جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر همانگونه که نام آن هم پیداست درباره خطابه و اصول آن و موارد مختلف پیرامون آن می باشد.

نقش اقناع در جریان فعل ارادی نزد فارابی و ابن سینا در پرتو توجه به نوعی تمایلات عاطفی در مخاطبان از اهمیت برخوردار است. بررسی دو وجه فعلی و انفعالی اقناع سبب اعتبار آن به عنوان نوعی خاستگاه برای افعال ارادی است. عامی بودن اکثریت افراد و تبعیت آن ها از امیال در افعالشان، در بعد فعلی نقش انگیزش و خاستگاه آن (اقناع) را در صدور فعل ارادی آشکار می سازد. در بعد انفعالی نیز تبعیت نظری و عملی افراد از انفعالات و اهمیت سکون نفس، نقش اقناع را نشان می دهد.تأکید فارابی و ابن سینا بر اهمیت میل در بعد روانشناختی در انسان ها از یک سو توجه به انگیزش در جهت دهی به امیال را تبیین می کند و از سوی دیگر انفعالاتی نظیر سکون نفس، بستر لازم برای صدور فعل ارادی و میل به انجام آن را در فرد فراهم می سازد. بنابراین اقناع با ایجاد انگیزش، سکون نفس و سایر انفعالات، از دو وجه می تواند مورد توجه قرار گیرد: 1 از وجه ایجابی با ایجاد تمایل به افعال موافق؛ 2 از وجه سلبی با هموار نمودن موانع عاطفی صدور فعل از قبیل بیگانگی و عدم انس مخاطب نسبت به فعل.

از زمان های گذشته، خطبه یکی از مهم ترین راه های ارتباطی بشر بوده، تا این که به عنوان یکی از هنرهای بیانی و کلامی به شمار آمد؛ که تلاش آن در این جهت است:تأثیر بر مخاطب، اقناع او،و پیش بردنش به سوی آن چه خطیب به دنبال آن است. بنابراین، خطیب جهت موفقیت در خطبه و رسیدن به هدفش که همان اقناع وتأثیر است؛ همه ی تلاشش را به کار می گیرد. و روشن است به کار گیری زیبایی های ادبی در این مسیر تا چه میزان اثر گذار است. در طول تاریخ خطبه های بسیاری به دلیل زیبایی های ادبی شان،علی رغم موضوع های سیاسی،اجتماعی ویا سایر موضوعات؛در شمار خطبه های ادبی و نثر فنی وادب شفاهی قرار گرفته اند.انتظار می رود این زیبایی های ادبی در خطبه غدیر وجود داشته باشد،که بر زبان پیامبر اسلام، فصیح ترین عرب زبانان جاری شده و آخرین و طولانی ترین خطبه ی اوست که در بردانده ی آخرین سفارشها و روشنگر راه سعادت و هدایت بشر است. این پایان نامه بر آن شد تا با روش تحلیل محتوا و استفاده از تحلیل گفتمان، به تحلیل این خطبه بپردازد، و ویژگی های ادبی و هنری آن را مطالعه نماید. این تحلیل بیانگر این است که، سخنران از همه ی سبک های ادبی و هنری، در ارائه ی این خطبه استفاده نموده و سخنرانی او کاملا با ویژگی هایی که ناقدان قدیم عرب برای یک خطبه ممتاز برشمرده اند؛مطابقت دارد.بنابراین می توان این خطبه را از بهترین نمونه های ادبیات شفاهی و نثر فنّی صدر اسلام به شمار آورد. این پایان نامه در پنج فصل به بررسی خطبه می پردازد، فصل اول مقدمه؛ و فصل دوم مبانی نظری پژوهش و روش تحلیل خطبه و فصل سوم؛ معنای لغوی و اصطلاحی خطابه و کارکرد آن را در جامعه بیان می کند.وبه بررسی انواع، موضوعو و یژگی های خطابه در دو عصر جاهلی و اسلامی می پردازد، بخش نهایی این فصل به بررسی موضوع و ویژگی های خطبه های پیامبر اختصاص دارد، که با معرّفی اجمالی خطبه ی غدیر و بررسی اسناد آن، این فصل پایان می پذیرد.فصل چهارم با استفاده از روش تحلیل گفتمان، پس از تبیین روش، خطبه را در ده قسمت، از لحاظ واژگان، موسیقی،سبک و مضمون تحلیل می نماید. و زیبایی های ادبی آن را بیان می کند. و پایان فصل چهارم، به بیان ویژگی های یک خطبه ی ممتاز، و تطبیق خطبه ی غدیر با این ویژگی ها؛ می پردازد.و پس از آن فصل پنجم، مهم ترین نتایج بررسی و تحلیل را بیان می کند.

اگر به تاریخ جهان از جنبه فن خطابه بنگریم، و بشرح حال اعاظم خطیبان ملتها نظر بیندازیم، بدون تردید بعنوان این مقاله که: علی بزرگترین خطیب تاریخ است اعتراف خواهیم کرد. این دعوی نه از روی تعصب دینی است، و نه تعبدی فکری، و حتی اثبات این خصیصه را هم فضیلت تامه، برای علی نمی دانیم، چه او چنان آراسته به فضایل و کمالات است، که خطیب بودنش در مقابل سایر محسناتش، یکی از هزار، و اندکی از بسیار است. توضیح عنوان مذکور مستلزم بیان چند امر بعنوان مقدمه است، که بی آن اذهان را متوجه حقیقت موضوع نمی کند، و آن نخست تعریفی باجمال از خطابه و خطیب، دوم، صفات و خصایص خطیبان بزرگ، سوم نحوه کار آنها و در آخر مقایسه با حضرتش. کمال بحث در این مسائل به حجم کتابی نیازمند است، و از عهده مقاله ای، هر چند طولانی، برنیاید. ولی چون در حد گفتاری محدود مورد تقاضاست، ناگزیر مقصود فشرده و فهرست وار ذکر کرده، باشد که ضمن ادای تکلیف، خوانندگان هوشمند را اشارتی کافی باشد.