جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله‌ی «ذوالقرنین» موضوع پیچیده‌ای است که از دیرباز مورخان و مفسران را سرگشته و سردرگم کرده است. این نام در کتاب مقدس و قرآن کریم آمده است؛ قرآن کریم او را یکی از پادشاهان کهن می‌داند و از وی به نیکی یاد می‌کند. حال، پرسش این است که این پادشاه کیست، نامش از کجا بر زبان‌ها افتاده، برای چه چنین لقب شگفت‌آوری گرفته، و چه اندیشه‌ای پشت این لقب بوده است؟ آیا در حقیقت پادشاهی با این لقب وجود داشته است؛ یا ماجرای او صرفاً افسانه‌ای از افسانه‌های پیشینیان است؟ در طول تاریخ پاسخ‌های متفاوتی به این پرسش داده شده و مصداق‌های متعددی برای این لقب معرفی شده است. در سده‌ی معاصر، مولانا ابوالکلام آزاد، متفکر بزرگ هند، با مستندات تاریخی، کورش را مصداق ذوالقرنینِ مذکور در قرآن و تورات می‌داند و به این پرسش تاریخی پاسخی مستدل می‌دهد؛ نظریه‌ای که مفسر بزرگی چون علامه طباطبائی نیز آن را پذیرفته است.

نگارنده این سطور[کتاب] مدت هاست که درگیر دو طرح گسترده دراز دامن است و پیرامون آن ها نوشته هایی را ارائه کرده و انشاالله ارائه خواهد کرد.طرح نخست وی به مولانا جلاالدین بلخی،عارف شگرف و شگفت فرهنگ اسلامی-ایرانی و اندیشه ها و آثار وی و آبشخورهای مورد رجوعش مربوط است و طرح دوم به تاریخ و فرهنگ شیعه درباره طرح نخست تا کنون پنج اثر مستقل نوشته و عرضه شده که به این قرار است: 1.حیات معنوی مولوی:به بحث از زندگی سراسر معنای مولانا از کودکی تا وفات اختصاص یافته و در آن نکات بدیع و جدید بسیاری ذکر شده و در عین توجه و احترام به نوشته های پیشین،انتقادات مستندی به آنها شده است.

پالایش میراث حدیثی سنت دیرینه و پرافتخار تشیع بوده و از وجوه متمایز کننده‌ی شیعه از اهل سنت بوده است، امری که عالمان شیعی بدان پرداخته‌اند و گاه به دلیل اختلاف نظرهایی، آرای یکدیگر را نیز نقد کرده‌اند. امروزه از آنجا که برخی – عامدانه یا ناشیانه – با دستاویز قرار دادن روایات خرافی و ضعیف سعی در بی اعتبار جلوه دادن تمام مجموعه‌های حدیثی گران بهای شیعه دارند، ضرورت نقد حدیث از سوی آشنایان با علوم اهل بیت (علیهم‌السلام) دوچندان شده است. اگر اینان در اقدام خود توفیق یابند، نه فقط جامعه‌ی اسلامی که بشریت از گنجینه‌ی عظیمی از معارف ناب الهی محروم خواهد شد.

یکی از مهمترین آفات اجتماعی جهل مقدس اســـت؛ جهلی که قهرمانانش دست به مهمترین جنایات می زننـــد، به خیال آنکه کاری که می کنند مورد خواست خداست وآنان برای خدا تلاش می کنند.

غالباً می‌گویند ایمانوئل کانت بزرگ‌ترین فیلسوف از زمان یونان باستان است. مسلماً [فلسفه‌ی] او طی دویست سال گذشته سلطه‌ای تام‌وتمام داشته است، بدین‌معنا که تأثیرش همه‌جا دیده می‌شود، هرچند امروزه اندک‌اند فیلسوفانی که به‌معنای اخص کانتی شمرده شوند. به‌علاوه، این تأثیر بر حوزه‌های مختلف فلسفه از جمله معرفت‌شناسی، متافیزیک، فلسفه‌ی علم، زیباشناسی، اخلاق، سیاست، دین و تاریخ سایه افکنده است. نقد قوه‌ی حکم، که نزدیک اواخر قرن هجدهم و در میانه‌ی دهه‌ی ششم حیات کانت نوشته شده، به‌طرقی مهم و مدون به همه‌ی این موضوعات می‌پردازد. با این همه، این کتاب تا همین اواخر نادیده گرفته می‌شد و حتی در این روزگار نیز که تا حدودی در کانون توجه قرار گرفته غالباً به‌شکل گزینشی خوانده و تدریس می‌شود. این کتاب مقدمه‌ای است بر نقد قوه‌ی حکم، اما برای خوانندگانی نوشته شده که با فلسفه و تاریخ اندیشه‌ها کمابیش آشنایند. هدف همانا شرح کلیت نقد قوه‌ی حکم است، البته شرحی که نه تقلیل‌گرایانه است و نه باب روز و این اثر را، همان‌گونه که هست، در بستر کلیت فلسفه‌ی کانت جای می‌دهد.

در جلد نخست این مجموعه، نگاه‌های سنتی و نقد آنها و در جلد دوم رویکردهای الاهیاتی مدرن را از نظر خواهیم گذراند. در جلد نخست، ابتدا دو روایت تحلیلی و تازه از برهان شر از جمله روایت شلنبرگ را چیده‌ام تا با اصل برهان شر از راه تقریرهای تازه آن آشنا شویم. سپس پای سخن «فیلسوفان کلاسیک» همچون هایدگر، هیوم، کانت، فروید و یونگ و «الاهیات ادیان» شامل «تئودیسه یهودی»، «تئودیسه مسیحی»، «تئودیسه اسلامی» و «تئودیسه هندی» می‌نشینیم. بعد از آن علل و عوامل «ناکامی تئودیسه‌های سنتی» را از نظر متفکران مدرن پی‌گیری می‌کنیم. میخوانیم که از نظر منتقدان مدرن سه نوع «نقد گفتمانی»، «نقد اخلاقی» و «نقد اگزیستانسی» به الاهیدانان سنتی وارد است. در جلد دوم که به بازنمایی پاسخ‌های جدید می‌پردازد، حاصل کوشش خلاقانه و تحول‌خواه «الاهیات مدرن» در پاسخ به مسئله شر را از نظر می‌گذرانیم: از «الاهیات خدای گشوده» تا «الاهیات پویشی»، «الاهیات اعتراض»، «الاهیات شکاکانه»، «الاهیات مبتنی بر معرفت‌شناسی اصلاح شده»، «الاهیات صلیب»، «الاهیات شبانی»، «الاهیات اگزیستانسی»، «الاهیات عمل‌گرایانه» و «الاهیات فمینیستی».

اختلاف‌نظر از پدیده‌های متعارف و مشهود در زندگی روزمره است. گرچه ممکن است اختلاف‌نظر با دیگری در نگاه نخست فاقد اهمیت معرفتی به نظر آید، برخی از معرفت‌شناسان در سال‌های اخیر نشان داده‌اند که اختلاف‌نظر بین همتایان معرفتی مهم است و در شرایطی می‌تواند به تنهایی دلیلی برای نقض باورهای فرد به دست دهد. یکی از مهم‌ترین جلوه‌های اختلاف‌نظرِ معرفتی اختلاف‌نظر دینی است. این کتاب شرحی درباره اهمیت معرفتی اختلاف‌نظر، دیدگاه‌های اصلی شکل گرفته حول آن، نقاط قوت و ضعفشان، و ربط و نسبتشان با اختلاف‌نظرهای دینی است.

ساخت‌گشایی (شالوده‌شکنی، واسازی) رویکردی فلسفی است که در هر امر ثابتی تردید می‌کند. به تعبیر دریدا، مبدع فلسفه ساخت‌گشایی، این رویکرد یک زلزله عظیم است؛ لرزشی فراگیر که هیچ‌چیز نمی‌تواند آرامَش کند. ساخت‌گشایی به هر جایی سرک می‌کشد و قلمرو حضور خود را به فلسفه محدود نکرده است. همان‌قدر که در فلسفه حضور دارد در حوزه ادبیات، نقد ادبی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، روان‌شناسی و دین نیز ورود می‌کند و هر آنچه به ظاهر صلب و ثابت و نامتغیر است را به چالش می‌کشد. ساخت گشایی در برابر تقابل های دوگانه و ایدئولوژیک در هر متنی می ایستد و آن را تخریب می کند تا بنایی تازه بسازد و خوانشی نودراندازد. متن نیز در اندیشه ساخت گشایان مفهومی بسیار عام دارد و هر پدیده فرهنگی را در بر می گیرد. فلسفه ساخت گشایی خیلی زود و پیش از آنکه دریدا از دنیا برود در نقاط مختلف دنیا پیگیری والبته با کمی تأخیر وارد فرهنگ اسلامی شد. این کتاب به بررسی و تحلیل دو طرح ساخت گشایانه در سنت عقلانی اسلامی پرداخته است؛ طرح نقد عقل(عقلانیت) عربی از محمد عابد الجابری و نقد عقل(عقلانیت) اسلامی از محمد ارکون.

کامو در سراسر متافیزیک مسیحی به هر سنت از دیدگاه سنت دیگر نزدیک می‌شود و مفروضات و تناقضات هریک را خاطرنشان می‌سازد؛ بدین‌رو، متافیزیک مسیحی نخستین گام در سفر فکری کامو بود، سفری که در آثار پخته‌ای چون عصیانگر و افسانۀ سیزیف به اوج می‌رسد؛ کامو در این دو اثر به بررسی ارتباطات میان مسیحیت، تمدن یونان و مدرنیته بازمی‌گردد.