جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف کلی این پژوهش، بررسی تاثیر معماری معاصر بر سبک زندگی ایرانی اسلامی می باشد، روش پژوهش حاضر، توصیفی، تحلیلی و از نوع مطالعه ی کتابخانه ای بوده که جامعه آماری شامل تمام منابع مربوط به موضوع پژوهش که در انتهای فصول و در بخش منابع و مأخذ از آن ها نام برده شده می شودو نیز نمونه مورد مطالعه در این تحقیق از میان تمام منابعی که محقق به لحاظ بضاعت علمی و نیز موقعیتی به آن دسترسی داشته و بیشترین استفاده را در این پژوهش از آنها داشته است انتخاب گردیده است. برای جمع آوری داده‌ها با توجه به نظری بودن موضوع پژوهش و با در نظر گرفتن سر فصل ها و عناوین تعیین شده، به مطالعه ی منابع، اسناد، کتابها و فیش برداری از آن ها پرداخته شد؛ سپس اطلاعات گردآوی شده طبقه بندی گردیده و متناسب با اطلاعات جمع آوری شده تغییرات مورد نظر در ترتیب آنها مشخص گردید تا در نهایت اطلاعات و مطالب لازم جمع آوری و تنظیم گردید

در میان مسائل فلسفی قانون علیت از لحاظ سبقت اولین مساله ای است که فکر بشر را به خود متوجه ساخته و او را به تفکر و اندیشه برای کشف معمای هستی وادار کرده است. شناخت جهان و بحث از حدوث و قدم آن نیز همواره مورد نظر دانشمندان بوده وهست. این توجه بر اساس پیوند و رابطه این دو اصل با یکدیگر تبیین بهتری می یابد. لازمه پذیرش اصل علیت، بحث از علت هستی بخش هستی و از ابتدا داشتن یا نداشتن جهان است. بر همین اساس بحث از امتناع تخلف معلول از علت تامه که از لوازم اصل علیت است، پایه اصلی بحث از حدوث و قدم عالم است. علاوه بر آن تبیین حدوث یا قدم عالم وابسته به تبیین ملاک احتیاج شیء به علت است زیرا با نفی علیت پرسش از چرایی پیدایش جهان و حدوث و قدم آن بی معنی خواهد بود. لذا تنها در پرتو اصل علیت ولوازم آن است که بحث از حدوث و قدم عالم تبیین می گردد. دراین نوشتار دو اصل امتناع تخلف معلول از علت تامه و ملاک احتیاج شیء به علت به عنوان اصول پیوند دهنده اصل علیت با مباحث اندیشمندان مختلف درمساله حدوث و قدم عالم مورد توجه قرار گرفته است.

امام محمد غزالی یکی از بزرگترین علمای عالم اسلام (و 450 ف 505ه ق)است. ایشان در فلسفه و تصوف و فقه و اصول دانشمندی بزرگ بود . غزالی بزرگترین و تاثیرگذارترین منتقد فلسفه و علم تجربی بود.ایشان اعتقاد داشت که دین در درجه اول برای ترویج و تکامل اخلاق نازل شده است . محمد غزالی نه تنها انکار فلسفه و عقل مورد اشاره و استفاده فلاسفه می کرد بلکه فلاسفه را نیز به کفر و الحاد متهم نمود . غزالی کتابی دارد به نام المنقذ من اضلال (نجات یافته از گمراهی ) که در آن سیر فکری خود از علم کلام به فلسفه و سپس تصوف را شرح می دهد . او در آنجا همه فلاسفه را ، فارغ از قدیم و جدیدشان ، در کفر و الحاد مشترک می بیند. کتاب دیگر غزالی به نام تهافت الفلاسفه تاثیر گذارترین کتاب در تمدن اسلامی در نقد عقل و فلاسفه است . کل عقاید غزالی در خصوص کتاب تهافت الفلاسفه به سبب شخصیت و دانش غزالی همچون صفت او که حجت الاسلام بود ، حجت اسلام و دین شمرده شد و تاثیر خود را در عالم اسلام گذاشت . این تاثیر منجر به تحقیر عقل و در ذیل آن فلسفه و ریاضیات و منطق و دانش تجربی گردید . قبل از غزالی احترام به عقل و خرد و فلسفه و علم در میان ادبا و شعرا بسیار برجسته است . نمونه ها : فردوسی و ناصر خسرو. اما بعد از غزالی و تحت تاثیر او تحقیرِ عقل و خرد و فلسفه و علم، در میان ادبای فارسی نویس ، به صورت گسترده و تا روزگار معاصر ادامه داشته است . بعد از غزالی ، خاقانی و مولانا و شیخ محمود شبستری و حافظ و شیخ بهائی و تا معاصران ، اقبال لاهوری این تاثیر را می بینیم .

مرحوم علامه محمدتقی جعفری مانند سایر حکمای اسلامی به رابطه مستقیم بایدها و نبایدها (و به طور کلی ارزش‌ها) یا اصول اخلاقی با هست‌ها و نیست‌ها یا فلسفه قائل می‌باشند. زیرا از نظر حکمای اسلامی همه حقایق اخلاقی در عالم واقع حقیقتی دارند که عقل انسان آنها را درک می‌کند. به عبارت دیگر اخلاق انکشاف حقایق از واقع است. بر این اساس حکمای اسلامی معتقد به حسن و قبح ذاتی و عقلی مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی می‌باشند. دیدگاه خاصی نیز نزد برخی از فلاسفه اسلامی مطرح بوده مبنی بر اینکه می‌توان به کمک مقدمات فلسفی، گزاره‌های اخلاقی را اثبات نمود. اما مرحوم علامه جعفری به این نظریه اعتقادی نداشته و نیز اعتباری بودن مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی را که از سوی علامه طباطبایی مطرح شده بود، نپذیرفتند. ایشان به نظریه ذاتی بودن حسن و قبح مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی معتقدند. در این پایان نامه در صدد تبیین نظریه ایشان در این باره می‌باشیم.

مسأله مغالطه‌ی بیرونی (غیرصوری) در منطق، بخش زیادی از مغالطاتی را شامل می‌شود که در مسایل اجتماعی، تبلیغات، مباحث سیاسی، اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرند و از نظر کاربردی یکی از غیراخلاقی‌ترین بخش‌های تفکّر بشری است که می‌تواند مخاطب را در تصمیم‌گیری و انتخاب هدف دچار اشتباه کند. بررسی آنها و تعیین برخی مصادیق آن در قالب مغالطات زبانی، رفتاری، مغالطه در مقام نقد و دفاع در این پایان‌نامه مورد بحث است. لذا پس از جمع‌آوری تعدادی از مغالطات بیرونی (غیرصوری) از قبیل مغالطه‌ انگیزه و انگیخته، دروغ، توریه، عوامفریبی، جانبداری و ... از منابع مختلف به بررسی و نقد و تحلیل آنها از منظر قرآن مجید و روایات معصومین علیهم‌السّلام و منابع اخلاق دینی پرداختیم و به این نتیجه رسیدیم که اگر در تعاملات اجتماعی و تبلیغی به تعالیم دینی و اخلاقی توجه نگردد، شکل‌گیری مغالطات و انحراف افکار رخ می‌دهد و تخلق به اخلاق و تقوا عنصر مهمی برای حفظ انسان از اینگونه مغالطات است و می‌توان با شناخت هر آنچه مانع رشد اخلاقی است به تخلق اخلاق الهی که غایت اخلاق است رسید. در انجام این پژوهش نیز از روش توصیفی- تحلیلی و جستارهای کتابخانه‌ای استفاده شده است

از آنجا که تمام اعمال و رفتارهای انسان از افکار و نیّات او سرچشمه می گیرند و سرچشمه نیات قلب است ، بنابر این قلب سلطان وجود است که اگر بیمار باشد تمام وجود انسان را اعم از گفتار و کردار ، را تحت اشعاع خود قرار می دهد و اگر سالم بماند انسان گرفتار رذایل اخلاقی نخواهد شد . بنابر این لازمه تحصیل قلب سلیم ، قلبی که از شک و شرک و حقد و حسد و بخل و کینه و دوستی و دشمنی بیجا و .. پاک باشد ایمان قلبی به خداوند است ایمانی که از مرز زبان گذشته و با عمل به تکلیف و پرورش تقوا ، به مرحله یقین رسیده باشد و انسان به صفات حکمت و قدرت و جمال و کمال و ... خداوند اطمینان قلبی داشته باشد و تمامی نیات و اعمال خود را برای خداوند از هر گونه شائبه ریا ، خالص کرده باشد و تلاش در کسب هر چه بیشتر تقرب به خداوند را داشته باشد ، و در سایه این خلوص و پاک کردن نیت از ماسوی الله ، چنین انسانهایی از ویژگیهای اخلاقی و صفات برجست? تواضع و فروتنی ، عفو و بخشش ، صداقت و راستی ، صبر و استقامت ، حلم و بردباری ، قناعت و سخاوت ، توکل و اخلاص و نوعدوستی و حسن خلق و عزت نفس برخوردارند که نبود هر کدام از این صفات انسانی نقص و کمبودی در آدمی ایجاد می کند و او را دچار تحیّر و سرگردانی می کند و آرامش واقعی را از او می رباید . در نتیجه کسب ایمان ، عمل به تکلیف ، داشتن تقوا و خلوص نیت از مقدمات ضروری تحصیل قلب سلیم است .

رفتار نادرست بشر با طبیعت و بهره برداری نا بهنجار از نعمت های الهی ، باعث بروز مشکلات زیست محیطی و خروج قطار زندگی بشر از ریل سلامت و آرامش گردیده . برای بازگرداندن وضعیت مطلوب به زندگی انسان ، بیش از هر چیز جای خالی یک جهان بینی و ایدولوژی درست که اولا نوع نگاه آدمی را به طبیعت و خود و آفریدگار تبیین کند و ثانیا روش صحیح رفتار با طبیعت و انسان و خداوند را به درستی آموزش دهد ، احساس می شود. ما در فصل اول ضمن بیان وضعیت زیست محیطی امروز بشر و اشاره به ریشه ها و علل رسیدن به این وضعیت ، به تبیین مختصر انواع جهت گیری های ارزشی در اخلاق زیست محیطی پرداخته ایم .در فصل دوم ، ضمن بررسی ارزش ذاتی و ابزاری طبیعت ، به بیان نظر اسلام که رویکردی جامع در این موضوع داشته می پردازیم . سپس با اشاره به اهمیت طبیعت در منابع اسلامی ، به شرح نگاه قرآن کریم به طبیعت و موضوعات آن پرداخته و در بخش چهارم این فصل کیفیت حیات عناصر طبیعت را در قرآن مجید و کلام معصومین علیهم السلام بررسی و دارای درک و شعور بودن و توانایی نطق و برخورداری آن از هدایت تشریعی علاوه بر هدایت تکوینی را به اثبات می رسانیم .در فصل سوم به تاثیر نوع نگاه اسلام به طبیعت در اخلاق زیست محیطی می پردازیم و با بیان روایاتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و معصومین علیهم السلام ، نمونه هایی از روش های صحیح ارتباط با طبیعت را که ناشی از جهان بینی لطیف و دقیق اسلام است بیان می کنیم. در این فصل پس از بیان اصول جهانشناختی و انسان شناختی زیست محیطی اسلام ، در بخش چهارم به رابطه ی رفتار و اعمال انسان با حوادث طبیعی می پردازیم. در این بخش عنوان می کنیم که نه تنها سوء رفتارهای فیزیکی انسان موجب آسیب زدن به طبیعت می شود ، بلکه سوء رفتارهای معنوی و گناهان بشر نیز بر اساس سنت های الهی باعث خروج طبیعت از دایره خدمت رسانی درست به انسان گشته و بلایای طبیعی را دامنگیر آدمی میکند.در نهایت در فصل چهارم به جمع بندی موضوع می پردازیم . اینکه امام علی علیه السلام حاضر نمی شوند پوست جویی را به ظلم از دهان مورچه ای بگیرند ، حاکی از تاکید اسلام بر رعایت عدالت در رفتار با طبیعت است . اینکه در نگاه دین ، دنیا مزرعه آخرت است ، نشان می دهد که بهره برداری و مراقبت صحیح از مزرعه در جهت برداشت محصول خوب ، از واجبات است . در نهایت نگاه دقیق و توصیه های عالی دین در ارتباط با طبیعت ، تنها راه نجات بشر از این بن بست سوءرفتار زیست محیطی و بحران معنوی حاضر را به ما نشان می دهد.

دلیل و علت که هر کدام از رابطه و ملازمه ی بین دو شیء یا دو امر با هم حکایت می کنند، مقولاتی بسیار نزدیک به هم هستند که گاه تفکیک آنها بسیار دشوار می شود و به این دلیل ممکن است حکم یکی به دیگری سرایت یابد؛ در هم آمیختن این مفاهیم و مغالطه ی خلط علت و دلیل موجب اشتباهات بسیار می گردد و توجه به تمایز بین علت و دلیل راهگشای حل بسیاری از مسائل علوم انسانی( از جمله علوم اجتماعی، نحوی، کلامی، فلسفی و ... ) است. این نوشتار با تبیین جایگاه بحث علت و دلیل در مسأله عصمت و با توجه به این تمایز بسیار مهم و ارتباط آن با تمایز بین دو مقام ثبوت و اثبات درصدد بیان این مطلب است که نبوت و امامت، علت عصمت برگزیدگان الهی نیست، بلکه عصمت مطلق آنها از جمله علل برخورداری آنان از این مقامهای والا است.

عدالت به عنوان یکی از فضایل اخلاقی همواره مورد دغدغه جوامع انسانی بوده و تفسیر و معرفت شناسی درست آن گام ابتدایی در اجرای موفق آن در جامعه می باشد. تعریف انسان شناسی و فطرت انسان از جمله راه هایی است که ما را به شناخت عدالت رهنمون می سازد و جایگاه این فضیلت اخلاقی را در حوزه فرااخلاق مشخص می سازد. در انسان شناسی بر پایه معارف اسلامی و دیدگاه استاد مطهری، شناخت انسان بر پایه فطرت و سرشت او از اهمیت برخوردار است. تعریف از انسان و مسئله ساختار شناخت او و نقش فطرت در مسئله شناخت و مسئله ادراک فطری و گرایشات فطری و نقش آنها در شناخت فضایل اخلاقی از جمله عدالت‌ نکات مهمی هستند که در این تحقیق بر پایه دیدگاه استاد مطهری مورد توجه قرار می گیرد. در نظریات مختلف فرااخلاق به رویکردهای متفاوت فلسفی در مورد ماهیت و منزلت نظام ها و معیارهای اخلاقی با توجه به شناخت از انسان و معرفت شناسی و هستی شناسی پایه آن مکتب، پرداخته می‌شود. در مسائل معرفت شناسی بحث بر سر آن است آیا واقعیت فی النفسه وجود دارد و آیا انسان قادر به شناخت آن واقعیت هست یا خیر. در این تحقیق به بررسی اجمالی مبنایی نظامهای فلسفی و فکری چند فیلسوف غربی پرداخته و نشان داده می شود که چگونه تفاوت در معرفت شناسی و انسان شناسی در این نظام ها به تفاوت در حوزه عدالت‌پژوهی می انجامد و با تاکید بر آراء استاد مطهری در حوزه نسبت فطرت و عدالت به بررسی نقاط مهم دیدگاه ایشان در حوزه فرااخلاق و مقایسه با سایر مکاتب فلسفی اخلاقی پرداخته می شود. مکاتبی که در این پروهش به آنها پرداخته می شود عبارتند از مکتب تجربه‌گرای هیوم و مکتب عقل‌گرای کانت و مکتب قراردادگرایی جان رالز.

تجلّی خداوند مبنای بنیادین و پایۀ اساسی جهان‌بینی و هستی‌شناسی آیین یارسان (اهل حق) است که با فلسفه‌ای خاص به آن پرداخته‌اند. در این نگرش، انسان‌های برجسته، یا متجلّی از ذات حق‌اند یا جلوه‌گاه صفت او. تبیین نکردن و تمییز ندادن بین «تجلّی ذات» حق با «ذات» و تعیّنات و صور آن منشأ اساسی تفسیرها و تأویل‌های نارسا یا نادرست بوده است. این مقاله با روشی توصیفی‌‌ـ‌‌تحلیلی، به دنبال بررسی و ریشه‌یابی باورمندی‌های آیینی اهل حق با تکیه بر متون اصلی آن‌ها است و مسألۀ «تجلّی ذات» حق را تحلیل کرده است. نگارندگان به این نتیجۀ کلّی دست یافته‌اند که نظر به تنوّع معنایی «ذات» در متون کلامی آیین یاری، «تجلّی ذات» در مراتب «یایی» و «دُرّی» و «خاوندکاری» متفاوت‌اند؛ در نتیجه کیفیت «تجلّی ذات» در انسان و نظام «مظهریت» در بطن متون آیینی، علی‌‌رغم تحریف‌هایی ناشی از کم‌اطلاعی گویندگان دوره‌های کلامی اهل حق، تقریباً هم‌سو و شبیه به مبانی عرفان نظری مکتب ابن‌‌عربی است و با باور شفاهی مردم و کلام‌دانان یارسان متفاوت است. همچنین نشان می‌دهد که کُنه مبانی متون معرفتی این آیین برای پیروان آن به خوبی معلوم نیست!