جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث پیش‌رو با عنوان «تفسیر حنابله نسبت به آیات صفات، و اثر آن در تشبیه و تجسیم» از مباحث قرآنی و کلامی است، که به صورت استقرائی و تحلیلی به نقد و بررسی تفسیر مکتب حنبلی نسبت به صفات الهی خبری می‌پردازد. هدف این مبحث تبیین منهج تفسیری است که مکتب حنبلی بر آن تکیه نموده‌اند، و توسط آن به تفسیر آیات صفات قرآن کریم پرداخته‌اند. در این خلال به تبیین اشکالات زیربنایی این منهج تفسیری، و تبیین آثار این گونه تفاسیر بر مسلمانان در عصور گذشته و حال حاضر، و نیز به بررسی نتایج خطرناک مترتب بر این منهج تفسیری پرداخته خواهد شد. مشهور از علمای حنبلی و پیروان ایشان، آیات صفات را بر اساس حسی‌گرایی و مفهوم حقیقی لفظ تفسیر نموده‌اند، و این آیات را از محکمات می‌دانند. برخی از نتایج خطرناکی که بر این دیدگاه مترتب می‌گردد، از این قرار می‌باشد: 1- شکل‌گیری یک تصویر ذهنی فرضی حس‌گرایانه از خداوند متعال، که از آن در اصطلاح متکلمان به «تشبیه و تجسیم» یاد می‌شود، و البته بر اساس ادله عقلی و نقلی مطلبی مردود است. 2- اینان بر اساس این دیدگاه آثار کلامی و فقهی خطرناکی بار کردند، همانند حکم به کفر و ارتداد و الحاد مخالفین خود، و فتوا به مهدور الدم بودن آنان و امور دیگر. روش بررسی و پژوهش در این پایان‌نامه، عبارتست از روش استقراء و نقد و تحلیل، که از راه تتبع و گردآوری و بررسی دیدگاه‌ها و سخنان علمای حنبلی در خصوص تفسیر صفات خبری موجود در آیات صفات قرآن کریم، و نیز بررسی مبانی این تفاسیر، و بررسی لوازم و آثار آنها انجام خواهد شد، سپس به نقد این مبانی و سخنان در چهار چوب عقل و نقل پرداخته می‌گردد. این پژوهش مرا ملزم نموده است برای به دست آوردن نتایج بسیار دقیق و واقعی و موضوع محور، به مقایسه علمی میان دیدگاه‌های حنابله و دیدگاه‌های سایر مسلمانان در تفسیر آیات مذکور، و فراتر از آن به مقایسه دیدگاه‌های میان علمای حنبلی مسلک با یکدیگر، بپردازم. در این پژوهش تلاش نمودم نظریات را از منابع مادر و درجه یک، متعلق به مشاهیر علما، و یا هم مسلکان ایشان به دست آورم.