جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از نخستین مواجهات گروه های مختلف مذهبی با جریان بابیه، رویارویی شیخیه، به ویژه خاندان کریم خانیة کرمان است. رهبران این خاندان پس از ادعای علی محمد باب مبنی بر جانشینی سیدکاظم رشتی و طرح دعاوی عجیب و غریبی همچون بابیت امام زمان، امامت (مهدویت)، نبوت و الوهیت، به مقابله با باب و پیروانش برخاستند و در این زمینه ردیات متعددی نوشتند. آنان با استناد به محکمات کتاب و سنت و نیز با بهره گیری از موارد اجماعی و ادلة عقلی، ادعاهای باب را نقد کردند و آنها را فاقد وجاهت علمی و عقلی برشمردند. این نوشتار پس از گزارشی مختصر از ردّیه نویسان طایفة کریم خانیه، به گزارش کرونولوجیکالی و توصیفی ساختاری آنها پرداخته، محورهای اساسی این ردّیه ها را تبیین می کند و براساس گزارشی دیالکتیکی واکنش بابیان را نیز بررسی می کند و در آخر تحلیل و جمع بندی نهایی را ارائه می نماید.

شرح الزیارة الجامعة الکبیرة، کتابی است چهارجلدی که با زبان عربی به شرح زیارت جامعهٔ کبیره می‌پردازد. این مجموعه اثر احمد بن‌ زین‌الدین احسایی است و انتشارات مؤسسة الإحقاقی نشر آن را به عهده داشته است. چهار انتشارات چاپخانهٔ س‍ع‍ادت‌ (ایران)، دار المفید‏‫ (لبنان)، مؤسسة البلاغ‫ (لبنان) و مکتبة العذراء (کویت) نیز این کتاب را در گونه‌های مختلف منتشر کرده‌اند. مؤلف نخست فرازهای این زیارت را ذکر و معانی آن را بیان کرده است، سپس با نگاهی عرفانی و فلسفی، به شرح آن پرداخته است. وی در تفسیر زیارت، از احادیث اهل‏‌بیت (ع) و آراء علما و مفسران شیعه بهره می‌‏گیرد و در پایان هر فقره، نظر خود را بیان می‌کند. این کتاب در نوبت‌ها و گونه‌های متعدد تک‌جلدی (چاپخانهٔ سعادت)، دوجلدی (مؤسسة البلاغ)، چهارجلدی (دارالمفید) و پنج‌جلدی (مکتبة العذراء) به چاپ رسیده است. / درباره مولف: احمد بن‌ زین‌الدین احسایی معروف به «شیخ اوحد احسائی» (متولد ۱۱۶۶ ق، احساء و متوفای ۱۲۴۲ ق، مدینه)، تحصیلات خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: محمد باقر وحید بهبهانی، سید علی طباطبایی، مهدی شهرستانی، سید مهدی بحرالعلوم و جعفر کاشف‌ الغطاء پیگیری کرد. پیروان مکتب شیخیه او را بنیانگذار این مکتب می‌دانند. وی به تألیف آثار فراوان با موضوعات دینی و اعتقادی مبادرت داشت. «العصمة و الرجعة»، «مختصر الرسالة الحیدریة فی فقه الصلوات الیومیة»، «تلویح الإشارة فی تلخیص شرح الزیارة»، «جوامع‌الکلم»، «حیاةالنفس فی حظیرة القدس»، «شرح العرشیه»، «شرح المشاعر»، «الفوائد»، «الرسالة الخطابیة فی جواب بعض العارفین»، «الفائدة فی الوجودات الثلاثة» و «الفائدة فی کیفیة تنعم أهل الجنة و تألم أهل النار» برخی از آثار او است.

شیخیه نام جماعتی از مسلمانان شیعه مذهب است که بجهت پیروی از عالم بزرگ شیعی مرحوم شیخ احمد بن زین الدین احسائی باین اسم نامیده شده اند . عقاید شیخیه همان عقاید شیعه جعفری دوازده امامی است و شیخیه نه چیزی از مذهب ائمه اطهار (ع) کم کرده و نه چیزی بر آن افزوده اند، بلکه هیچ نوع کاستن و افزودنی رادر دین خدا جایز نمیدانند . بلی گاه شده است که در توضیح بعض معارف ، با استنباط از کتاب و سنت و اخبار مطالبی نظری را بیان نموده اند که با برداشتهای جمع دیگری از علمای شیعه متفاوت شده ، که در مطالبی جدا به آن موارد میپردازیم. در کل شیخیه معتقدند که اصول و فروع دین باید برگرفته از کتاب خدا و احادیث ائمه اطهار علیهم السلام است باشد ، و بطور خلاصه در جزئی و کلی به چیزی از یافته های عقول ناقصه و قیاسها و سلیقه های اشخاص عادی در دین خدا اعتماد نمی نمایند، و در این مورد تفاوت هایی با هر دو مکتب اخباری و اصولی دارند داشته و از آنها شمرده نمیشوند. سومین مقتدای سلسله شیخیه مرحوم آقای حاج محمد کریم خان کرمانی است (اع) که از علمای بزرگ و از نوادر علماست ایشان فرزند مرحوم ابراهیم خان ظهیرالدوله پسر عم و داماد فتح علیشاه است که حاکم کرمان بود و بمرحوم شیخ احمد احسائی (اع) نیز ارادت داشت ، مرحوم حاج محمد کریمخان بعد از فوت پدر بکربلا مشرف شده با مرحوم سید کاظم رشتی ملاقات و در سلک شاگردان آن مرحوم در آمد و بزودی گوی سبقت از سایر شاگردان ربوده و مورد مرحمت خاص استاد واقع شد که این موضوع از نامه های مرحوم سید کاظم (اع) بایشان کاملا آشکار است و از استاد خود و بسیاری از علما نیز اجازه های متعدد داشت و در زمان استاد و پس از او کتب فراوان که بالغ بر دویست و شصت جلد کتاب است تصنیف نمود و در سال ١٢٨٨ قمری هنگام سفر به عتبات عالیات در سه منزلی کرمان در قریه ته رود وفات نمود جنازه آن مرحوم نخست به قریه لنگر منتقل شد و پس از چندی به کربلا حمل و در جوار استاد خود در پائین پای شهدا دفن گردید.

الرسالة الوعائية، اثر احمد بن زین‎الدین احسایی، رساله‎ای است کوتاه و مختصر پیرامون ظروف سه‎گانه ابد، دهر و زمان که توسط صالح احمد دباب، تحقیق شده است. / کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‎بندی، در موضوعات و عناوین متعدد و مختلف، سامان‎دهی شده است./ نویسنده در این کتاب، به بحث پیرامون سه مقوله ابد، دهر و زمان پرداخته و آنها را ابتدا از دیدگاه عامه مردم و سپس از نظر متکلمین بررسی نموده و در نهایت، قول حق در این‎باره را که همان قول اهل‎بیت(ع) می‎باشد، بیان نموده است. / در مقدمه، زندگی‎نامه تقریبا مفصلی از نویسنده ذکر گردیده و به موضوع کتاب، اشاره شده است. / نویسنده در ابتدای کتاب، به این موضوع اشاره دارد که اوقات به قول مطلق در کلام عامه مردم، پنج بخش می‎باشد که عبارتند از: ازل، سرمد، ابد، دهر و زمان؛ اما در نزد متکلمین، سه مورد اول، ظرف زمان قدیم بوده و ازل اول است و ابد آخر و سرمد مابین این دو که نویسنده آن را قبول نداشته و آن را اشتباه می‎داند./ وی در ادامه، با ذکر روایاتی، از جمله خطبه 65 نهج‌البلاغه: «لَمْ تَسْبِقْ لَهُ حَالٌ حَالًا فَيكونَ أَوَّلًا قَبْلَ أَنْ يكونَ آخِراً وَ يكونَ ظَاهِراً قَبْلَ أَنْ يكونَ بَاطِناً» (خداوندى را که پیشى نجسته است صفتى یا حالى از او، صفت یا حالى دیگر را. بدین معنى، که اول باشد پیش‎تر از آنکه آخر باشد و آشکار باشد پیش‎تر از آنکه نهان باشد)، به بیان نظریه حق در مسئله، که همان نظر اهل‎بیت(ع) می‎باشد، پرداخته است و «ازل» را خود ذات صرف و خالص که همان خود «ابد» است، دانسته و در ادامه به توضیح اصطلاحاتی همچون: «سرمد»، «دهر»، «لوح محفوظ»، «طبقات لوح محفوظ»، «قضاء و قدر» و «عالم ذر»، «علم»، «مشیت»، «اراده»، «علم متقدم بر مشیت»، «بداء»، «شقاوت و سعادت» و... همت نهاده است./ نویسنده مطالب کتاب را با بیان تعداد فرشتگان حامل عرش و سر چهار عدد بودن آنها، با اشاره به آیه شریفه 40 سوره روم: اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يمِيتُكُمْ ثُمَّ يحْييكُمْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يفْعَلُ مِنْ ذٰلِكُمْ مِنْ شَي‎ءٍ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمَّا يشْرِكُونَ (خدا همان کسى است که شما را آفرید، سپس به شما روزى بخشید، آنگاه شما را مى‎میراند و پس از آن زنده مى‎گرداند. آیا در میان شریکان شما کسى هست که کارى از این [قبیل] کند. منزه است او و برتر است از آنچه [با وى] شریک مى‎گردانند) و نیز معرفت حقیقت نور سبز، به پایان برده است.

کتاب «صحیفة الأبرار» نوشته میرزا محمدتقی بن محمد نیر ممقانی، به شرح فضائل و مناقب ائمه اطهار (ع) به ویژه امام علی (ع) است که مولف، مجلد اول را در 5 بخش و در هر بخش صد حدیث ث در شان و منزلت علی (ع) از کتب روایت، به ویژه آثار شیعی بیان نموده و از آیات قرآنی بهره جسته است. در مقدمه‌ کتاب مطالبی درباره‌ صفات و علم الهی و فضیلت پیامبر (ص) و خاندانش ذکر گردیده است.