جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرد مؤمنی که با اکسیر دین و درد و دانایی، کام خویش را نواخته و جان خویش را پرداخته، دائماً دلهره آن دارد که مبادا حیات خویش را به گونه‌ای سامان بخشد که از برکات و خیرات دین محروم گردد، از این‌رو مایل است که قلمرو و محدوده راهبری‌های دین را بشناسد تا متناسب با آن قلمروها، از دین انتظار داشته باشد و هماهنگ با آن هدایت‌ها به حیات جمعی و فردی خویش نظام بخشد. (مقدمه) ـ این اثر که درصدد است تا به قلمرو‌شناسی دین بپردازد، شامل یک مقدمه طولانی و سه فصل می‌باشد که در اینجا به تلخيص مقدمه و فصل اول آن توجه بیشتری می‌شود. مقدمه ـ که به قلم محمدرضا اسدی نگاشته شده ـ به مباحثی درباره رابطه انسان و دین و قلمرو‌شناسی دین پرداخته است. به اعتقاد نویسنده، انسان آنگاه که دینی را بر می‌گزیند. این مسائل در آن مدخليت دارد: ١. این انتخاب علاوه بر جنبه‌های فطری جنبه‌های عقلانی نیز دارد. ۲. متناسب با شناخت انسان از خدا، عالم، دیگر انسان‌ها، جامعه و دین منتخب نیز کامل‌تر می‌باشد. دین منتخب به میزانی که برای هدایت و کمال‌یابی آدمیان منشأ اثر است، ارزش و اعتبار دارد. نویسنده مقاله است که سر‌سپردگی و اطاعتی که فرد دین‌دار در ارتباط با یک دین دارد، سر‌سپردگی و اطاعتی فعالانه و و عزیزانه است، و نه منفعلانه و ذلیلانه. نويسنده بر آن است که تنها از طريق تفکر و تأمل نیست که با دین و دیگر موضوعات غیر دینی ارتباط می‌یابند، بلکه با مجموعه دارائی‌های وجودی‌شان، بر دین و غیر‌دین نظر کرده و با دین ارتباط و نسبت برقرار می‌کنند ولی آنچه بیش از همه در این ارتباط سهم و و نقش بزرگ‌تری دارد، قوه عاقله می‌باشد و دیگر عناصر به تقویت و تکمیل آن می‌پردازد. به اعتقاد نویسنده اگر دین‌شناسی دو متفکر در یک زمان و مکان تفاوت دارد، تنها به جهت تعداد اطلاعات یا کاهش و فزونی هوش و مسائلی از این دست نمی‌باشد، بلکه این تفاوت به اختلاف دارائی‌ها و ناداری‌های آنان باز می‌گردد. نویسنده در باب دین‌شناسی و قلمرو‌شناسی دین معتقد است که هرچند در برخی علوم تنها امر دخیل در تعيين، فاعل‌شناسایی می‌باشد ولی در این عرصه خود دین نیز دخیل است و موضوعیت تام دارد. در باره قلمرو‌شناسی هدایت دین و شناخت هدف یا اهداف دین می‌توان چهار رویکرد اصلی داشت. 1. رویکرد برون‌دینی: در این رویکرد قلمرو و اهداف دین بر مبنای انتظارات آدمی از دین تعیین و تحدید می‌شود. ۲. رویکرد درون‌دینی: که معتقد است بایست برای شناسایی قلمرو دین و اهداف آن به خود دین مراجعه کرد و از دین خواست تا بگوید تا اهدافش چیست؟ البته دو دیدگاه دیگر نیز ضمیمه این تقسیم‌بندی است. ٣. تشخیص کلیات هدف و قلمرو دین بر عهده عقل و تفصيل جزئیات برعهده دین باشد. 4. قلمرو‌شناسی دین تنها از طريق معرفت‌های درجه دوم حاصل می‌آید. نویسنده در ادامه به نحو مشروح به توضیح و نقد این چهار می‌پردازد و نسبت قلمرو‌شناسی دین با دانش‌هایی چون کلام، فلسفه فلسفه علم دین را جست‌و‌جو می‌کند.

این کتاب عرضه همه‌جانبه‌ای از براهین اثبات وجود خدا است که توسط فلاسفه و متکلمان مختلف در گذشته و حال مطرح شانه است. مولف با دقت اندیشه‌های کسانی را مشارکت‌هایی در براهين تاریخی داشته‌اند. تجزیه و تحلیل می‌کند و این تحلیل یا با بررسی و بیان مجدد آن‌ها و یا با طرح ردیه‌هایی بر آن‌ها همراه است. این کتاب شامل نه فصل می‌باشد.

این کتاب که از مجموعه کتاب‌های پدیدآورندگان کلام جدید یا به تعبیر دیگر الاهیات جدید می‌باشد می‌کوشد تا نگاهی به زندگی، آثار و اندیشه‌های یکی از تأثیر‌گذار‌ترین متفکران چند سده گذشته در عرصه فلسفه دین و کلام جدید یعنی شلاير‌ماخر داشته باشد (مقدمه) این کتاب کم‌حجم در سه فصل فراهم است.

"این رساله کم‌حجم، به یکی از مهم‌ترین و در عین حال غامض‌ترین مباحث فلسفه دین، یعنی رابطه بین علم و دین می‌پردازد. چنانکه از نام رساله معلوم است، نویسنده معتقد است که برخی انسان‌ها در چند دهه آخر قرن ۲۰ به علت سرخوردگی از مادیات و بدبینی به ادیان سنتی سراغ معنویت و دین فردی را گرفتند، که البته به اعتقاد نویسنده در ابتدا می‌کوشد وضعیت علم و دین را در قرون هفدهم و هجدهم بررسی نماید. قرن هفدهم که توأم با انقلاب علمی است مهم‌ترین محصولش مکانیک نیوتنی بود و این انقلاب عظیم دو اثر مهم به جای گذاشت: ۱. ترویج تفکر تجربی توسط بیکن و گالیه ۲. تبلیغ جهان‌بینی مکانیکی توسط گالیه، دکارت و نیوتن وی در ادامه مباحثی را در باب رویکرد متفاوت اندیشمندان و دانشمندان علوم نوین در ارتباط با دین مطرح می‌کند، نویسنده معتقد است که جدایی علم و دین در قرون وسطی و ابتدای رنسانس مطرح نبود، چون بسیاری از این دانشمندان خود علمای دینی بودند. این استغنا ابتدا بادلیسم و جریان روشنگری فرانسوی و ماتریالیسم در اذهان دانشمندان ایجاد شد. نویسنده ظهور هیوم را منجر به تضعیف مابعد‌الطبیعه می‌داند و اثرات مخرب انديشه وی را بر می‌شمرد. انتهای قرن نوزدهم زمانی است که علوم به پایان کار خود رسیده‌اند و به زودی جای دین را خواهند گرفت. این مسئله که تا اوایل قرن ۲۰ ادامه داشت در نیمه این قرن و اندیشه‌های امیل دورکهایم اشاره می‌کند و در ارتباط با اندیشه قرن بیستمی به زیگموند فروید و نگاه وی مقوله دین و اندیشه‌های پوزیتیویستم‌های منطقی اشاره می‌کند. وی هفت دلیل عمده را در این‌باره بر می‌شمرد: ۱. روشن‌شدن نقایص و آثار منفی علم سکولار ۲. تزلزل تحویل‌گرایی در تمام شقوق آن ٣. محدودیت‌های علمی و نظری علم 4. روشن‌شدن آثار مفید دین در عرصه‌های فردی اجتماع 5. ناتوانی علم در پاسخ‌گفتن به پرسش‌های اساسی و بنیادین بشری؛ 6. ابتنای علم جدید بر مفروضات مابعد‌الطبیعی، که در دو سه قرن گذشته شدید نسبت به آن‌ها بی‌مهری شده بود. ۷. روشن‌شدن این مسئله که تغایر و تعارض علم و دین اصولاً مبنای صحیح و محصلی ندارد. نویسنده در ادامه می‌کوشد قرائنی بر اثبات ادعای خویش یعنی بازگشت معنویت ارائه نماید. وی افزایش فروش کتب دینی، افزایش آمار شرکت در مراسم دینی، افزایش درصد علما و دانشجویان رشته‌های دینی، نگاه دیگر گون جوامع دانشگاهی به مقوله دین، گرایش به دین‌های فردی، افزایش تعداد فیلسوفان خدا‌باور و مسائلی از این دست را قرائنی بر اثبات این مدعا که این قرن نوعی رجوع به معنویت داشته، می‌داند. نویسنده در پایان به برخی از فعالیت‌های انجمن‌های علمی تحقیق در باب دین و افزایش رویکرد آنان به مسائل دینی اشاره می‌نماید. "

این اثر، پاره‌های بسیار مهمی از مباحث پیرامون علم و دین را بررسی و تحلیل می‌نماید. نویسنده در طرح مباحث و مسائل مطروحه در این اثر که عناوین فصول نه‌گانه این اثر می‌باشد، می‌کوشد چهار رویکرد تعارض، تمایز، تلاقی و تأیید را رودرروی هم به مناظره بنشاند و از راه گفت‌و‌گو و نقد و بررسی میزان صحت و سقم هر کدام را بررسی نماید. نویسنده خود در بررسی این رویکردها بعضاً به تئوری‌های تلاقی و تأیید تمایل نشان می‌دهد و گاهی آن‌ها را تلفیق می‌نماید. وی می‌کوشد نشان دهد یافته‌های علم را می‌توان در تفحصات کلامی به کاربرد اگر در الاهیات به طور مناسب تجدید‌نظر شود. (نویسنده متعلق به سنت الاهیات پویشی است).

در این اثر اهم مباحث فلسفه دین چون زبان دین، تجریه دین، مسأله ادیان و ... ضمن گفت‌وگوها و پرسش و پاسخ‌هایی مورد بررسی قرار گرفته است. این اثر مجموعاً هشت گفت‌وگو را شامل می‌شود.

این اثر کلاسیک و مهم در کلام جدید یک سلسله از مباحث مربوط به حوزه فلسفه دین و کلام جدید و از همه آن‌ها مهم‌تر، مسئله علم و دین را مورد بررسی قرار می‌دهد. علاوه بر مسائل فوق شامل مباحثی در فلسفه علم، روش‌شناسی علم و دین، زبان علم و دین و ... نیز می‌باشد. کتاب شامل یک مقدمه، سه بخش و دوازده فصل می‌باشد.

این اثر، به بررسی مسئله سازگاری با ناسازگاری علم پیشین الاهی با اختیار انسان، به عنوان بخشی از مسئله «جبر و اختیار» می‌پردازد. نویسنده این بحث را از دیدگاه‌های حکما و متکلمان اسلامی شروع می‌کند. سپس به دورنمایی کلی از بحث، آنچنان که در فلسفه غربی، به ویژه در آثار فيلم و متکلمان چند دهه اخیر موجود است می‌پردازد. نویسنده در این اثر می‌کوشد که، با بررسی این مسئله در حوزه اسلامی و غربی، تحلیلی جامع و تطبیقی از این مسئله ارائه نماید. این کتاب شامل چهار فصل می‌باشد.

این کتاب یکی از مهم‌ترین کتاب‌های دهه اخیر فلسفه دین و مباحث مربوط به آن می‌باشد که با قلمی روشن و دقتی تیزبینانه به رشته تحریر درآمده شامل پانزده فصل و هر فصل دارای بخش‌های متنوعی می‌باشد.

در این نوشته اتین ژیلسون که یکی از اندیشمندان توماسی می‌باشد، می‌کوشد که تلقیات موجود در حیطه عقل و وحی را در دوره قرون وسطی مورد بررسی قرار دهد. البته مباحث این کتاب تنها به این مسئله منحصر نمی‌شود، بلکه در آن به برخی رویکردهای ایمانی و دینی نیز اشاره می‌شود. این کتاب شامل سه فصل می‌باشد که در فصلی به تبیین مکتب اصالت ایمان و در فصلی به مکتب اصالت عقل و در فصل سوم به مکتب قائل به هماهنگی آن دو می‌پردازد.