جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیق پیش‌رو مطالعه ای درباره‌ی فلسفه اسپینوزا است که ناظر بر تمام دیدگاه‌های او درباره‌ی وجود، طبیعت و نقش خدا است. اسپینوزا هم "مرد سرمست خدا" و هم "ملحد"، هم "پیشگام در یهودیت غیرمذهبی" و هم "نقاد شدید دین" نامیده شده است. این تحقیق آراء مبنایی فلسفی اسپینوزا را همراه با نتیجه‌گیری های او در مورد خدا و دین مورد بررسی قرار داده است. تفکر اسپینوزا درباره‌ی خدا و دین موقعیت عقلانی پیچیده‌ای دارد. این تفکر بدون درکی از بخش‌های محوری آثار فلسفی‌اش قابل‌فهم نیست. از سوی دیگر بسیاری از عناصر در فلسفه اصلی‌اش نمی‌تواند بدون درکی از تفکر دینی او، به طور کامل فهمیده شود. اسپینوزا یهودی متولد شد، اما انتخاب او زندگی خارج از هر جامعه‌ی مذهبی بود. او به‌طور جدی هم با آموزه‌های سنتی عبری و هم با علم فیزیک عصر خودش آشنا بود. او خدا و طبیعت یا جوهر را یکی می-دانست: مسئله‌‌ای که در سرتاسر آثارش آشکار است و او را مقدور کرد تا دین را طبیعی و به همان اندازه طبیعت را الهی کند. اسپینوزا فیلسوف عقل‌‌گرای پیشروی عصر روشنگری نبود، بلکه متفکری با بالاترین درجه اهمیت هم در فلسفه و هم در دین بود. تحقیق حاضر نگرش ایجابی او نسبت به خدا و دین را از نظر می‌گذراند: دیدگاه‌های او درباره‌ی آزادی مذهبی، فهم او از ابدیت و استفاده‌ی گیج‌کننده‌ی او از شخصیت مسیح، و با ارزیابی‌ای از اسپینوزا درباره خدا و دین خاتمه می‌یابد.

از نظر ویلیام کریگ، اگر خدا و جاودانگی وجود نداشته باشد جهان، زندگی نوع انسان و زندگی هر فرد، عاری از معنا، ارزش و هدف نهایی و در نتیجه پوچ خواهد بود. از آنجا که نمی‌توان در جهانی پوچ با خوشبختی زندگی کرد فرد ملحد چاره ای ندارد جز اینکه معنا، ارزش و هدف را به نوعی وارد زندگی خود کند. اما او حق چنین کاری را ندارد زیرا زندگی معنادار، باارزش و هدفمند در گرو ایمان به خدا و جاودانگی است. از این رو فرد ملحد یا باید زندگی عاری از خوشبختی اما سازگار با موضع الحادی داشته باشد و یا در زندگی خوشبخت باشد اما با موضع خود ناسازگار باشد. کریگ نتیجه می‌گیرد که مسیحیت دو شرط لازم برای زندگی معنادار، باارزش و هدفمند، یعنی خدا و جاودانگی، را تأمین می‌کند و به همین دلیل فرد مسیحی می‌تواند خوشبخت و سازگار زندگی کند. او در پایان روش‌هایی را برای دفاع از موضع مسیحیت در خصوص معنای زندگی ارائه می‌دهد.

کاپوتو در کتاب در باب دین اعترافی پست‌مدرن سر می‌دهد مبنی بر دین‌داری بدون دین. دین بدون دینِ کاپوتو شرح ایمان دینی مردمان امروز است. در دنیایی که خدا مرده دین هنوز زنده و پابرجاست و کاپوتو در پی پاسخ به چرایی همین امر است. نظریه اصلی کاپوتو در خصوص دین در این کتاب آمده، بنابراین در آشنایی با آرای دینی او این کتاب اهمیت کلیدی دارد. پژوهش حاضر شامل دو بخش مقدمه و ترجمه کتاب مزبور است. در مقدمه سعی شده مبانی محوری مباحث کاپوتو در این کتاب مشخص شود و با به دست دادن خوانش متفاوتی از متن، جنبه‌های واسازانه و پست‌مدرن آن مورد توجه ویژه قرار گیرد. در بخش‌های دیگر مقدمه به ریشه‌های کیرکگوری اندیشه کاپوتو و نیز تأثیرپذیری وی از افکار دریدا پرداخته شده . در ادامه ترجمه متن چهار فصل اول کتاب ارایه شده. در فصل اول، کاپوتو با تعریف دین به «عشق به خداوند» آن را به حوزه امر سوبژکتیو می‌برد. کاپوتو مفاهیم «امر ناممکن»، «آینده مطلق» و «آن راز» را مبنای بحث خود قرار می‌دهد. در فصل دوم کاپوتو با ارایه دسته‌بندی‌ای متفاوت از تاریخ فلسفه دین نحوه شکل‌گیری دوره پست مدرن و نیز ویژگی‌های آن را بیان می‌کند. فصل سوم شرح همزیستی دین و دنیای تکنولوژیک و پساصنعتی است. در فصل چهارم کاپوتو با تأکید بر اعتقاد نداشتن به حقیقت مطلق، به نتایج اخلاقی پای‌بندی به این دین سوبژکتیو می‌پردازد.

در این رساله ترجمه و تحلیل انتقادی آرای پیتر ون اینوگن در باب مسأله شر بر اساس کتاب "مسأله شر و برهان بر مبنای شر (2006)" مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ اینوگن قصد دارد مسأله شر را از نگاهی نو تحلیل کند؛ او معتقد است که مسأله شر نمی‌تواند دلیلی بر عدم وجود خدا باشد، به همین دلیل ابتدا به تعریف مسأله شر میپردازد و سپس با روشی غیر دکارتی و در واقع با روش آنسلمی یعنی برشمردن اسماء الهی سعی در اثبات وجود خدا دارد. به نظر وی مسائل بنیادین فلسفی بی‌پاسخند و مسأله شر یک مسأله بنیادین است که نمی‌توان از طرق آن عدم وجود خدا را اثبات کرد. همچنین مسائل جزئی شر را از مسأله فراگیر شر تفکیک می‌کند و به پاسخهای مختلفی که به مسأله شر داده شده می‌پردازد؛ از جمله دفاعیه اراده آزاد.

موضع هایدگر به عنوان یک فیلسوف درباره‌ی یزدانشناسی و ایمان به چه صورت است؟ دیدگاه هایدگر درباره‌ی ایمان و یزدانشناسی از چه قرار است؟ فلسفه‌ی دین اصولا برای هایدگر به چه معناست؟ اینکه هایدگر به عنوان یک فیلسوف، وظیفه‌ی خود را آشکار ساختن مفاهیم هستی‌شناسانه‌ی پدیداری همچون ایمان می‌داند. و درباره‌ی محتوای خاصّ پدیداری همچون ایمان موضع‌گیری نمی‌کند. چرا که محتوای خاصّ ایمان تنها از طریق گونه‌ای سرسپردگی شخصی نسبت بدان حاصل می‌شود.انتقاد هایدگر به فلسفه‌ی دینی که نسبت به واقع‌بودگی پدیداری همچون دین بی‌تفاوت است. فلسفه‌ی دین در نظر هایدگر باید با در نظر گرفتن مفاهیم هستی‌شناسانه‌ی تجربه‌ی دینی، آنها را مورد بررسی قرار دهد. فلسفه‌ی دینی که مفاهیم دینی را صرفا از موضعی نظری (و بدون در نظرگرفتن واقع‌بودگی چنین تجربه‌ای) مورد بررسی قرار می‌دهد، برای هایدگر یک مفهوم بی‌معناست، زیرا خود موضع نظری نیز تنها بواسطه‌ی نوعی از واقع‌بودگی مشخص ممکن است.