جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابومنصور محمد بن محمد ماتریدی در اوایل قرن چهارم در شرق جهان اسلام ظهور نموده و همانند ابوالحسن اشعری که در مرکز جهان اسلام برخاست به اتحاد طریق میانه در میان افراط و تفریطی که از سوی معتزله از یک سو و اهل حدیث و حنابله از سوی دیگر اعمال می شد همت گماشت وی علی رغم عظمت و تاثیر علمی عمیق بر متکلمان بعد از خود همچنان ناشناخته مانده و حتی آثار قلمی اش بجز تعداد اندک بصورت خطی باقی مانده و به نشر سپرده نشده است. در این نوشتار آرایی را که او در باب مباحث خداشناسی ابراز داشته با آراء علامه سید محمد حسین طباطبایی که یکی از ارجمندترین چهره های علمی شیعی است بصورت تطبیقی مورد ارزیابی قرار می گیرد. علامه و ماتریدی در مسایلی اتفاق و در مسایلی هم اختلاف نظر دارند. اختلاف نظرهایی که بین این دو دانشمند وجود دارد همگی به یک شکل نیست در برخی از مسایل هر دو نفر دیدگاه متفاوت دارند اما در برخی دیگر تفاوت دیدگاه وجود ندارد بلکه این مسایل از سوی ماتریدی با اجمال بیان شده ولی علامه با تفصیل بیان کرده است. مسایل مورد اتفاق ایشان که در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است به صورت کلی عبارتند از: پذیرش حدوث زمانی عالم پذیرش برهان حدوث به عنوان یکی از براهین نتیجه بخش نادرست دانستن توصیف خداوند به وحدت عددی تعدادی از براهین اثبات توحید تفکیک بحث اسماء الهی از بحث صفات الهی تفکیک اسم از اسم اسم غیریت اسم و مسمی عدم توقیفیت اسماء الهی عینیت ذات و صفات حدوث قرآن و برخی از راه حل های مشترک در خصوص مشکله معناشناختی صفات الهی. مسایل مورد اختلافی که مورد توجه قرار گرفته است عبارتند از: انحصار براهین خداشناسی در برهان حدوث وانحصار حدوث در حدوث زمانی از سوی ماتریدی و عدم پذیرش چنین انحصاری از سوی علامه تقریر متفاوت علامه از حدوث عالم که براساس حرکت جوهری استوار است شفافیت بیشتر سخن علامه در خصوص و حدت غیرعددی خداوند تفاوت جدی در برهان تمانع و برهان استخراج شده از آیه شریفه لوکان فیهما آلهه لا الله افسدتا سکوت ماتریدی درباره بسیاری از مباحث در ارتباط با اسماء الهی صفات فعلیه که ماتریدیان در این باره متفاوت با فرق دیگر اسلامی سخن گفته اند قائل شدن ماتریدی به کلام نفسی قائل شدن ماتریدی به تفویض در باب صفات خبری و قائل شدن وی به جواز رویت حسی خداوند در قیامت.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی عقلی جایگاه علم و نحوه دستیابی به آن بر اساس حدیث عنوان بصری

نویسنده:

سید جواد میرزابابایی ، اکبر میرسپاه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

چکیده :

مسئله جایگاه علم و علل ایجاد آن یکی از مسائل مهمی است که در حوزه معرفت‎شناسی مورد توجه اندیشمندان اسلامی و غربی است. فیزیولوژیست‌ها جایگاه علم را ذهن انسان به عنوان فاعل معرفت می‌دانند؛ ولی عده‌ای دیگر این رأی را نمی‌پذیرند. در بعد علل ایجاد علم متفکرانی مانند معتزله بر این باورند علم تنها از راه تحصیل و کسب متعارف حاصل می‎شود. درمقابل اشاعره تحصیل علم به نحو متعارف را صرفاً یک سنت الهی دانسته، معتقدند این روش هیچ گونه نقشی در کسب علم ندارد. اما امام صادق در حدیثِ موسوم به حدیث عنوان بصری خطاب به وی جایگاه علم را قلب دانسته‎اند و در بعد علل ایجاد علم، حقیقت بندگی، عمل به علم و طلب و دعا را به عنوان عوامل تأثیرگذار بر معرفت بر می‎شمارند. در این مقاله کوشیده شده است با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و در چارچوب عقلی به جایگاه علم (بخش اصلی فاعل معرفت) و نحوه دستیابی و تأثیر عوامل غیر معرفتی بر معرفت از منظر حدیث عنوان بصری پرداخته شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 109 تا 135

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

در‌آمدي بر روش‌شناسي خردورزي

نویسنده:

مختارعلي رضايي، اکبر ميرسپاه، محمدعلي محيطي اردکان

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

زبان :

فارسی

چکیده :

مقالة حاضر با رويکردي مسئله‌محورانه و با توصيف و تحليل روش‌شناسي خردورزي به‌دنبال خردورزي‌اي درست، اصولي و براساس يک اصطلاح، اسلامي است. روشن است که بدون بحث دربارة روش شناخت در خردورزي، ابزار خردورزي و مباني خردورزي نمي‌توان از روش‌شناسي خردورزي سخن به ‌ميان آورد؛ زيرا شناخت روش زماني معناي دارد که اولاً راه شناخت معلوم باشد؛ ثانياً ابزار شناخت نيز مشخص باشد؛ ثالثاً با توجه به اينکه ممکن نيست روش بدون داشتن پيش‌فرض و مباني به ‌کار گرفته شود، بايد در روش‌شناسي از مباني خردورزي نيز بحث نمود. پژوهش حاضر نشان مي‌دهد که خردورزي در انواع روش‌هاي تحقيق وجود دارد؛ هم در روش تعقلي، هم در روش تجربي و هم در روش نقلي و تاريخي. ابزار خردورزي منطق است که در سه قسمت مفاهيم و تعاريف، گزاره‌ها و قضايا، قياس و استدلال هويداست. مباني خردورزي در مبناي معرفت‌شناختي (امکان شناخت، و عدم انحصار شناخت در محسوسات)، هستي‌شناختي (رئاليسم، و انقسام موجود به مادي و مجرد) و انسان‌شناختي (دوبعدي بودن، اختيار، کرامت و خلافت الهيِ انسان) قابل بحث است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مباني معرفت‌شناختي استكبارستيزي

نویسنده:

عليرضا اشقري ، اكبر ميرسپاه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

چکیده :

استکبارستیزی ازجمله موضوعات مبتلابه اجتماعی است، و تحلیل و بررسی آن موجب عمق‌بخشی بیشتر آن می‌گردد. ازجمله مسائلی که در رابطه با استکبارستیزی مطرح می‌شود، پشتوانه عقلانی و به‌طور خاص مبانی معرفتی این موضوع است. آیا استکبارستیزی از مبانی معرفتی پیروی می‌کند؟ پذیرش کدام مبانی معرفتی منجر به استکبارستیزی می‌گردد؟ در این مقاله با روش عقلی به بررسی مبانی معرفت‌شناختی این موضوع پرداخته شده، و در نهایت چگونگی تأثیر این مبانی در استکبارپذیری یا استکبارستیزی نشان داده شده است. براي نمونه امکان شناخت ازجملة این مبانی است که عدم پذیرش آن موجب شک‌گرایی یا نسبی‌گرایی شده و در آن صورت مبارزه با استکبار ناموجه خواهد بود. همچنین واقع‌نمایی گزاره‌های ارزشی و ارزش معرفت‌شناختی گزاره‌های استکباری نیز از دیگر مبانی معرفت‌شناختی استکبارستیزی هستند که پذیرش آنها تأثیر بسزایی در این موضوع خواهد داشت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 11 تا 18

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی مبانی نظری موثر در تعیین قلمرو دین از دیدگاه سنت‌گرایان

نویسنده:

محمدهادي طالب نجف‌آبادي ، اكبر ميرسپاه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

چکیده :

دیدگاه‌ها در باب قلمرو دین، و حداقلی یا حداکثری دانستن آن از مباني‌ای سرچشمه می‌گیرند که هرچند در بادی نظر به چشم نمی‌آیند، اما تأثیر خود را در ثنایای بحث به جای می‌گذارند. مبانی نظری‌ای که در تعیین قلمرو دین تأثیرگذارند را می‌توان این چنین برشمرد: مبانی معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و دین‌شناختی. در این نوشتار ابتدا نظریات سنت‌گرایان بیان گردیده و آن‌گاه به بررسی نظریات ایشان پرداختیم. دیدگاه غالبی که در سنت‌گرایی به چشم می‌خورد تکثرگرایی معرفتی و در پی آن پلورالیسم دینی است. در این مقاله با اشاره به خاستگاه این نظریه معرفت‌شناختی، ارتباط آن با دیدگاه هستی‌شناختی و در پی آن تأثیر این دیدگاه در تکثرگرایی دینی تبیین، و سپس نقدهای وارده بیان گردیده است. در پایان تأثیر این دیدگاه‌ها بر قبول قلمرو حداکثری دین توسط سنت‌گرایان بیان شده است. این تحقیق با روش تحلیلی ـ انتقادی و با استفاده از معانی، مفاهیم، تعریف‌ها و توصیف‌ها به تحلیل، تبیین و ارزیابی آراء دانشمندان می‌پردازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 39 تا 51

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ساختار نظام اجتماعی از منظر قرآن کریم

نویسنده:

پدیدآور: احمدرضا تحیری ؛ استاد راهنما: اکبر میرسپاه ؛ استاد مشاور: محمدعلی رضایی اصفهانی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

فهرست نوشته‌ها فهرست منابع فارسی فهرست منابع انگلیسی و زبان‌های دیگر

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

مسأله‌ی «ساختار نظام اجتماعی» یکی از بنیادین‌ترین و اساسی‌ترین مسائل جامعه‌شناختی است که معرفت صحیح و کامل نسبت به یک «نظام اجتماعی» در گرو شناخت آن بوده و تبیین صحیح و کامل آن منجرّ به معرفتی روشن نسبت به عناصر نظام و چگونگی ترتیب و تنظیمِ چینش این عناصر در کنار یکدیگر و کیفیت مناسبات میان آنها می‌گردد و ارتباط منطقی میان ابعاد و فروع و جلوه‌های متنوع یک نظام را به خوبی روشن می‌سازد و بدون داشتن تصوری واضح از ساختار یک نظام، اطلاعات ما نسبت به آن نظام، صرفاً مجموعه‌ای از گزاره‌هایی هستند که ربط منطقی و حلقه‌ی واصل میان آنها معلوم نیست. تحقیق پیش رو تلاشی است برای کشف ساختار نظام اجتماعی مطلوب از منظر قرآن کریم و و تبیین ابعاد آن. برای این منظور، پس از ترسیم دقیق چارچوب نظری و مفهومی و تبیین روشن هدف با بهره‌گیری از دانش جامعه‌شناسی، ابتدا با رویکرد تطبیقی و بهره‌مندی از آیات قرآن کریم، مبانی معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و ارزش‌شناختیِ قرآنی، استخراج و تبیین شده‌اند. پس از آن با استفاده از روش استنطاقی و تفسیر اجتهادی و بهره‌گیری از آیات ناظر به حیات جمعی و روابط کلان اجتماعی و با عطف توجه به مبانی، «ساختار نظام اجتماعی» در قالب قضیه‌ای منطقی که بیان‌گر «نحوه‌ی تنظیم و ترتیب عناصر نظام اجتماعی و شبکه یا الگوی ثابت و ویژه‌ی حاکم بر روابط متقابل این عناصر» باشد، استخراج و تحت عنوان «شبکه‌ی مسئولیت جمعی» تبیین گردیده است. در مرحله‌ی بعد، واژه‌ی «ولایت» به عنوان کلیدواژه‌ای که در فرهنگ بیانی قرآن کریم، به صورت روشن و واضح بیان‌گر ساختار فوق‌الذکر است، تشریح و ابعاد مختلف این کلیدواژه توصیف شده‌اند. در نهایت، به منظور تکمیل تصویر ارائه شده از ساختار نظام اجتماعی اسلام، برخی از اصلی‌ترین جلوه‌های این ساختار در آیات قرآن کریم مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

رابطه نفس و قوا از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا

نویسنده:

عابدین بزرگی

نوع منبع :

رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

چکیده

وضعیت نشر :

پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,

زبان :

فارسی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

در ارتباط با (رابطه نفس و قوا) دیدگاه های مختلفی مطرح است که در یک دسته بندی به د و دسته تقسیم می شوند: الف: دسته ای که برای نفس، قوائی قائل نیستند: گروهی از این دسته می گویند: هر انسانی، دارای نفوس متعددی است که تمام کارهایش را به واسطه ی همین نفوس مختلف، انجام می دهد؛ لذا نیازی به قوا نیست. گروهی دیگر از این دسته، مانند فخررازی، می گویند: هر انسانی، یک نفس دارد و همین نفس، تمام کارها، غیر ار کارهای تحریکی غیرارادی، را مباشرة انجام می دهد. ب: دسته ای که قائلند انسان، علاوه بر نفس واحد، دارای قوای متعددی نیز هست: از این گروه، افرادی مانند ابن سینا می گویند: نفس، کلیات را مباشرة بدون نیاز به قوا، درک می کند و سایر کارها را با استخدام قوا انجام می دهد. گروه دیگر از این دسته، مانند ملاصدرا می گویند: قوای متعدد، مراتب و شؤون نفس بوده، وجود فی نفسه *؛ لذا نفس، تمام کارها را مباشرة انجام می دهد منتها بعضی کارها را در مرتبه ذات و بعضی دیگر از کارهایش را در مراتب قوایش انجام می دهد و برای همین گفته شد: النفس فی وحدتها کل القوی و فعالها فی فعله قد انطوی

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی حجیّت رؤیا در زمینه اصول و فروع دین: نقد دیدگاه پیروان احمد الحسن

نویسنده:

عبدالرضا حسناتی ، اکبر میرسپاه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

مراجع نسخه PDF

زبان :

فارسی

چکیده :

پیروان احمد الحسن خواب را نزدیک‌ترین راه برای شناخت امام می‌دانند. این مقاله با استفاده از روش کتاب‌خانه‌ای واقع‌نمایی و حجیّت رؤیا، در اصول و فروع دین را به‌تفکیک می‌کاود و پس از توصیف و تحلیل به این نتیجه می‌رسد که رؤیای غیرمعصوم در صورتی که مفید قطع نباشد یا اینکه حجیّت قطع ذاتی نباشد، قابلیت استناد ندارد و حجت نیست؛ چراکه در این دو صورت رؤیا مفید ظن خواهد بود. لذا با توجه به اینکه از طرفی اصل اولی در ظنون فقدان اعتبار است و فقط ظنونی حجیت دارند که از این قاعده اولیه استثنا شده باشند، و از طرفی ظنّی که به واسطه رؤیا حاصل شود از ظنون استثناشده نیست، حجیت‌نداشتن ظن مستفاد از رؤیا استفاده می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 132 تا 159

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

پيامبران الهي، خاستگاه اصلي فلسفه

نویسنده:

حميد محسني ، اكبر ميرسپاه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

چکیده :

در این مقاله می‌خواهیم اثبات کنیم که پیامبران الهی، بخصوص حضرت ادریس، اولین کسانی هستند که به مباحث عقلی و استدلالی در مورد حقایق عالم پرداخته‌اند و آنها خاستگاه اصلی تفکرات عقلانی و فلسفی هستند و اینکه برخی مورخان فلسفه، طالس ایونی و به‌تبع آن، فلاسفة یونانی را خاستگاه تفکرات عقلانی و فلسفی معرفی می‌کنند، صحیح نيست. روش ما در این تحقیق، توصیفی ـ تبیینی است. در این مقاله، نخست اقوال و دیدگاه‌های اندیشمندان و فیلسوفان مسلمان را در این زمینه مطرح می‌کنیم. پس از آن، آیات و روایاتی را که می‌توانند مؤید این دیدگاه باشند، بیان خواهیم کرد. در نهایت، دیدگاه برخی مورخان و فلاسفة غربی را دربارة خاستگاه فلسفه بررسی می‌کنیم، که برخی از آنها منصافانه پذیرفته‌اند فلسفه خاستگاه شرقی دارد. اهداف مقاله ارائه پاسخ به برخی منتقدان مسلمان فلسفه می‌باشد که به دلیل خاستگاه یونانی و غیراسلامی فلسفه با آن به مخالفت پرداخته‌اند و پاسخ مناسب به برخی مورخان غربی فلسفه است که منکر وجود مباحث عقلی و فلسفی پیش از یونانیان شده‌‌اند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 15 تا 26

مشخصات اثر

ثبت نظر