جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این مقاله بررسی انتقادی مبانی هستی شناختی تعلیم و تربیت پویشی وایتهد با تکیه بر آرای علامه طباطبایی است. وایتهد یکی از تأثیرگذارترین فلاسفة قرون اخیر در غرب بود که نظریاتش تأثیری مستقیم بر تعلیم و تربیت داشت و موجب تولد تعلیم و تربیت پویشی شد. او توانسته است با نقد تصور مکانیکی دکارت و نیوتن مقابله کند و با طرح سیلان در واقعیت و تعامل خداوند با هستی های بالفعل قدمی فراتر بگذارد و تحولی در عرصة تعلیم و تربیت بنا نهد؛ بااین حال مبانی هستی شناختی تعلیم و تربیت پویشی با نقدهایی روبه رو هستند. هستی های بالفعل از دیدگاه وایتهد مستقل و در سیلان اند و خلاقیت آنها تا جایی گسترده است که توسط ارادة خداوند هم محدود نمی شود. از سویی خداوند نیز به منزلة یک هستی مستقل دارای ذات ازلی است، ولی دارای ذات تبعی نیز هست؛ یعنی در تعامل با جهان، در حال تکامل است. بررسی آرای علامه طباطبایی نشان می دهد که ایشان توانسته با تکیه بر مبانی هستی شناختی همانند اصالت وجود و تشکیک در وجود، از سویی نتایج مثبت فلسفة پویشی را در خود داشته باشد و از سوی دیگر برداشت درخوری از خداوند و ارتباط او با جهان به دست دهد و این برداشت می تواند مبانی مستحکم هستی شناختی برای تدوین اهداف و اصول تعلیم و تربیت را فراهم آورد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی تأثیر آموزش ارزش های دینی مبتنی بر دیدگاه «تربیت منش و شخصیت» توماس لیکنا1 بر درونی سازی ارزش عفاف از طریق برنامة درسی در دانش آموزان مقطع دبیرستان ناحیة 4 استان قم صورت گرفته است. جامعة آماری این پژوهش را دانش آموزان مقطع دبیرستان غیر انتفاعی جاویدان شهر قم تشکیل می دهند. نمونة آماری این تحقیق بر اساس استاندارهای نمونه گیری، تعداد 14 نفر است. تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش از طریق ترسیم جدول های توزیع فراوانی، نمودار درصدی (آمار توصیفی) و آزمون «تی» (آمار استنباطی) انجام شده است. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss با روش آماری تحلیل واریانس یک راهه و همبستگی «پیرسون» تجزیه و تحلیل شده است. همان گونه که نتایج نشان داده، میان برنامة درسی آموزش ارزش های دینی مبتنی بر دیدگاه «تربیت منش» و شخصیت و درونی سازی ارزش عفاف در دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد که همین موجب تغییر نگرش دانش آموزان نسبت به این ارزش در ابعاد گوناگون اهمیت عفاف، عفّت گفتاری، پوششی، دیداری، شنیداری و جنسی شده است.

تربیت اخلاقی یکی از مهم ترین مسائل آموزشی و تربیتی میباشد. دستیابی به این هدف بزرگ در نهاد آموزش و پرورش، نیازمند نقشه ای است که در ادبیات علوم تربیتی، به آن برنامه درسی میگویند. این طرح و نقشه، زمانی میتواند آن نهاد را به اهداف مطلوب خود برساند که بر مبانی، اصول و شیوه های دینی و ارزشی فرهنگ حاکم بر آن کشور استوار باشد. نیل به الگوی برنامة درسی تربیت اخلاقی مبتنی بر تعالیم دینی، که هدف اصلی تحقیق است، میتواند نیل به طراحی برنامة درسی جامع در زمینه تربیت دینی را فراهم سازد. این مقاله، با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب خانه ای، به بررسی و تبیین ویژگیهای برنامه درسی تربیت اخلاقی، بر اساس نظرات علامه مصباح یزدی پرداخته است.

یکی از مسائل بسیار مهم هر انسانی احساس مسئولیت در قبال فرزندان و اهتمام در ادب آموزی آنان است. این حقی از حقوق فرزندان بر والدین به شمار می رود. هدف از این تحقیق بررسی نقش والدین در تربیت دینی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام است. روش تحقیق، روش توصیفی تحلیلی است و به منظور گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در این تحقیق به سه سوال پاسخ داده شده که عبارت است از: نقش والدین در تربیت اعتقادی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟نقش والدین در تربیت عبادی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟ و نقش والدین در تربیت اخلاقی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟ یافته های به دست آمده از این پژوهش نشان داده است که بر اساس آیات و روایات اسلامی سرپرست خانواده اعم از پدر و مادر نسبت به تربیت دینی فرزندان و دیگر زیردستان خود مسئولیت سنگینی دارد. فطرت کودک فطرتی توحیدی و الهی است و پدرمادر موظف هستند زمینه ی رشد و شکوفایی این فطرت خدایی را فراهم سازند و نگذارند این ودیعه ی الهی دچار آفت زدگی شود. در راستای تحقق این هدف، والدین ضمن آگاهی از ضرورت تربیت دینی، اهمیت آن و ویژگی های فرزند در دوران کودکی؛ نیاز به شناسایی و به کارگیری روش های صحیح، کارآمد و موثر در حوزه ی تربیت دینی دارند. بنابراین در این تحقیق ضمن بررسی جایگاه و نقش والدین روش های مناسب در هر یک از اقسام تربیت دینی اعم از تربیت اعتقادی، اخلاقی و عبادی مورد بررسی قرار گرفته است.

به منظور بررسی این تحقیق با عنوان "بررسی تطبیقی آموزه های تربیتی دانشمندان مسلمان ؛ ابن سینا ، خواجه نصیرالدین طوسی و ابن خلدون " با روش بردی و کندل و با رویکرد تطبیقی انجام شد. گزاره های اصلی این تحقیق ناظر براین موضوع بود که : 1-

چکیدهزندگی امام علی (ع) نیز مانند سایر ائمه برای همه بشریت، پیام ها و آموزه های سازنده و زندگی ساز دارد. سیاستمداران، دانشوران، مبارزان، جوانمردان، همه و همه از گفتار و رفتار امام علی علیه السلام الگو گرفته اند. اما در این میان تعالیم تربیتی آن امام بزرگوار، ویژگی های برجسته ای دارد که برای هر انسانی سازنده و درس آموز است.لذا بررسی ابعاد و ویژگی های تربیتی سیره امام علی (ع) می تواند ما را برای رسیدن به هدف خلقت که همانا رشد و تعالی انسان می باشد، رهنمون سازد.پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل تربیت اسلامی در سیره و کلام امیرمومنان علی (ع) و استنتاج دلالتهای برنامه درسی می پردازد. اهداف این تحقیق شناخت و معرفی دیدگاههای حضرت علی (ع) در جهت ارائه مبانی، اهداف، اصول و روشهای تربیت اسلامی و استنتاج دلالتهای برنامه درسی از آن برای آشنایی مربیان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت برای استفاده در امر تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان می باشد.روش مورد استفاده در این پژوهش، روش توصیفی و تحلیلی –استنتاجی است و با استفاده از فیش برداری از اسناد و مدارک و منابع کتابخانه ای و گردآوری اطلاعات مورد نیاز به این امر اقدام شده است.به هر حال سعی ما بر این بوده است که با بررسی سیره و کلام آن امیر مومنان (ع)، به یک نتیجه تربیتی و رفتاری نائل آییم.کلید واژه ها: امام علی (ع)، تربیت، تربیت اسلامی، سیره، برنامه درسی

اگر پژوهش و تحقیق به درستی جهت گیری نشود و در مسیر توسعه ی معنویت و رشد اخلاقی نباشد، نه تنهادرخدمت آبادانی دین و دنیا نخواهد بود، كه عاملی برای تخریب حیات آدمیان نیز خواهد بود. به عبارتی نتایجپژوهش به جای آن كه آدمیان را به سعادت برساند از حق و حقیقت دورشان می سازد؛ چرا كه جهت گیری آناندرنهایت به توسعه ی كفر و الحاد می انجامد، كه از مهم ترین دلایل آن عدم توجه به اصول و معیارهای اخلاقیپژوهش می باشد. برای دستیابی به چارچوبی كه بتواند چشم انداز درست و منطقی را برای تدوین وتبیین اصولاخلاقی درپژوهش فراهم نماید، تمسك به قرآن و روایات امری اجتناب ناپذیر است؛ چرا كه منشور اخلاقیقرآن محدود به زمان و مقتضیات خاص نبوده، بلکه برای همه ی زمان ها قابل بهره برداری است و از این نظر،مسلمانان دارای پشتونه ای قوی هستند. در كشور مانیز به لحاظ بهره مندی از فرهنگ اسلامی و همچنینآموزه های فرهنگ سنتی و اسلامی، اخلاق و رعایت اصول اخلاقی همواره از جایگاه ارزنده ای در زندگی مردمبرخوردار بوده است.نقش مهم و فوق العاده اخلاق در پژوهش بر كسی پوشیده نیست و با توجه به اینکه هدف پژوهش ها دراسلام تقویت فرهنگ اسلامی و فراهم نمودن سعادت حقیقی بشر است، پژوهش حاضر در پی بررسی اینموضوع است كه دیدگاه، قرآن و روایات درخصوص اصول اخلاقی پژوهش چیست؟تحقیق، از نوع بنیادی- نظری است و روش آن كتابخانه ای بوده، كه طی آن از قرآن كریم و دیگر منابعمعتبر دینی استفاده شده است. ابزار جمع آوری فیش برداری بوده و روش تحلیل آن كیفی می باشد.نتایج پژوهش در خصوص سوال اول )آیا اسلام اصول اخلاقی خاصی برای پژوهش دارد؟( نشاان داد كاه دیاناسلام با انباوه ی از توصایه هاای عملای در زم یناه رعایات اصاول اخلاقای ،در باین دیگار ادیاان از جایگااه ممتاازیبرخوردار است وپژوهشگر موظف است در امر پژوهش به عنوان الگو و اصول از آن ها بهره گیرد .همچناین نتاایجپژوهش در خصوص سوال دوم )اصاول اخلاقای پاژوهش در قارآن كادام اسات ؟( نشاان داد كاه قارآن باه اصاولاخلاقی مهمی در امر پژوهش توجه نماوده اسات كاه از آن جملاه مای تاوان باه اصاول آزادی،كرامات ماداری ،حقوق مداری ،خیرخواهی ، مسئولیت پذیری ، رازداری ، وفای به عهاد ، راسات گاویی ، امانات داری و حقیقاتمداری اشاره نمود.بالاخره نتایج حاصله از سوال سوم )اصول اخلاقی پاژوهش در روایاات كادام اسات؟ (نشاان دادكه در روایات اسلامی نیز در مورد اصول اخلاقی توجه و عنایت خاصی صورت گرفته كه از آن جمله می توان باهاصول اخلاقی ای همچون آزادی،كرامات ماداری ، حقاوق ماداری ،خیرخاواهی ، مسائولیت پاذیری ، رازداری ،وفای به عهد ، راست گویی ، امانت داری و حقیقت مداری اشاره نمود

در پژوهش حاضر، میزان و نحوه توجه به سیره انبیاء(ع) و معصومین(ع) درکتب جدید التألیف فارسی (بخوانیم- بنویسیم) سال تحصیلی 88- 87 در مقایسه با کتب فارسی چاپ 80- 79 دوره آموزش ابتدایی در ایران مورد بررسی قرارگرفت تا مشخص شود که تا چه حد در این کتاب ها تلاش برای آشنا کردن دانش آموزان با ابعاد شخصیت انبیاء(ع) و معصومین(ع) صورت گرفته است. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوای توصیفی استفاده شد. جامعه آماری در این پژوهش، کتاب های فارسی دوره ابتدایی که در سال تحصیلی1380- 1379 در سراسر کشور تدریس می شده اند، وکتاب های جدید التألیف فارسی (بخوانیم- بنویسیم) دوره ابتدایی درسال تحصیلی 1388- 1387 که درحال حاضر تدریس می شوند، می باشند. یافته های تحقیق نشان می دهد که در کتاب های فارسی (بخوانیم- بنویسیم) دوره ابتدایی سال تحصیلی88- 87 برحسب صفحه، تنها 5/4% از کل صفحات کتاب های فارسی این دوره تحصیلی به انبیاء(ع) و معصومین(ع) اختصاص داده شده است، یعنی در آنها مجموعاً به 33 مورد شرح زندگی، 35 مورد رفتار وبه 4 مورد احادیث این بزرگواران اشاره شده است. همچنین تحلیل محتوای کتاب های فارسی دوره ابتدایی سال تحصیلی80- 79 نیز بر حسب صفحه، نشان می دهد که 9/7% از کل صفحات این کتاب ها به انبیاء(ع) و معصومین(ع) اختصاص داده شده است و مجموعاً در این کتاب ها به 25 مورد شرح زندگی، 70 مورد رفتار و به 9 مورد احادیث انبیاء(ع) و معصومین(ع) اشاره شده است. میزان فراوانی اسامی انبیاء(ع) و معصومین(ع) در کتاب های فارسی سال های 88- 87 و 80- 79، با تفاوت قابل ملاحظه ای (156 به 201)، به کتاب های فارسی سال80- 79، بر می گردد. نتایج تحلیل محتوای پرسش ها و تصاویر در زمینه مورد نظر پژوهش نیز، نشان داد که در هر دو سال تحصیلی فوق، پرسش ها بسیار سطحی بوده، و تصاویر کتاب های سال 88- 87 نیز، به نسبت کتاب های سال80- 79، بسیار بهتر و جذابتر شده است. بنابراین نسبت فراوانی صفحات و موارد اشاره شده مربوط به سیره انبیاء(ع) و معصومین(ع) در کتاب های فارسی سال 80- 79، جدای از تصاویر و ظاهر این کتاب ها، به مراتب بیشتر و حیطه های بیشتری را در بر داشته است.

استفاده از تشبیه و تمثیل، از دیر زمان یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌های تربیتی بوده است. لذا نویسندگان و گویندگان، برای آسان ساختن درک مطالب پیچیده و یا زیبایی کلام از تشبیه و تمثیل بهره برده و از این طریق، مقصود خویش را به مخاطب منتقل نموده، او را به اندیشه وا می‌دارند. بی گمان، قرآن برای گروه خاصی نازل نشده، بلکه کتابی جهانی است. بنابراین باید مراد خود را به نحوی عرضه دارد که همه انسان ها تا روز قیامت آن را درک کنند. یکی از بهترین روش هایی که می تواند معارف عقلی و مفاهیم معنوی را برای توده مردم تبیین کند، زبان «تمثیل» است. از جمله عوامل پرجاذبه که در یافته های سوالات تحقیق نیز آمده است می توان نقش بسیار مهم تمثیلات را در انتقال تعالیم و مفاهیم ذکر کرد، که براساس طبع تنوع طلبی و جاذبه خواهی همه گروه های سنی به ویژه کودکان و نوجوانان می توان به عنوان یک ابزار قوی و اثرگذار و ماندگار در روح و روان و تعلیم و تربیت آنها بهره جست. پژوهش حاضر، در پنج فصل انجام یافته است. در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده و پس از مقدمه، بیان مسأله، اهمیت پژوهش، اهداف تحقیق و سوالات تحقیق مطرح شده است. در فصل دوم، مبانی نظری و پیشینه تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است؛ که پیشینه شامل پایان نامه‌ها، مقالات و کتب هماهنگ و همخوان با موضوع پژوهش می‌باشند. فصل سوم به روش شناسی تحقیق اختصاص دارد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات بنیادی نظری می‌باشد. روش تحقیق در این پایان نامه، توصیفی - تحلیلی است و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. فصل چهارم به یافته‌های تحقیق اشاره می‌کند. در این فصل به چهار سوال مطرح شده در پژوهش، یعنی: 1- مفهوم تمثیل 2- ویژگی های تربیتی تمثیلات قرآنی که عبارتند از:-

پژوهش حاضر با هدفبررسی تربیت اخلاقی کودکان با تأکید بر دیدگاه امام علی (ع)مورد بررسی قرار گرفت در این تحقیق ضمن ارائه تعریف مختصری از اخلاق و برداشت‌های امام علی (ع) به بررسی مبانی، اصول، روش، هدف‌ و همچنین بررسی صلاحیت حرفه‌ای معلم برای تربیت اخلاقی کودک پرداخته‌شده است. این تحقیق از جنس اسنادی است؛ روش تجزیه تحلیل اطلاعات تحلیل محتوا و نیز استنتاجی، روش گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای با استناد به پایان‌نامه‌ها، و سایت‌های اینترنتی و کتب مذهبی از جمله : نهج‌البلاغه، قرآن و متون اسلامی است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در مبانی تربیت اخلاقی کودکان به پرهیزگاری، اعمال عبادی، نظم حسابرسی، آزادگی، دادگری و ظلم‌ستیزی، زهدورزی و زخاف فریبای دنیا، عمل صالح و خدمت به خلق، تعقل و تفکر در امور و دانش‌اندوزی در اصول تربیت اخلاقی به شرایط محیط انسان، عزت، تعقل، تداوم در عمل، تذکر، فضل و عدل در روش تربیت اخلاقی به زمینه‌سازی، معاشرت و مجالست، الگوسازی، احترام گذاشتن، تعافل، تزکیه و تهذیب نفس، تمرین، تکرار و عادت دادن، محاسبه، موعظه، عبرت‌آموزی، عفو مبالغه، مبالغه در تشویق و توبه در اهداف تربیت اخلاقی تقوا، قناعت، سماجت و پرورش روح عدالت‌خواهی و هم‌چنین در تعیین صلاحیت معلم برای تربیت اخلاقی اخلاص در نیت و عمل، تقید به عمل صالح حسن خلق و فروتنی، علو همت و عفت نفس، عالم به مقتضیات زمان، توجه به مسئولیت و ایجاد زمینه برای شکوفایی و رشد تفکر و تعقل و معنویت در متربیان مورد توجه قرار گیرد.