جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق با عنوان «امام مهدی(علیه السلام) در تأویل آیات و نصوص روایات در منابع اهل سنّت» در سه بخش و یک خاتمه تنظیم شده است: این پژوهش تلاش نموده است مفهوم درستی از انتظار و ظهور منجی عالم بشریت، قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه، ارائه کند. با درک مفهوم انتظار از سوء برداشت ها و سوء استفاده های دشمنان اسلام جلوگیریمی شود، وحدت و انسجام امت اسلامی فراهم می گردد، روح امید در اجتماع دمیده می شود و مردم به خود سازی می پردازند در بخش اول، مهدویّت و آثار فردی و اجتماعی آن، ضرورت شناخت امام زمان از نظر اهل سنّت و عقیده داشتن به مهدویّت، بررسی شده است. ذر بخش دوم پس از بیان بشارت های قرآن مجید در مورد ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) از دیدگاه کتب تفسیری و حدیثی اهل سنّت به موضوعات دیگری نیز پرداخته شده است: مهدی خلیفة خدا است، مهدی(علیه السلام) و غلبه قطعی صالحان از نظر قرآن، مهدی(علیه السلام) و ظهور دولت کریمه از دیدگاه قرآن و مهدی(علیه السلام) و نوید های دیگر از قرآن. در بخش سوم، بشارت های نبوی نسبت به ظهور مهدی(علیه السلام) از دیدگاه اهل سنّت، تصریح بزرگان اهل سنّت نسبت به تواتر اخبار مربوط به ظهور حضرت مهدی(علیه السلام)، سیمای مهدی(علیه السلام) از منظر بزرگان اهل سنّت، بررسی کتاب های روایی اهل سنّت در مورد امام مهدی(علیه السلام) و نسب مهدی(علیه السلام) از دیدگاه اهل سنّت، مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان، به بیان نزول حضرت عیسی(علیه السلام) و اقتدای او به مهدی موعود(علیه السلام) از دیدگاه اهل سنّت پرداخته شده است کما اختلف المفسّرون فی تصویر الفرق بین التأویل والتفسیر، خلاصته أنهم فرّقوا بینهما علی أساس طبیعة المجال المفَسَّر والمؤوَّل، أو علی أساس طبیعة الحکم، أو علی أساس طبیعة الدلیل. لقد استعملت کلمة التأویل فی القرآن الکریم فی معان متعدّدة. وهی فی کل هذه الموارد متطابقة مع معناها اللغوی "المرجع والمصیر". و قد شکلت "الآیة 7: آل عمران" مرکز البحث حول تأویل القرآن؛ حیث اختلفت أنظار العلماء فی تحدید المحکم والمتشابه، وفی معنی تأویله وإمکان تأویله أو عدمه، فالقائلون بالوقف عند لفظ الجلالة فی قوله تعالی: "وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ" ذهبوا إلی أن تأویل المتشابه هو ممّا استأثره الله بعلمه، ولم یُطلع علیه أحد، والقائلون بالعطف یذهبون إلی أن الراسخین فی العلم أیضا هم ممّن یعلم تأویله. وفی الحدیث الشریف جاءت مفردة التأویل بعدّة معانی یمکن إرجاعها إلی معنیین رئسین هما: التأویل بمعنی بیان مراد الله تعالی الأعمّ من کونه موافق للظاهر و مضادّ له. والآخر: المعنی الثانوی للکلام المعبّر عنه ب"البطن". إن تطوّر الحیاة المدنیة، والتأثّر بالثقافات والأفکار الوافدة بسبب توسّع الدولة الاسلامیة، والانفتاح علی العلوم الجدیدة کان له الأثر البالغ علی ظاهرة التأویل، فقد اتّسعت مجالاته وتطبیقاته، وتحوّل فی دلالاته واصطلاحاته، وتعدّدت طرائقه ومناهجه، وفی ظل هذا التطوّر الزمنی لم تعد الحالة التوحیدیة قائمة بین التفسیر والتأویل، حینما تمسّک فریق من العلماء بالمنهجیة التفسیریّة الموروثة، وحاولوا ربط معانی القرآن بالإطار الزمنی الذی تکوّن به النصّ الدینی، علی أساس حجیّة فهم أهل ذلک الزمان لکونهم الأعلم بظروف تشکیله وأسبابها، فاعتبروا التفسیر أکثر موضوعیة من التأویل، فیما أدرک فریق آخر ضرورة فهمه علی ضوء أدوات و وسائل الزمان والمکان. ومع بدایة التنویر الفکری اهتمّ جماعة من اللغویین والمفسّرین بدراسة اللغة، وحاولوا الاستفادة منها فی توسعة دلالات النصّ القرآنی لمواجهة الحالة المستجدّة فی الحیاة الاسلامیة، والوقوف بوجه الشبه التی تثار ضد القرآن. ومع تطوّر علوم اللغة، وتنامی المعرفة العقلیة خضع النصّ الدینی للتأویل المجازی علی ید المعتزلة أولاً، ثم التأویل الرمزی علی ید المتصوّفة ثانیاً. وکان المعتزلة فی طلیعة المستفیدین من العقل وجعله أداة طیّعة فی خدمة النص. وأمَّا علاقة مفهوم التأویل بباطن القرآن، فالمراد من بطون القرآن هو انتزاع مفاهیم ثانویة یدّل علیها شاهد من اللغة أو البرهان، أو هو من باب الجری والتطبیق. وقد حاول جماعة من العلماء بیان منشأ بطون القرآن الکریم، حیث أرجعها بعضهم إلی طبیعة اللفظ، فیما أرجعها آخرون إلی طبیعة المعنی.