جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

میزان اختیارات زمامداران در امور دنیوی و اخروی، و قلمرو و ضریب نفوذ دین و عالمان دینی در امور سیاسی، از جمله مسائل مهمی بوده است که در طول تاریخ اندیشه و عمل سیاسی، باعث دوری، نزدیکی و درهم تنیدگی دین و سیاست در عرصه عمل و نظر شده است. این مقاله با بهره گیری از هرمنوتیک چندسویه به بررسی و مقایسه افکار ابن رشد و آکوئیناس، به عنوان دو فیلسوف مشائی داعیه دار تلفیق دین و فلسفه، در پی آن برآمده که دریابد این دو، دین و دولت را در چه رابطه ای با هم می دیدند و چگونه و تا چه حد به تلفیق و پیوند آن دو دست زده اند. بدین منظور، این مقاله پس از بیان برخی مبانی فکری ابن رشد و توماس که در شکل گیری آرای سیاسی این دو موثر بوده، نشان داده است که رویکرد ابن رشد عقل گرا تر و لذا در نسبت سنجی میان دین و دولت به وجه حداکثری دین اسلام در نسبت سنجی با دولت کم توجه بوده است؛ در مقابل، آکوئیناس با وجود التزام به مسیحیت بدون شریعت کوشیده است روایتی از نقش دین در رابطه با دولت به دست دهد که جایگاه و قلمرو اقتدار دولت و کلیسا مشخص و معین باشد و می توان گفت هر دو فیلسوف دولت را در رسیدن به سعادت که از نظر هر دو فیلسوف ارسطویی، غایت قصوای زندگی سیاسی است ناتوان دانسته، اما قلمرو استقلالی برای دولت قائل بوده اند. از این نظر اگرچه آکوئیناس نماینده رسمی تفکر مسیحی از جمله در بازسازی و تعیین جایگاه بایسته نهاد دین و دولت شمرده می شود، اما این منزلت درباره ابن رشد شناخته شده نیست. ضمن اینکه آرای هر دو متفکر در جهت سکولاریسم مورد بهره برداری قرار گرفته است.

ترجمه ماشینی: روث گلاسنر یک ارزیابی مجدد روشنگر از فیزیک Averroes ارائه می دهد. گلاسنر اولین محققی است که تفسیر خود را بر اساس طیف کامل نوشته‌های آوروئس، از جمله متونی که فقط در نسخه‌های خطی عبری موجود است و تاکنون مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند، قرار داده است. او فاش می‌کند که آوروس تفسیر خود را از مفاهیم اساسی فیزیک - ساختار واقعیت جسمانی و تعریف حرکت - بیش از یک بار تغییر داد. پس از تردیدهای فراوان، او تفسیر جدید جسورانه ای از فیزیک ارائه می دهد که گلاسنر آن را «اتمیسم ارسطویی» می نامد. ایده‌هایی که معمولاً به دانشمندان مکتبی نسبت داده می‌شوند، و ایده‌هایی که به آورروس بازمی‌گردند، اما فقط به شکلی بسیار کلی، نشان داده می‌شوند که نه تنها از او سرچشمه گرفته‌اند، بلکه کاملاً توسط او به یک سیستم فیزیکی جامع و سیستماتیک تبدیل شده‌اند. . برخلاف نظام‌های اتمیستی یونانی یا مسلمان قبلی، اتمیسم ارسطویی Averroes تلاش می‌کند تا با معیارهای ارسطویی کاملاً علمی باشد و همچنان مبنایی برای یک فلسفه طبیعی نامعین فراهم کند. آوروس که معمولاً به عنوان "مفسر" شناخته می شود و معمولاً پیرو وفادار ارسطو است، در تفسیرهای خود بر فیزیک به عنوان یک فیلسوف اصیل و پیچیده نشان داده می شود.

نفی ضرورت علّی یکی از موارد جدال اشعری مشربی چون غزالی با فیلسوفان است. وی در مسئلۀ هفدهم کتاب تهافت الفلاسفه دو لازمۀ نامقبول ضرورت علّی ( نفی معجزه و نفی قدرت مطلق خداوند) را مبنای حمله بر مفهوم علیت نزد فیلسوفان از جهات گوناگون قرار می دهد. ابن رشد در مقام فیلسوفی ارسطویی و مسلمان در تهافت التهافت با چالش های غزالی روبه رو می شود. در این جستار تلاش می شود پس از تقریر و تحلیل دقیق دیدگاه غزالی و سپس پاسخ های ابن رشد، به پیش فرض ها و لوازم آنها پرداخته و میزان توفیق و ناکامی آنها را در مدعیات خود بررسی کنیم.

کتاب حاضر کتاب تراث یهودی عبری در غرب اسلامی و اختصاصا در کشور اندلس و مطالب پیرامون آن و بعضی از شخصیت های آن می باشد. در بخش هایی از کتاب تلخیص بعضی از کتب ذکر شده است. در بخش دیگر کتاب درباره یهودیت و عقائد و آثار آن نیز مطالبی به مختصر ذکر شده است

خدای متعال دارای صفات متعدد است . صفات باریتعالی عین ذات او است . و لذا این صفات در مفهوم با هم فرق می‌کنند اما در مصداق یکی هستند. علم یکی از صفات مهم باریتعالی است . که در مورد خدای متعال به معنای حضور و وجود است . او به ذاتش عالم است . چون هر چیزی که مادی نباشد و قائم به ذات باشد، مجرد است . هر مجردی عاقل است . پس خدای متعال که مادی نیست و قائم به ذات است در مرتبه اعلی تجرد قرار دارد. بنابراین او عالم است . اما علم خدای متعال به ما سوی، علم فعلی تام است که علت پیدایش مخلوقات است و علم به علت ، علت است از برای علم به معلول و از طرف دیگر علت نسبت به معلول در مرتبه بالاتری از وجود قرار دارد. بنابراین هر صفت کمالیه که معول دارد علت به نحو اعلی آنرا دارا است . علم یکی از صفات کمالیه است که مخلوقات دارند پس خدای متعال این صفت را به نحو کاملترش دارا می‌باشد. اما مشائین مخصوصا ابن‌سینا در کیفیت علم باری به ما سوی به صور مرتسمه قائل شده که در واقع صورتی از اشیا در علم باری موجود است و باعث خلقت اشای می‌شود گر چه در نهایت این نظریه رد شد علم باریتعالی به جزئیات تعلق می‌گیرد. منتهی ابن‌سینا و ابن‌رشد و اکویناس معتقدند که خدای متعادل جزئیات زمانی را به نحو کلی می‌داند. علم باری ثابت است گر چه موجودات مادی زمانی که مخلوق باری هستند تغییر می‌کند اما علم باری نسبت به آنان تغیر نمی‌کند زیرا او بر کل هستی احاطه دارد و علت پیدایش آنهاست بنابراین بوسیله تغییر در موجودات مادی، تغییری در علم او حاصل نمی‌شود. اما علم باری در رابطه با ممکنات اینگونه است که صفت ممکن در مورد خدای متعال معنی ندارد، چون نسبت او به مخلوقات نسبت وجوب است بنابراین صفت امکان نسبت به کسانی صادق است که به کل عالم هستی احاطه نداشته باشد. والا موجودی که بر کل عالم هستی تسلط دارد. او از حال - آینده گذشته همه موجودات آگاه است . خدای متعال به شرور عالم است با توجه به اینکه عالم هستی، خیر است شرور در عالم مادیات وجود دارد. گر چه شر امری عدمی است اما در عالم ماده یک امر نسبی می‌باشد و لذا شر نسبت به خیر سنجیده می‌شود. حکما مشا مخصوصا اکویناس معتقد است خدای متعال شر را به وسیله خیر می‌شناسد. به نظر می‌رسد، که انسان می‌تواند صفاتی را که در قرآن به خداوند نسبت داده شده را درک کند. و علم در مورد خدای متعال به معنای حضور و وجود است . و گرنه صفت علم برای ذات باری تعالی صادق نیست . خدای متعال عالم است چون در مرتبه اعلی از تجرد قرار دارد. و هر کمالی که مخلوقات دارند به طریق اولی او دارا است . زیرا علت تامه آنها می‌باشد پس او عالم است او بر کل عالم هستی تسلط دارد و علت پیدایش مخلوقات است . بنابراین به غیر عالم است . اما برخلاف نظریه ابن‌سینا، تمام موجودات نزد باری حضور دارند. و لذا نظریه صور مرتسمه باطل است . خدای متعال ما سوی خودش را به تفصیل می‌داند و لذا به نظر بنده ابن‌سینا منکر علیم باری به جزئیات زمانی نیست . اما اینکه او قایل شده خدای متعال جزئیات زمانی را به صورت کلی می‌داند قابل تامل است . صفت ممکن در مورد خدای متعال صادق نیست بنابراین او به ذات‌اش و به غیر عالم است .