جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«همزيستي مسالمت‌آميز» که همواره از نيازهاي زندگي بشر بوده، امروزه اهميت بيشتري يافته است و با رويکردهاي گوناگوني بررسي مي‌گردد. در اين ميان، نقش دين در ايجاد يا نفي همزيستي مسالمت‌آميز همواره برجسته بوده است. از منظر برخي جامعه‌شناسان، دين مايۀ وحدت و قوام اجتماع مي‌شود و از منظر برخي انديشمندان، دين به خشونت و چنددستگي ميان انسان‌ها دامن مي‌زند و امکان همزيستي مسالمت‌آميز را تضعيف مي‌کند. يکي از استنادات گروه اخير آن است که دين مرزهاي اجتماعي براساس مرزهاي عقيدتي ايجاد مي‌کند و انسان‌ها را در اجتماع به «خود» و «ديگري» تقسيم کرده، عامل خشونت‌ورزي عليه ديگران مي‌شود. از جمله آياتي که چنين تقسيمي را القا مي‌کند آيات نهي مسلمانان از تولّي غيرمسلمانان در قرآن است. اين مقاله درصدد است جايگاه روابط اجتماعي با غيرمسلمانان را ذيل «نهي از تولّي غيرمسلمانان» در اين آيات بررسي کند و نشان دهد که چنين آياتي درصدد نفي حسن معاشرت و ايجاد مرزهاي اجتماعي ميان مسلمانان و غيرمسلمانان نيست. در اين مسير، مقاله نشان مي‌دهد که اصولاً ملاک مواجهه اجتماعي در نگاه قرآن، نه اعتقادات گروه‌هاي مقابل، بلکه نوع رفتار عملي ايشان است و آنچه مايۀ ايجاد مرز اجتماعي مي‌گردد «عداوت» است و نه «کفر». اين مقاله به روش تفسير «قرآن به قرآن» مسئله مزبور را بررسي مي‌کند.

ادیان الهی به دنبال راهنمایی پیروان خود،جهت تعالی زندگی دنیوی و اخروی و دست‌یافتن آنان به حیاتی ارزشمند و کارآمد می‌باشند.در سنت مسیحیت،الهیات عملی در پی مواجهه با مسائل روزمره زندگی آدمیان با رویکرد الهیاتی است تا از این رهگذر به الهیات تحول‌آفرین دست یابد.از سوی دیگر اسلام با توجه به ویژگی‌های خاص خود،همواره در ابعاد اجتماعی،سیاسی،فرهنگی،اقتصادی و...توصیه‌ها و دستورالعمل‌هایی داشته‌است؛اما این ظهور اجتماعی دین، دچار فراز و نشیب‌هایی در طول تاریخ شده است.هدف از این نوشتار مقایسه الهیات عملی در مسیحیت و اسلام با تکیه بر اندیشه‌های آیت‌الله جوادی آملی است.روش تحقیق، توصیفی–تحلیلی است. در میان آثار آیت‌الله جوادی آملی می‌توان گفت که کتاب مفاتیح‌الحیات به بهترین نحو ممکن نماینده الهیات عملی اسلامی است؛چراکه اولاً این کتاب آیینه حق‌محوری در تدبیر نظام اجتماعی با سه عنصر جهان‌دانی، جهان‌داری و جهان‌آرایی است؛ثانیاً موضوعات مورد بحث در این کتاب به نحویی است که از یک‌سو اشاره به معضلات زندگی بشر معاصر دارد و از سوی دیگر به تمامی شبکه زندگی انسان توسعه یافته است و شامل تبیین و تحلیل چگونگی تعامل انسان با خود،با همنوعان،با نظام سیاسی-اجتماعی حاکم،با حیوانات و در نهایت با محیط زیست می‌باشد.با بازخوانی کتاب مفاتیح‌الحیات از منظر الهیات عملی می‌توان به الهیاتی تحول‌آفرین دست یافت که قدرت تولید راهبرد، برنامه، فرآیند و حتی محصول را دارد.یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مولفه‌های الهیات عملی اسلامی از منظر آیت‌الله جوادی آملی، ابتناء بر زندگی توحیدی، جهان‌شمولی و جاودانگی، مشاهده حیات همه مراتب موجودات و در نهایت هماهنگی میان عقل و نقل در الهیات عملی اسلامی است.

یکی از مهم‌ترین اهداف تدریس معارف اسلامی در دانشگاه‌ها دستیابی دانشجویان به منظومه معرفتی منسجم و کارآمدی است که آنان را به بهبود رفتارهای فردی و اجتماعی رهنمون باشد و از این رهگذر آنان به افرادی دین‌مدار بدل گردند. لازمه دستیابی به چنین هدفی همخوانی میان مطالب ارائه‌شده در کلاس‌ها و نیازهای دانشجویان است. از سوی دیگر الهیات عملی نیز در پی تبیین نقش دین در صحنه زندگی روزمره آدمیان و هویدا ساختن آثار دین‌داری برای غلبه بر مشکلات فردی و اجتماعی است. بنابراین لازم است در پژوهشی به این سؤال کلیدی پاسخ داده شود که آیا می‌توان سرفصل‌های دروس معارف اسلامی را به منظور ارتقاء اثربخشی این دروس با رویکرد الهیات عملی تنظیم کرد؟ با توجه به لزوم همخوانی میان نیاز دانشجویان و سرفصل‌های ارائه‌شده برای ارتقاء اثربخشی دروس لازم است ابتدا نیازها و اولویت‌های دانشجویان در دروس معارف اسلامی بررسی شود. زیرا اگر این نیازها با رویکرد الهیات عملی مطابق باشد، می‌توان به استقبال دانشجویان و همچنین ارتقاء اثربخشی این دروس امیدوار بود. بدین منظور پژوهشی در دانشگاه صنعتی شریف صورت گرفت تا ضمن آن اولویت‌های دانشجویان مقطع کارشناسی این دانشگاه برای موضوعات مختلفی که امکان طرح در کلاس‌های دروس معارف اسلامی را دارند مشخص شود. نتایج حاکی از آن است که نزد دانشجویان از بین موضوعات پنجگانۀ مطرح‌شده در پرسش‌نامه (اعتقادی، اخلاقی، تفسیری، مسائل اجتماعی و خانوادگی) پرداختن به موضوعات مرتبط با مسائل اجتماعی مانند حقوق زن، لزوم حجاب در جوامع اسلامی، روابط دختر و پسر، بررسی مفهوم آزادی و همچنین مسئله صلح و خشونت در اسلام اولویت بیشتری نسبت به سایر موضوعات دارند. بین موضوعات چهارگانه دیگر نیز از منظر دانشجویان تفاوت معناداری وجود نداشت. بنابراین با توجه به اقبال دانشجویان به طرح مسائل اجتماعی، بازنگری در سرفصل‌های این دروس با رویکرد الهیات عملی می‌تواند موجب ارتقاء اثربخشی دروس معارف اسلامی و اقناع بهتر دانشجویان شود.

(از مجموعۀ 3 جلدی)معارف اسلامی در یک دسته‌بندی کلی شامل عقاید، اخلاق و احکام است. اگر احکام و عمل به فرامین الهی صورت نپذیرد، نتایج ارزنده دینی برای فرد حاصل نمی‌شود. مجموعه ارکان ایمان شیعی مشتمل بر سه جلد است که در دو جلد نخست آن به بررسی مبانی اعتقادی در اسلام شیعی همچون مباحث مرتبط با آن، معرفت‌شناسی، اصول عقاید، تحلیل و بررسی واقعه عاشورا و مهدویت پرداخته شده است.

(از مجموعۀ 3 جلدی)معارف اسلامی در یک دسته‌بندی کلی شامل عقاید، اخلاق و احکام است. اگر احکام و عمل به فرامین الهی صورت نپذیرد، نتایج ارزنده دینی برای فرد حاصل نمی‌شود. مجموعه ارکان ایمان شیعی مشتمل بر سه جلد است که در جلد سوم، مباحث احکامی جون نماز، روزه، حج، حجاب و مباحث اجتماعی مانند ارزش و حقوق زن و پاسخ به برخی شبهات وارد بر دین اسلام مانند برده‌داری و تعدد زوجات پیامبر مورد بررسی قرار گرفته است.

(از مجموعۀ 3 جلدی)معارف اسلامی در یک دسته‌بندی کلی شامل عقاید، اخلاق و احکام است. اگر احکام و عمل به فرامین الهی صورت نپذیرد، نتایج ارزنده دینی برای فرد حاصل نمی‌شود. مجموعه ارکان ایمان شیعی مشتمل بر سه جلد است که در دو جلد نخست آن به بررسی مبانی اعتقادی در اسلام شیعی همچون مباحث مرتبط با آن، معرفت‌شناسی، اصول عقاید، تحلیل و بررسی واقعه عاشورا و مهدویت پرداخته شده است.

افزایش کیفیت زندگی و دستیابی به سلامت در همه ابعادش همواره ذهن بشر و خصوصاً اندیشمندان را به خود مشغول کرده است. بیش از سه دهه است که سلامت معنوی به عنوان یکی از ابعاد سلامت در سازمان‌ بهداشت جهانی مطرح شده است ولی همچنان دارای زوایای پنهانی می‌باشد که حصول آن را برای جوامع بشری دشوار نموده است. به واسطه تاثیرپذیری فراوان سلامت معنوی از قیود حاکم بر جوامع انسانی، لازم است هر جامعه بنا بر اقتضائات خود به تحلیل این مفهوم بپردازد تا به نتایجی ملموس و قابل اجرا دست یابد. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات پذیرش نظریه «تفسیر انسان به انسان» بر راه‌کارهای تحقق سلامت معنوی سامان یافته است. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی است. از منظر هدف نیز پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی است؛ زیرا هدف از انجام آن، توسعه دانش کاربردی درخصوص راه‌کارهای دستیابی به سلامت معنوی است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که براساس این نظریه و همچنین پذیرش تعریف انسان به «حی متاله»، راه دست یافتن به سلامت معنوی بازگرداندن متشابهات انسان به محکمات وجودیش (فطرت الهی‌) و همچنین تأسی به انسان کامل عینی و در نهایت تحقق «نگاه توحیدی» است. با توجه به آثار آیت الله جوادی آملی می‌توان چنین استنباط نمود که نگاه توحیدی منشا پیدایش چهار اصل مهم است: توجه کامل به مقام خلیفه الهی، تحقق نگاه آیه‌ای به هستی، هدفمند دانستن آفرینش انسان و جهان و در نهایت باریافتن به مقام عبودیت الهی و فهم فلسفه حیات انسانی؛ که با توجه به این اصول چهارگانه می‌توان به راه‌کارهای تحقق سلامت معنوی از منظر آیت الله جوادی آملی دست یافت.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی تأثیر متغیّرهای جمعیت‌شناختی مانند جنسیت، وضعیت تأهل، محل سکونت و معدل بر اولویت مسائل فکری در ذهن دانشجویان دورۀ کارشناسی دانشگاه صنعتی شریف است تا مشخص شود آیا جنسیت و سایر متغیّرهای جمعیت‌شناختی بر اولویت مسائل فکری در ذهن دانشجویان مؤثر است یا خیر؟ روش: روشِ گردآوری داده‌ها، توصیفی پیمایشی و ابزار جمع‌آوری آنها پرسشنامه است. جامعۀ آماری پژوهش را دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه صنعتی شریف تشکیل می‌دهند که از میان آنها با توجه به فرمول کوکران، 356 دانشجو به صورت تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه میان آنان توزیع شد. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، میان دختران و پسران و نیز دانشجویان با معدلهای مختلف، در اولویت‌بندی مسائل فکری، تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج پژوهش، باید اولاً تفاوت دختران و پسران نسبت به سرفصلهای آموزشی دروس معارف اسلامی پذیرفته شود و بر مبنای آن برنامه‌ریزی‌های مناسب صورت پذیرد؛ ثانیاً اهمیت مسائل مرتبط با خانوادۀ‌ متعادل برای همه دانشجویان تبیین شود.

ابصار یکی از مفاهیمی است که فلاسفه اسلامی از یک سو و دانشمندان علوم تجربی از سوی دیگر به آن پرداخته و با توجه به مبانی خود، به نحوی به شرح آن همت گمارده‌اند. امروزه بایسته است نظریه‌های طبیعیات فلاسفه اسلامی را با دستاوردهای نوین تجربی محک بزنیم تا به صحت و سقم این نظریه‌ها از یک سو و همچنین صحت و سقم نتایجی که فلاسفه اسلامی بر مبنای این مقدمات طبیعیات گرفته‌اند از سوی دیگر دست یابیم. در این نوشتار به منظور بررسی میزان تطابق آرای فلاسفه اسلامی با دانشمندان علوم تجربی نوین در خصوص ابصار، ابتدا به شرح آرای فلاسفه در این‌باره پرداخته و سپس به تبیین آرای دانشمندان علوم تجربی نوین نشسته‌ایم. به منظور تبیین جایگاه دقیق نظرات ناظر به ابصار، به مفاهیمی چون احساس و ادراک و تمایز میان آنها اشاره شده است. نتایج بررسی آرای فلاسفه اسلامی در باب بینایی و ابصار نشان می‌دهد که در خصوص احساس بینایی، نظریه خروج شعاع، مورد پذیرش دانشمندان علوم تجربی معاصر نبوده است، ولی آنها به کلیات نظریه انطباع، رأی مثبت می‌دهند. از سوی دیگر، نظریه انشاء نیز که ناظر به ادراک بینایی است، نظریه‌ای قابل قبول بوده و پس از جمع شدن با نظریه انطباع، به نظریه‌ای جامع در باب ابصار تبدیل می‌شود. بنابراین، امروزه نتایج فلسفی حاصل از نظریه‌های انطباع و انشاء با توجه به دستاوردهای نوین تجربی از لحاظ صحت مبانی طبیعیاتی قابل قبول است.