جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در نوشتار حاضر طی چهار بخش پایه‌های اصلی معارف الاهی تحلیل گردیده که بدین قرارند: "جهان‌بینی که خود از سه فصل جهان هستی، دنیا و آخرت و انسان و جهان تشکیل یافته است"، "انسان شناسی که از چهار فصل انسان و ابعاد وجودی او، ویژگی‌های ذاتی انسان، علم النفس، و انسان شناسی اسلامی تشکیل شده است"، "کمال شناسی انسان، که دارای پنج فصل کلیاتی درباره تکامل، ابعاد کمال انسانی، آخرین مرحله کمال، تربیت و رشد اخلاقی و فلسفه دعا در اسلام است" و "مکتب اسلام که از سه فصل کلیاتی درباره مکتب اسلام، خداشناسی و هدایت و رهبری تشکیل شده است".

این کتاب تفسیر سوره حمد است و به این مناسبت بنابر هفت آیه این سوره به هفت بخش تقسیم شده است. در بخش اول به آیه بسم الله الرحمن الرحیم پرداخته و در زیر این بخش دیدگاه مرحوم علامه طباطبایی و دیدگاه مرحوم امام خمینی، بررسی و ادامه نیز معانی بسم الله بیان شده است. بخش دوم، تفسیر آیه الحمدلله رب العالمین است و در این بخش مراتب حمد، مراتب حمد در روایات، ترتیب مقام حمد، بر مرتبه معرفت حامد، مرتبه اعلای حمد، اختصاص حمد به خداوند، مقام محمود در قرآن کریم بررسی شده است. در بخش سوم آیه الرحمن الرحیم با موضوعات گستره رحمانیت خداوند، رحمانیت خداوند و دنیای کافران و ملحدان، محدوده رحیمیت خداوند به همرا نقل کلامی از علامه طباطبایی تفسیر شده است. در بخش چهارم نیز آیه مالک یوم الدین بر اساس ریشه کلمه مالک، مالک از اسماء الهی، اقسام مالکیت، رابطه اشراقی خداوند با خلق، دلیل مالکیت اشراقی خداوند و قانون علیت و معلولیت شرح داده شده است. نویسنده آیه پنجم، ایاک نعبد و ایاک نستعین را در بخش پنجمبر اساس موضوعات راز تقدم ایاک بر کلمه نعبد، مراتب بندگان در بندگی، آداب بندگی، انحصار یاری از خداوند، و گستره استعانت تفسیر کرده است. در بخش ششم به آیه اهدنا الصراط المستقیم، پرداخته شده و موضوعات: مراتب هدایت به صراط مستقیم، هدایت ابتدایی، هدایت پادشاهی، هدایت بر حسب شرح صدر، هدایت بر حسب عبادت، هدایت مقربین، و ازدیاد هدایت در آن دیده می شود. در آخرین فصل آیه مبارکه صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین تفسر و موضوعات مصادیق و ویژگی‌های اهل صراط مستقیم، وجه درخواست رسول خدا(ص) هدایت به صراط مستقیم، و غضب شدگان و گمراهان بیان شده است. کتاب لواء الحمد کتابی تفسیری است که در آن نویسنده از روش ترکیبی از گرایش تفسیر روایی، قرآن به قرآن و عرفانی استفاده کرده است و از جمله ویژگی های آن پرهیز از هرگونه تأویل بی دلیل است. همچنین سبک این کتاب ارزشمند بر اختصارگویی است.

نیایش، یکی از حالت‌های برجسته روح آدمی است که رابطه انسان و خدا را با لطافتِ خاصی تعریف می‌کند. انسان در همین ارتباطِ ویژه است که خویشتن را می‌یابد و زندگی‌اش معنا و مفهوم می‌یابد. مؤمنان و عارفان، بس درِ بسته به مفتاح دعا گشوده‌ اند و مسیر زندگی خود را نورباران کرده‌اند. به دلیل همین اهمیت است که «دعا» در آموزه‌های انبیا و اولیا و معصومان(ع) جای‌گاه ویژه دارد. در مکتب اهل‌بیت، دعا و نیایش، نشانه برجسته ایمان است. همه معصومان، دعا را بزرگ می‌شمردند و سخنانِ نیایش‌گونه از آنان در دست است، اما در این میان کتاب «صحیفه سجادیه» که سراسر آن دعاست، ویژگی خاصی دارد و در آن، حضرت امام سجاد(ع) مطالب و موضوعات فراوانی در قالب دعا، مطرح کرده است. در اثر حاضر، همه «صحیفه سجادیه» به فارسی روان و معیار، ترجمه شده و افزون بر آن، واژه‌های مشکل آن در پاورقی، شرح و توضیح داده شده است.

رسالة «مصباح الهدایه» یکی از آثار عرفانی حضرت امام خمینی(ره) بوده که در دو مشکات تدوین گردیده است. ایشان در مشکات اول در 16 مصباح در باب ولایت مطلقة محمدیه(ص) و نظام علمی حضرت حق به سخن پرداخته‌اند و در مشکات دوم پیرامون آثار ولایت و نبوت به بحث در سه مصباح پرداخته‌اند که مصباح اول مشتمل بر 21 نور بوده و مشتمل بر بحثی در بعضی اسرار عالم امر است. مصباح دوم، در اسرار خلقت و نبوت در نشئه غیبت تدوین گردیده و در بردارنده 13 مطلع است که در خاتمه مطلع سیزدهم به مراتب چهارگانه توحید اشاره شده است. مصباح سوم نیز در اسرار خلافت، نبوت و ولایت در نشئه ظاهر و خلق و سرّ بعثت انبیا و مقایسه مقام آن بزرگواران با پیامبر خمتی مرتبت(ص) به نگارش در آمده و مشتمل بر 12 ومیض است. کتاب حاضر، شرحی بر کتاب گرانقدر و ارزشمند حضرت امام خمینی(ره) است.

کتاب حاضر به بيان هستي‌شناسي و وحدت وجود از ديگاه فلسفه اسلامي پرداخته است. در ابتداي کتاب توضيحاتي در مورد هستي‌شناسي، توحيد، اسماء و صفات ارائه شده و پس از آن مبحث انسان‌شناسي، نبوت، ولايت و امامت بيان شده است. سپس مبحث معاد و فرجام‌شناسي آمده است. نويسنده در همين راستا، به موضوع معاد و سريان موت و اجل پرداخته و اينکه موت و اجل به انسان اختصاص ندارد. وي در ادامه به لطايفي از قرآن در اين زمينه اشاره کرده، از جمله اينکه دنيا جايگاه فعلي انسان نيست و بايد به سوي نقطه وجودي خود بازگرديم. در پايان کتاب نيز، تفسير سوره نور آمده است.

رساله حکیم ابوعلی سینا دارای ۳ فصل است که هر فصل به یک موضوع اختصاص دارد. فصل اول این کتاب «ماهیت نماز» نام دارد. حکیم ابوعلی سینا در این فصل ابتدا به بررسی ساختار آفرینش هستی و جایگاه انسان در بین مخلوقات می پردازد و سپس وجود قوه عاقله را در انسان، از نعمت های بزرگ الهی می شمرد و آن را علت مخاطب قرار گرفتن انسان از سوی خداوند معرفی می کند. شیخ در ادامه به توضیح ماهیت نماز می پردازد و با استناد به حدیث «الصلاة عماد الدین» و آیه شریفه «و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون» با استدلال و برهان فلسفی ـ عرفانی اسرار این فریضه الهی را شرح می دهد. در فصل دوم با عنوان در تقسیم نماز به ظاهر و باطن، مرادش را از ظاهر نماز، ارکان و افعال مخصوص اقامه توصیف می کند و باطن نماز را حقیقت روحانیت نماز که مربوط به نفس ناطقه انسانی است معرفی می کند. فصل سوم هم «در بیان آن که هریک از این دو قسم نماز بر کدامین صنف واجب است» نام دارد.

صحیفه سجادیه، زبور آل محمد (ص)و انجیل اهل‏ بیت و میراث سترگ حضرت امام زین ‏العابدین (ع)است که منظومه اندیشه اسلامى را در قالب دعا، ترسیم مى‏ کند. بر این کتاب، تاکنون شرح‏ هاى مختلفى نوشته شده که هر کدام از جنبه ‏اى قابل استفاده ‏اند. اما اثر حاضر که در چهار جلد، سامان یافته، هر یک از دعاهاى موجود در صحیفه سجادیه را به طور جداگانه، به تناسب موضوعات، تقطیع کرده، و پس از اعراب‏ گذارى دقیق، ترجمه پارسى روانى از آن ارائه داده است. علاوه بر اینها، نکته مهم در این شرح آن است که واژگان مشکل هر دعا را به دقت، معنا کرده سپس شرح مفصّلى از مطالب و موضوعات، ارائه مى‏ دهد.