارچوب فکری شیعی و آموزه های دینی برگرفته از این مذهب با برداشتهای ذهنی از قرآن کریم و نهج البلاغه ایشان را از دیگر اندیشمندان مصلح متمایز ساخته است،این اصلاح گر سیاسی در راستای تقریب مذاهب گام های موثر و مثمرثمری برداشته است.کمره ای پیرامون دوحجت آشکار شیعی درپی سامان بخشیدن به امور مسلمانان از طریق احیای اندیشه سیاسی اسلام وتاکید بر وحدت مسلمانان است که یافتن پاسخ های نوین ایشان ،هر خواننده ای را به خود جذب می کند.سوالی که ذهن را درگیر خود میسازد اندیشه اصلاحی کمره ای چگونه قابل توضیح است؟ درتحلیل سیاسی این اندیشمند از روش نظریه بحران اسپریگنز مورد استفاده قرارگرفته است که،از نظر این مصلح سیاسی بحران جوامع مسلمان پس از رحلت پیامبر اکرم و رویداد سقیفه ابتدای مناقشات جانشینی خاتم النبیین بالاگرفت و لذا این روند ادامه پیدا نمود تا 150 سال اخیر ،بحران ها،چهره جدیدی بخود بگیرد و پای امپریالیسم جهانی به امور مسلمانان باز شود،که حاصل این موضوع افزایش بحران اهل تسنن و تشیع، بحران های دیگر منطقه ای و علی الخصوص پدیدار شدن فرقه جدید وهابیت و سلفی گری افراطی در بین مسلمانان بود.این بحران ها باعث ایجاد نابسامانی ها و عدم پیشرفت مسلمانان شده است که در ریشه یابی عوامل معضلات جهان اسلام دغدغه های کمره ای در دو عامل داخلی وخارجی تقسیم شده است،درقسمت نخست به مشکل داخلی ،برای مثال ،اداره امور زمامداری و مسئولیت ها به دست افراد ناشایست ،عدم هوشیاری نخبگان جامعه،که این موارد باعث افزایش سطح فاصله‌ی طبقاتی و تبعاتی که ناشی از این موارد است ونیز افزایش بی حدّ استبداد در اینگونه جوامع که در پایان به هرج ومرج ،اختلافات داخلی می انجامد، اما در قسمت دوم ،مشکلات داخلی به خصوص دست استعمارگران که باعث ایجاد تفرقه و دامن زدن به همان عوامل داخلی می باشد. در اندیشه اصلاحی کمره ای یک جامعه مطلوب سیاسی (مدینه فاضله)دارای برخی فضائل و ارزش ها است ،تا این موارد قوام بخش وسنگ بنای یک جامعه باشد ،کمره ای ویژگی هایی را برای این جامعه مطرح می کند که این موارد شامل: جامعه عاری از فساد ،که درآن به کارگیری رجال لایق و صالح و پاسدارانی که این جامعه را بسوی بالندگی سوق دهند حائز اهمیت استو نیز شرایطی که یک زمامدار باید آن را دارا باشد که این موارد حول محوریّت امامت شیعه بسیار مهم است این ارزش ها شامل: شجاعت ،فداکاری و نیز ارزیابی و سنجش حاکم و زمامدار ،در مدینه فاضله مطرح گردیده شده است ،که حاصل آن ایجاد یک دولت موفق که توجه به علم ،توجه به امت اسلامی ، ایجاد امنیّت وعمران بلاد مورد اهمیّت قرارگرفته شده است .برای رسیدن به این جامعه ی مطلوب سیاسی یا به نظر کمره ای (اب حیات) برخی راهکارها را عنوان کرده اند تا به این جامعه رسید ،با انجام این امور از سرآشیبی سقوط دور شده و راهی برای خروج ازبن بست شده است و لذا تمام این این موارد باید انجام شود تا جامعه بسوی کمال رسد.کمره ای تاکید کرده است ،امت های اسلامی باید از هرگونه طائفی گری و تعصب حزبی خود رابرکنار نمایند پس از آن به این راه حل های عملی جامه عمل بپوشانند ،این موارد شامل تاکید بر امر وحدت و تکیه بر نکات مشترک که اشاره به آیه ی (( و اعتصموا بحبل الله جمیعاً و لاتفرقوا )) کرده است که باید مورد توجه قرار گیرد و همچنین در رابطه با شکل و نحوه حکومت که جز مهمترین امور در تمام جوامع بشری است ، به طرح و ارائه حکومت اسلامی شورایی و نیز استفاده از متخصصین گوناگون که در آن نماینده امور جنگی وهم نماینده عنصر حکمت درکنار یکدیگر جامعه را از گزند دشمنان ونیز نجات این جامعه برای خروج از بحران ها و مشکلات انجام دهد.

این مقاله از مهمترین مقالاتی است که اولین طرح های سیاسی برای مساله اتحاد شیعه و سنی در تاریخ ایران و مخصوصا دوره نادری و تاثیر آن بر روابط ایران و عثمانی را مورد بررسی محققانه قرار می دهد.

اوضاع پر تنش جهان اسلام کشورهای اسلامی را درموقعیتی قرارداده که بیش ازپیش نیازمند گردهم آمدن و کنارنهادن تفرقه ونزاع، می باشند. گفتگو امروزه با توجه به درگیریهای منطقه ای، وظهور گروههای تکفیری ضرورت بیشتری یافته است. با توجه به این تغییرات و نیز اهمیت آینده بشر برروی زمین نیاز به تجدید مفهوم گفتگو میان همه فرقه های امت اسلامی ملموس تر شده است. از مهمترین عواملی که تهدیدی بزرگ برای همگرایی جهان اسلام به شمار می رود، تفرقه ناشی از انگیزه های دینی بوده که برخی ازحاملان فکرشرعی درآن سهیم هستند. این نوشتار برآن است تا بااستناد به دومنبع قرآن وسنت نبوی، به بررسی ضرورت تجدیدگفتگو میان مذاهب اسلامی، آداب گفتگو، همزیستی مسالمت آمیز مسلمانان وراهکارهای پیاده سازی برنامه های تقریبی بپردازد.

کتاب درباره نماز، اوقات، جمع بین دو نماز، آیات نماز در قرآن و... می باشد که توسط آیت الله سبحانی به رشته تحریر درآمده است.

«الاضواء على عقائد الشیعۀ الامامیۀ»، کتابى است از آیت االله سبحانی به زبان عربى در معرفى شیعه امامیه و عقاید این گروه. این کتاب به انگیزه تقریب بین مذاهب اسلامى نگاشته شده است. مولف در ابتدای کتاب خود مباحثی را در رابطه با تاریخ تشیع مطرح می سازد و موقعیت این مکتب را در دو عصر اموی و عباسی مورد تحقیق و بررسی قرار می دهد. وی در فصلی دیگر به معرفی ائمه دوازده گانه مکتب تشیع پرداخته و سپس به موضوعاتی مانند: عقاید شیعه مثل عصمت، تقیه، بدا، متعه، سجده بر تربت، مسئله رویت و دیگر مباحث اعتقادی و نقش و توجه شیعه به علوم مختلف و دیگر مباحث مرتبط با بحث می پردازد. مولف در این اثر کوشیده است، از یک سو عقاید مشترك شیعه و اهل سنت را بیان نموده و از سوى دیگر عقاید خاص شیعه را با دلیل و برهان به اثبات رساند.

کتاب «إضاءات في طريق الوحدة والتعايش» نوشته جعفر سبحانی، به بحث و بررسی اصول و مبانی قرابت و وحدت مذاهب اسلامی می‌ پردازد. نویسنده در آغاز راجع به وحدت امت اسلامی و اصول مشترکی که مذاهب اسلامی را به یکدیگر نزدیک می‌ سازد بحث کرده که ایمان به توحید، نبوت و معاد از اساسی‌‎ ترین محور وحدت محسوب می‌ شود. بسیاری از عالمان، محدثان و فقیهان شیعی و اهل‌ سنت با یکدیگر معاصر بودند و گاه میان آنها مکاتبه‌ هایی هم صورت گرفته که نگارنده این مبحث را در صفحات بعد به تفصیل بررسی کرده و برجسته‌‎ ترین آنها را نام برده است. وی در پایان درباره خصوصیات و چارچوب‌ های کلی آموزشی در حوزه‌ های مسایل فقهی، حدیث و روایت، رجال‌ شناسی و اجازه‌ های نقل روایت که محدثان از استادان و مشایخ دریافت می‌ کردند مطالبی ایراد می‌ کند.