جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده متن چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده متن چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سنت مقدس ازدواج از آغاز تاریخ بشر همواره کم و بیش از اوضاع و احوال محیطی، اجتماعی، دینی و مذهبی متأثر بوده است. یکی از ‌ شرایط اساسی ازدواج، از دیدگاه اسلام، اذن ولی دختر منکوحه قلمداد شده، اما در صورت غیبت ولی قریب منکوحه و انتقال ولایت به ولی بعید یا قاضی یا خود دختر، فقهای مذاهب اسلامی اختلاف نظر دارند. چنانچه غیبت ولی، منقطع باشد، یعنی دسترسی به ولی، ناممکن یا دشوار باشد سه راه‌حل مطرح شده است: انتقال ولایت به ولی بعید، انتقال ولایت به قاضی، و سپردن ولایت به عهدهٔ منکوحه‌ای که بالغ و عاقل است. در صورتی که غیبت غیرمنقطع باشد (امکان دسترسی به ولی میسر باشد) چهار راه‌حل زیر مطرح شده است: انتقال ولایت به ولی بعید، انتقال ولایت به قاضی، سپردن ولایت به منکوحه و انتقال‌ندادن ولایت، و انتظار برای بازگشت ولی قریب. در حالت غیبت منقطع ولی، به نظر می‌رسد راه‌حل انتقال به ولی بعید با ادلهٔ نقلی و عقلی هماهنگ‌تر باشد و در صورتی که غیبت، از نوع غیرمنقطع باشد بهتر است منتظر بمانند تا ولی قریب برگردد و عهده‌دار ازدواج شود، به‌ویژه آنکه در عصر حاضر با وجود سهولت در تردد امکان بازگشت در چنین وضعیتی به‌آسانی میسر است.

انجام به موقع فرایض دینی امری لازم است. روزه نیز از جمله مهم ترین عبادات به شمار می رود. دانستن زمان آغاز و پایان ماه رمضان همواره یکی از مسایل مورد توجه و بحث انگیز بوده است. از جمله مسایل مطرح در این زمینه اعتبار یا عدم اعتبار محاسبات نجومی در ثبوت هلال است. از همان اوایل این مساله، موافقان و مخالفانی داشته است که با مرور زمان بر تعداد موافقان افزوده شده است.

اراده، اساس عقود و تصرفات به شمار می آید، به گونه ای که بدون آن نمی توان بر هیچ عقد و تصرفی آثار شرعی و حقوقی مترتب کرد. اراده، امری است پوشیده که مکان آن قلب است و کشف آن نیازمند نوعی اظهار؛ که اشاره یکی از آنهاست. اشاره همچون وسایل دیگر تعبیر از اراده، یعنی لفظ، کتابت، فعل و سکوت دارای احکامی است. به طور کلی اشاره یا در شخص لال مادرزاد مطرح است که اشاره وی بنا بر ضرورت تعبیر کننده اراده است، مگر اینکه قادر به نوشتن باشد که در این حالت کتابت بر اشاره ارجحیت دارد و یا اشاره در مورد شخص لال عارضی (غیرمادرزاد) محل بحث است که اشاره وی بنا بر دفع حرج و ضرر، ملاک تنفیذ است و احتمال رفع لال بودن وی در آینده هیچ تاثیری در حکم ندارد و یا اشاره از شخص ناطق حاصل می شود که در این حالت هم تعبیر به اراده می گردد، زیرا عرف حاضر در تعاملات مردم در مجالس قانونگذاری یا بازارهای بورس و غیره بیانگر تعبیر از اراده است. در همه موارد، اشاره باید مفهم و واضح باشد.

چکیده : کتاب« منهاج الطالبین» تألیف ابو زکریا یحیی بن شرف نووی یکی از متون معتبر و مفتی به در مذهب شافعی، تلخیصی از کتاب «المحرر» رافعی قزوینی است که ترجیحات و زیاداتی نسبت به متن محرر دارد واین ترجیحات ،غالبا متوجه آرای اصحاب وجوه به ویژه امام رافعی وگاهی نیز متوجه قول قدیم وجدید امام شافعی می باشد. نووی که از فقیهان برجسته قرن هفتم هجری است محدثی توانا بوده و بسیاری از ترجیحات او مستند به احادیث صحیح است. مانند: ترجیح ازدواج کسانی که وقت خود را برای عبادت، اختصاص نکرده اند نسبت به ترک آن. و برخی از ترجیحات وی مبتنی بر حدیث صحیح و صریح نیست، بلکه از طریق قیاس و بنا به قراین و استنباط از دلایل غیرصریح یا به تبعیت از بعضی فقهای شافعی، دست به ترجیح زده است. مانند ترجیح بطلان نکاح توسط وکیل مُحرم، به تبع خود مُحرم چرا که عقد نکاح توسط خود محرم، باطل است پس عقد وکیل به طریق أولی باطل است. به نظر می رسد تعدادی از این ترجیحات ایشان محل تأمل باشد.مانند حرمت نگاه کردن به امرد(نوجوان مذکر) در صورت عدم ترس از فتنه ومیل جنسی. بعضی از زیادات امام نووی نیز قیدهایی می باشند که در اصل در کتاب محرر وجود داشته وبعداً حذف شده اند، که امام رافعی آنها را در کتاب « فتح العزیز» آورده است. مانند: وقوع طلاق مست (سکران). بعضی دیگر، قیودی است که امام رافعی به آنها اشاره نکرده است.مانند: (واضحا) در عبارت « ولو وجده خنثی واضحا فلا فی الأظهر». نووی وجه زیادات و ترجیحات مذکور را در کتاب «دقائق المنهاج » مطرح کرده است . این پایان نامه مشتمل بر یک مقدمه، چهار فصل و نتیجه گیری است در فصل اول پس از شرح حال امام نووی وبیان ویژگی های کتاب منهاج الطالبین، اصطلاحات رایج در مذهب امام شافعی توضیح داده شده است، در فصلهای دوم تاچهارم به ترتیب، زیادات وترجیحات امام نووی در مباحث نکاح، صداق ، خلع، طلاق، رجعت، عده و نفقات مورد بررسی قرار گرفته است .

خانوداه قدیمی ترین و مهم ترین نهاد مدنی جامعه است که مورد توجه و حمایت شریعت اسلامی نیز قرار گرفته است. مطابق تعریف سازمان جهانی بهداشت، تنظیم خانواده عبارت است از اتخاذ یک سیاست جمعیتی از سوی خانواده ها است که داوطلبانه و بر پایه آگاهی، بینش و تصمیم گیری مسؤولانه توسط والدین به خاطر ارتقای تندرستی و بهزیستی اعضای آن به مورد اجرا گذاشته می شود. تنظیم خانواده دارای سابقه ای طولانی است اما بدلیل آنکه کمتر مورد توجه قرار گرفته و تنها در چند دهه اخیر غالباً در قالب کنترل موالید خود را نشان داده است اکثراً ذکر آن تحدید نسل و کنترل موالید را به ذهن متبادر می کند. تنظیم خانواده ممکن است از طریق شیوه های مختلف پیشگیری از حاملگی و یا سقط جنین صورت پذیرد. در مفهوم مطرح شده توسط سازمان جهانی بهداشت، تنظیم خانواده به شیوه های مشروع تقریباً مخالفی ندارد اما به معنی کنترل موالید و تحدید نسل، دارای موافقان و مخالفانی است. موافقان به دلایلی چون مشکلات ناشی از ازدیاد جمعیت همانند کمبود تغذیه و مسکن، تخریب محیط زیست، پایین آمدن سطح بهداشت و در نتیجه افزایش بیماریها و به تبع آن افزایش هزینه های بهداشتی و درمانی، فقر اقتصادی و نیز مشکلات عاطفی، روانی، آموزشی، تربیتی و محدود شدن زنان استناد کرده و آیه «نفی سبیل» ، حدیث «لاضرر و لا ضرار» ، احادیث مربوط به عزل و برخی از قواعد عمومی شریعت را موید قول خود می دانند. در مقابل، مخالفان معتقدند که پیشگیری دائم و سقط جنین جز در موارد استثنایی جایز نبوده و پیشگیری موقت تحت شرایطی خاص تجویز شده است. احادیث عزل هم محمول برحالات خاصی اند. به علاوه کنترل موالید با روایات توصیه به ازدیاد نسل و منع از تبتل منافی دانسته شده و تغییر خلقت تلقی شده است. از نگاه مخالفان، خداوند زمین را واسع و امکانات آن را وافر قرار داده و مشکل کمبود جا و تغذیه و سایر امکانات و نیز وجود مشکلات آموزشی، بهداشتی و درمانی، ناهنجاریهای تربیتی و غیره به نبود برنامه ریزی صحیح بر می گردد. شعار «فرزند کمتر زندگی بهتر » و برنامه های کنترل جمعیت نیز جز اهرمی سیاسی از سوی کشورهای استعمارگر برای غلبه بر کشورهای اسلامی و جهان سوم نیست. به نظر می رسد دیدگاه مخالفان موجه تر و ادله آنان قوی تر و با قرآن و سنت هماهنگ تر است. این پایان نامه متشکل از مقدمه، سه فصل و نتیجه گیری است . فصل اول به بیان کلیات اختصاص دارد. در فصل دوم طریق تنظیم خانواده بیان شده است و در فصل سوم حکم شرعی تنظیم خانواده از دیدگاه موافقان ومخالفان با ذکر دلایل آنها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

چکیده «مریض» کسی است که دچارعلت یا نقصی جسمانی شده است که به سبب آن قادر بر انجام تکالیف، واحقاق حقوق خود و دیگران به طور طبیعی ومتعادل نمی باشد. به طور کلی اثر مرض بر احکام در قالب ایجاد رخصت برای مکلف، عامل حجر بر او، ثبوت عیب و سقوط برخی عقوبات از او قابل طرح است. دراحکام عبادات هرچند بنابرحکمت وضعشان، غالبا انجام آنها همراه مشقت است، اما دو قاعده رفع حرج و دفع ضرر، درانجامشان تأثیر به سزایی دارد. براین اساس به مریض اجازه داده شده که درعباداتی چون نماز آن را به شیوه ای که درتوانش است انجام دهد و فقط زمانی ازمریض ساقط می شود که به سبب زوال عقل ناشی از مرضش، دیگر مکلف به آن نباشد. طهارت هم که شرط صحت برخی ازعبادات است، رعایت آن در حد توان حتی با وجود مشقت، فرض است و فقط در مواردی که با عسر وحرج همراه باشد، حکمش تعدیل یا ساقط می شود. و درعباداتی چون زکات، روزه، اعتکاف و حج انجام آنها را تا زمان بهبودی به تعویق اندازد یا اگرامید به بهبودش نیست، در مورد روزه به جای آن اطعام فقرا برمریض واجب می شود و در مورد حج هم مریض می تواند کسی را به نیابت ازخود جهت ادای آن بفرستد. درمعاملات هم به اصل رعایت نفع طرفین و دفع ضرراز هر دو توجه بسیارشده است تا جایی که مریض نیز جهت تلف نشدن حقوقش به سبب عذرمرض – مادامی که مرضش عذرمحسوب شود - می تواند از حقوقی چون وکیل گرفتن، توکیل گرفتن وکیل مریض وتمدید مهلت خیار بهره مند شود. اما در ضمان مال تلف شده توسط او در زمان مرض، مرضش عذر محسوب نمی شود و ضامن است. دراحکام مناکحات هم، درمواردی چون ( وجوب رعایت مساوات بین زنان توسط زوج مریض، ولایت نکاح توسط پدر، تأمین نفقه وهزینه درمان زوجه ی مریضه ی مطیع شوهر، قادر بودن زوج مریض بر رجوع به زن از طرقی غیرازوطء در طلاق رجعی وایلاء )، مرض به عنوان عذر محسوب نمی شود و رعایتشان الزامی است. اما در مواردی چون عدم تمکین زوج یا زوجه مریض، مرض عذراست واین عدم تمکین ایلاء یا نشوز محسوب نمی شود. حق فسخ نکاح به سبب امراضی که مانع استمتاع عادی زوجین شود، برای متضرر از آن به سبب وجود مرض در دیگری، ثابت است. مشروط به اینکه خواهان فسخ، قبل ازعقد آگاه به مرض نبوده باشد و نیز بعد از آگاهی فورا درخواست فسخ داده باشد. حق حضانت ازحاضنی که دچار مریضی ای است که احتمال متضررشدن محضون هم، در نتیجه هم زیستی با اوه