جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 1265
تجلی اشارات عرفانی و اسطوره‌ای در سروده‌های محمد بیابانی
نویسنده:
سیده فاطمه مهدوی مرتضوی، سید احمد حسینی کازرونی، عبدالله رضایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
شعر فارسی متأثر از پشتوانه‌های تاریخی، عرفانی و اسطوره‌ای است. تأثیر این عناصر را در اشعار شاعران معاصر، بیش از دوره‌های دیگر می‌توان دید و دلیل آن مردمی بودن شعر امروز است. شعر و اسطوره جدایی ناپذیرند و اسطوره سبب بارور شدن واژه­ها و شکوفایی شعر می­شود. در قرآن کریم، بخش زیادی از مفاهیم در قالب نماد و تمثیل بیان‌ شده است. وجود این تمثیل‌ها در حقیقت نزدیک کنندة هر چه بیشتر مفهوم به ذهن مخاطب است. داستان‌های عرفانی نیز که غالباً صورتی تمثیلی یا تأویلی دارند، از این سبک قرآن به‌ویژه در تأویل داستان‌های قرآنی بهره برده‌اند. معروف‌ترین داستان‌های رمزی در قرآن کریم، داستان پیامبران است که شاعران در آثار خویش به اشارات آن توجه کرده­اند و به‌طور صریح یا غیرصریح به رمزگشایی از آن پرداخته‌اند. هدف اصلی این مقاله، پژوهش پیرامون تجلّی اشارات عرفانی و اسطوره‌ای در آثار محمد بیابانی است. بیابانی در آثارش در عین هنجار گریزی و سنّت­شکنی، رگه‌هایی از عرفان را دخیل می­سازد. با همۀ اصالت و نجابت و سنّت ایرانی بودن، اشعار وی رنگ و بوی تجدد و مرزشکنی و تازگی به خود می­گیرد و مفاهیم، مضامین و پیام­هایش حتی با درون‌مایه‌های عرفانی رنگ تازگی دارد. این مقاله به روش پژوهشی، توصیفی-تحلیلی، به درون‌مایه‌های عرفانی اشعار بیابانی می‌پردازد.
صفحات :
از صفحه 128 تا 149
سیمای عرفانی پهلوانان در چندی از روایت‌های شاهنامه
نویسنده:
لیلا احمدی نصر، علی عشقی سردهی، سعید روزبهانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
بر این باوریم که شاهنامة فردوسی، یکی از شاهکارهای عمدة ادبیات جهان است که نه تنها ایرانیان بلکه اغلب محققان منصف در عرصة ادبیات جهانی به ارزش و عظمت آن معترفند و در این اثر سترگ، ما با پهلوانانی با سیمای عرفانی مواجهیم به طوری که شاهنامه جلوه‌گاه تمام نمای انسان آرمانی- عرفانی در سه حوزة اجتماعی، فردی و عرفانی است. بر این اساس در این پژوهش با اذعان به این نکته که فردوسی به هیچ وجه اصطلاح انسان کامل و یا ایده آل و آرمانی را صراحتاً در شاهنامه مطرح نکرده است، با تکیه بر چندی از روایت‌های شاهنامه و شخصیت‌های ایدآل آنها به معرفی سجایای عرفانی پهلوانان ایرانی و انیرانی می‌پردازیم. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که فردوسی به موضوعات متعددی به عنوان ابعاد عرفانی پهلوانان اشاره کرده است و ویژگی‌های انسان عرفانی در این اثر در سه حوزه: رابطه انسان با خدا (اخلاق عرفانی)، رابطه انسان با خود (اخلاق فردی) و رابطه انسان با خلقت (اخلاق اجتماعی) نمود یافته است.
صفحات :
از صفحه 317 تا 339
کارکرد عرفانی عناصر اسطوره‏ای، دینی و ملّی در غزل‏های صائب تبریزی
نویسنده:
شهربانو بابایی، عبداله طلوعی آذر، فاطمه مدرسی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مضمون‏پردازی از هنرهای برجستۀ شعر دورۀ صفوی و به ویژه صائب تبریزی است. استفاده از عناصر اساطیری، مذهبی و ملّی نیز در این میان ضمن یاری رساندن به مضمون‏سازی و خلق مضامین جدید، گاه برداشت‏های عرفانی صائب را از این عناصر بازتاب می‏دهد. این مقاله سعی دارد با شیوۀ تحلیلی- توصیفی، این عناصر و نحوۀ استفاده صائب از آن‏ها را بررسی نماید. ابتدا با یک تقسیم‏بندی این موارد در سه دستۀ کلّی اساطیری، مذهبی و ملّی جای داده شد و سپس با بررسی اشعار صائب، نحوۀ استفادۀ وی از این عناصر در بیان مضامین عرفانی چون طلب، عشق، استغنا، توحید (وحدت)، فنا و مضامین مرتبط با این مفاهیم با ذکر مثال‏های شعری بررسی گردید. نتیجۀ این بررسی نشان می‏دهد که صائب در مضمون‏سازی از این عناصر، گاه اشارات عرفانی ظریفی را در اشعارش مطرح ساخته و در این میان سهم اساطیر مذهبی (شامل عناصر اسلامی که منبع آن بی‎شک قرآن کریم بوده ) از سایر عناصر بیشتر و برجسته‏تر است.
صفحات :
از صفحه 70 تا 89
مقایسۀ مفهومِ «تُهی» در اندیشۀ ناگارجونه با «عدم» در نزد ابن عربی
نویسنده:
معصومه فتح‌اللهی، محمودرضا اسفندیار
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مفهومِ شونیه یا شونیتا[1] به معنای خلأ و تُهیگی، یکی از مفاهیم بسیار مهم در دین بودایی است. این نظریه در اصل ابتکار ناگارجونه، موسس مکتب مادهیه میکه (راه میانه)[2] است. این مفهوم را می‌توان از دو نگاه مورد تحلیل و بررسی قرار داد؛ در وهلۀ نخست، در نگاه به پدیدارهای عالم حس که در این رویکرد، همه چیز خالی و تهی از حقیقتِ وجودی است، زیرا همۀ موجودات جهان و پدیده‌های آن به هم وابسته بوده و هیچ یک دارای وجودِثابت، مستقل و قائم به ذات نیستند. این رویکرد با خیالی بودن جهان در عرفان ابن عربی قابل مقایسه است. در وهلۀ دوم، در نگاه به امر مطلق، تُهیّ و خالی بودن، صفت حقیقت مطلقی است که قائم به ذات و ورای این جهان هستی است و به سبب اطلاق و بی حدی اش در هیچ تعریف و توصیفی نمی گنجد، این وجود مطلق و لایتناهی عاری از هر گونه تقیید، تغییر نسبیّت و حد است و از آنجایی که با هیچ زبان و با هیچ صفتی توصیف شدنی نیست، بهترین سخن دربارۀ آن سکوت است. شبیه این رویکرد در عرفان ابن عربی برای اشاره به مرتبۀ ذاتِ حق دیده می‌شود. ابن عربی معتقد است، حق در مرتبۀ ذات، هیچ گونه احکام، صفت، خصوصیت و امتیازی ندارد و از آنجا که هیچ همسانی و سنخیتی با خلق ندارد قابل شناسایی نیست. در واقع مقام «لااسم و لارسم له» است. نوشتار حاضر به مقایسۀ مفهوم «تُهی» و «عدم» در اندیشۀ دو متفکرِ بزرگ مسلمان و بودایی پرداخته است.
صفحات :
از صفحه 150 تا 169
تحلیل عرفانی-روان‌شناسی میل خوردن از نظر گاه مولوی
نویسنده:
کورس کریم پسندی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در نگرش انسان‌شناسانة مولوی، یکی از امیال اولیه و حیاتی انسان، میل خوردن است. مولوی با توجه به ساحت بیرونی انسان و با نگاه روان‌کاوانه، از یک طرف میل خوردن را نیاز اصلی و اساسی فیزیولوژیک انسان، زمینه سازِ ظهور امیال دیگر، و موجب رشد و شکوفایی استعدادهای بالقوه آدمی می‌داند که با چرخة حیات و سیر انسان به سوی کمال مطلوب خویش ارتباط دارد. از طرف دیگر با تّوجه به ساحت درونی انسان و با نگرش عارفانه خود، تمرکز و فرورفتگی در میل خوردن را حجاب راه حق و حقیقت، منشأ امراض جسمانی و روحانی و باعث تیرگی دل و درون انسان می‌شمارد. این مقاله، به روش تحلیلی به واکاوی و تبیین نگرش‌های معرفتی و روان شناختی مولوی دربارة میل خوردن می‌پردازد ؛ با این برآیند که انسان‌ها، ضمن بهره مندی از انواع خوردنی‌ها در حدّ اعتدال، نیازهای تنانی و جسمانی خود را فراهم آورند؛ و برای پرورش جنبة روحانی خویش، میل خوردن را تصعید ببخشند و در مجاری و کانال‌های روحانی به کار گیرند تا به عقل، اندیشه و ایمان تبدیل شود و موجبات صعود آسمانی انسان را فراهم آورد.
صفحات :
از صفحه 192 تا 211
نگاهی به اصطلاحات عرفانی فرقۀ حروفیّه
نویسنده:
علی رمضانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
فرقۀ حروفیّه یکی از فرقه‌های تأویل محور بعد از حمله مغول می‌باشد که شیوۀ تأویل را از اسماعیلیّه آموخته بودند. حروفیان خودشان را اهل تأویل و اهل باطن می‌نامیدند. آنان انسان گرایانی بودند که همه چیز را به نفع انسان تأویل می‎نمودند. اندیشۀ حروفیّه نوعی اندیشۀ عرفانی است با چهارچوب تفکّر مشخّص. این شکل اندیشۀ عرفانی خلق السّاعه نبوده بلکه به عنوان پدیده‎ای تاریخی و اجتماعی از دل اعصار و هزاره‎های باستان پیدا شده و در بین ملل مختلف به شکل‎های گوناگون، در حیات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه نقش‎هایی ایفا کرده است. افکار و اندیشه‌های این فرقه با این‎که بر بخشی از شعر فارسی سایه انداخته است تاکنون مورد تجزیه و تحلیل علمی قرار نگرفته است. عدم شناخت اصطلاحات آنان یکی از مهمترین عوامل پیچیدگی آثار این فرقه می‌باشد. بدان روی در این مقاله به بررسی و شرح مهمترین اصطلاحات عرفانی این فرقه پرداخته شده است.
صفحات :
از صفحه 170 تا 191
بررسی تطبیقی جایگاه و تقدس آب در قرآن و عرفان اسلامی
نویسنده:
زینب سلیمی، سید محمد علی ایازی، کاظم قاضی زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
آب به رغم جایگاه اساسی و اهمیت فوق العاده‌ای که در زندگی انسان و سایر موجودات دارد، جایگاه حقیقی آن از نگاه قرآن و عرفان به نحو تطبیقی هنوز مورد کاوش قرار نگرفته است و رسالت اصلی آن در جهان و وظایف انسان در قبال آن، به نحو بایسته و شایسته مورد تامل قرار نگرفته است. این نوشتار، به قدر میسور نگاهی دارد به جایگاه والای آب و تقدس آن در عرفان و تطبیق آن با بیان قرآن و نیز باورهای باستانی ایران زمین؛ در این نگرش روشن می‌شود که نگاه عرفانی، نقشه سیر و سلوک الی الله را در آینه آب جستجو می‌نماید و نسبت به تامل جدی در آب و دعوت از آن برای حضور در زندگی معنوی فراخوان می‌دهد و باورهای باستانی ایران زمین نیز از جوانب مختلف بر تقدس آن پای می‌فشارد. از سویی دیگر آب در قرآن، جایگاهی بس والا دارد و به عنوان ضرب‌المثل شناخت و معرفت و رهگذر حکمت و بصیرت معرفی شده و آثار و احکام و آداب بی‌شماری برای آن برشمرده می‌شود، کما اینکه منشأ حیات و مظهر کثرت و برکت و طهارت و جریان و سیلان و رویش و زایش و... قلمداد می‌گردد.
صفحات :
از صفحه 232 تا 254
عاطفه‌گرایی در مکتب اخلاق مولوی با محوریت اخلاق مراقبت
نویسنده:
فتانه سمسار خیابانیان، کامران پاشایی فخری، پروانه عادل زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
هر بار که در اقیانوس عمیق اندیشۀ مولوی غور می‌کنیم، وجهی نو در مقابل دیدگانمان ظاهر می‌شود که گویی اولین باری است که با چنین تفکری آشنا می‌شویم اما، این بار تحیر، افزون‌تر است چراکه، مکتب اخلاقی جدیدی که با نام اخلاق مراقبت، در قرن نوزده و بیست میلادی با پیشر فت‌های روان‌شناختی و روان کاوی انسان در اروپا مطرح است، مولوی قرن‌ها قبل بدان دست یافته و موشکافانه و البته جامع‌تر آن را طرح می‌نماید و همین یک نکته برای توجیه اعجازآمیز بودن مکتب اخلاقی وی، که هنوز هم سرمشق آموزه‌های اخلاقی است، کفایت می‌کند. یکی از رهیافت‌های اخلاق مراقبت[1]، عاطفه‌گرایی است که در این مقال، نحوۀ طرح آن در آثار مولوی، با برجسته سازی این نکته که عاطفه‌گرایی اخلاقی مولوی با خدا آغاز و به خدا می‌انجامد، مورد تعمق قرار گرفته حال آن که، مبنای عاطفه در مکتب اخلاقی غربی، بر عاطفۀ مخلوق متکی است، جای تامل دارد.
ویژگی‌های سبکی شعر عارفانه شمس مغربی (عارف قرن هشتم)
نویسنده:
اسماعیل آذر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
شمس مغربی شاعر قرن هشتم و اوایل قرن نهم، شاعری است صوفی مسلک با کشش و تمایل به ساحت عرفان اسلامی. سبک او در ژرف ساخت متاثر از سنائی غزنوی و عطار است. او تحت تاثیر مکاتبی چون پانته ایسم، بودائیسم، مسیحیت و وحدت وجود قرار گرفته و از شخصیت‌هایی مانند ابن عربی بهره برده است. همین تاثیرها یکی از عمده‌ترین ویژگی‌های سبکی او را رقم می‌زند. غزل‌های عارفانه شمس مغربی از نظر نقد ساختاری یک دست و یک پارچه است. میان بیت‌های غزل، مفهومی فراگیر وجود دارد به گونه‌ای که ارتباط و همبستگی‌های معنادار در غزل‌های عارفانه او مشهود است. زبان مغربی در پاره‌ای از قافیه‌ها متکلف و در سطح غزل آمیختگی فراوان با واژه‌های عربی و گاه ترکیب‌های نامأنوس دارد. از نظر فکری مغربی متمایل به عرفان ابن عربی و از نظر هنر شاعری می‌توان او را میان سنائی و عطار دانست. ویژگی‌های دیگر سبکی او کاربرد واژه‌هائی است که مبین ذوق صوفیگری و عارفانۀ شاعر است مانند: تجلی، آینه، خورشید، فنا و... از دیگر ویژگی‌های سبکی او، عبور از تصوف زاهدانه به سوی عرفان عاشقانه است.
صفحات :
از صفحه 100 تا 122
بررسی محتوایی و اجمالی «مجمع البحار» محمدتقی مظفرکرمانی از منظر عرفانی
نویسنده:
مینا خادم الفقرا، نصرالله شاملی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
ظهور قرآن به عنوان معجزۀ پیامبر اسلام(ص) باعث پیدایش علوم بسیاری از جمله علم تفسیر شد. از انواع علوم تفسیری می‌توان به تفاسیر عرفانی قرآن مجید اشاره کرد که در دوره‌های مختلف، آثار زیادی در این باره خلق شده است. یکی از آثار ارزشمندی که در این زمینه نگاشته شده است، اثر ارزشمند «مجمع البحار» تألیف «محمدتقی مظفر کرمانی» ملقب به «مظفرعلیشاه» از علما و عرفای بزرگ اوایل قرن دوازدهم (هـ.ق) و از اجداد مرحوم «ناظم الاطبا» است. این اثر، تفسیر منثور عرفانی سورۀ مبارکۀ حمد است. قبل از این رساله، مظفر علیشاه مثنوی بحرالاسرار را که تفسیر عرفانی و منظوم سورۀ حمد است، سروده بود و بنا به گفتۀ خود او، در اواخر عمر، برای اینکه این اثر مورد استفادۀ عموم مردم قرار گیرد، تفسیر مذکور را به نثر تألیف کرد و آن را به «مجمع البحار» موسوم گردانید. در این مقاله به بررسی اجمالی و محتوایی این اثر، که یکی از تفاسیر مهم و ناشناختۀ عصر قاجار است، پرداخته شده و کوشش شده است تا جایگاه این تفسیر منثور عرفانی که بر اساس نظریۀ مکتب «وحدت وجود» است، بازشناسی شود.
صفحات :
از صفحه 48 تا 67
  • تعداد رکورد ها : 1265