جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

رساله حاضر به منظور بررسی اندیشه ی عدالت صحابه پیامبر گرامی اسلام (ص) در یک مقدمه چهار فصل و نتیجه کلی مباحث تهیه تنظیم گردیده است به این بیان که: در مقدمه به معرفی موضوع و اهمیت آن پرداخته شده است. و فصل حاوی مباحث کلی از قبیل پیشینه ای تاریخی موضوع، اشاره ای به تحقیقات انجام شده در این زمینه اهداف و فرضیه این تحقیق و نیز توضیح کلمات و اصطلاحات کلیدی این مبحث است. و فصل دوم به ریشه یابی این اندیشه اختصاص یافته روی اهداف و انگیزه های طرح این نظریه تکیه ی بیشتر شده است. در فصل سوم دیدگاهها و نظریات عمده در این موارد معرفی شده و فصل چهارم که خود دارای دو بخش است به نقد و بررسی ادله ای این نظریه اختصاص دارد: در بخش اول آیاتی از قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته که شامل آیات ستایشگر و نکوهشگر می شود. و در بخش دوم روایات مربوط به این بحث بررسی شده است. مهمترین اهدافی که برای رسیدن به آنها در این نوشتار سعی گردیده است.1- بیان عدم انطباق اندیشه مذکور با صریح قرآن کریم، روایات صحیحه موجود در منابع معتبر اهل سنت و نیز حقایق تاریخی مورد قبول آنها. 2- تبیین تناقص در مواضع هواداران این نظریه از جهات مختلف. 3-بررسی مفصل انگیزه ها و اهداف طراحان این اندیشه. 4-توجه به این نکته مهم که خوش بینی چشم بسته و بیش از حد به صحابه نه تنها به نفع اسلام و مسلمین نبوده و نیست که پیامدهای بسیار خطرناکی را در پی داشته و دارد.

در رویکرد به مناسبات میان اشخاص در تاریخ اسلام چنین دریافت می شود که جنبه ای از آن، مخالفت ورزی با امیرالمومنین (ع) در ابتدای حکومت نوپای آن حضرت بوده است.و این مخالفت با حکومت وی که ریشه در گذشته دارد، در زمان حکومت امام به گونه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بروز یافت. در زمان پیامبر اسلام (ص) بر خلوت گزیدن پیامبر گرامی اسلام (ص) و نیز برگشوده ماندن در خانه ای علی بر مسجد پیامبر (ص) رشک ورزی در قالب اعتراض بر رسول گرامی اسلام نمایان شد. پس از رحلت غم بار پیامبر گرامی اسلام عده در ثقیفه تجمع کردند و به مخالفت با امام (ع) برخاسته و جایگاهی را که برازنده او بود، تصرف کردند. و امام 25 سال خانه نشین شد. پس از گذشت سالها، هنگامی که جامعه ای مسلمین از الگوی جامعی که رسول گرامی اسلام (ص) برای آنان بنا نهاده بود، فاصله گرفته بود، با این همه، مردم به امام (ع) رو آوردند و برای سپردن رهبری، به ایشان پای فشاری کردند. اما این برهه ای از زمان پایان مخالت ها با امام (ع) نبود، بلکه مخالفت ها با او ابعاد گسترده تر و شدت بیشتری یافت حسدورزان و دنیاطلبان که تاب تحمل عدالت نداشتند، کور دلان و متحجران که درک پیروی از سیاست های حکیمانه امام (ع) برای شان دشوار بود، به مخالفت با امام (ع) برخاستند و مشکلات و موانع فراوانی در برابر او به وجود آوردند. که آشکارترین شکل آن جنگهای بود که به بهانه های واهی علیه دستگاه خلافت آن حضرت به وجود آوردند. مخالفان امام (ع) در این جنگها علیه آن حضرت و حکومتش از شیوه های گوناگون چون شایعه پراکنی و توطئه چینی و...استفاده کردند. اما برخورد امام (ع) با مخالفان واکنش طبیعی در برابر رفتار نامناسب آنان نبود بلکه عملکرد وی در برابر مخالفان همیشه تابع مصالح اسلام و حفظ اصول آن بود و همواره مصالح شخصی خود را فدای مصالح اسلامی می کرد. امام (ع) در برابر اهانت و رفتارهای آنان تا آنجا که اصول اسلام مورد تهدید قرار نمی گرفت شکیبایی می ورزید و جز به هنگام رویارویی براندازانه برخورد جدی نمی کرد که آن هم بعد از اتمام حجت بود.

موضوع اصلی این تحقیق نقد و ارزیابی مدل حکمرانی خوب است. این اصطلاح تعبیری جدید از مفاهیمی نظیر دموکراسی، حقوق بشر، پاسخگویی، مشارکت و حاکمیت قانون بوده که با ارایه قالبی جدید تلاش در جمع‌آوری این ارزش‌ها به طور یکجا دارد.و یکی از معروف‌ترین مدل‌های پیشنهادی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول برای توسعه کشورها بوده و مورد حمایت بزرگ‌ترین سهام دار و موثرترین عضو یعنی امریکا است. این دو نهاد به مرجعی برای تعیین میزان توسعه‌یافتگی کشورها تبدیل شده و بخش مهمی از اعتبارات و وام‌های خود را منوط به تحقق این مدل در کشور وام گیرنده نموده‌اند.درحالیکه مدل‌های پیشنهاد داده شده برای توسعه توسط این دو نهادپیش از این غالباً با شکست مواجه شده و خسارات عظیمی را متوجه کشورهای در حال توسعه نموده است، این تحقیق به ارزیابی این مدل از منظر کآرایی عملی و مفید بودن پرداخته و نظریه‌های پشتیبان آن مانند نظریه لیبرال دموکراسی، سکولاریسم، اومانیسم را توصیف و نقدکرده است و نتیجه گرفته که این مدل با مبانی، اصول و اقتضائات اسلامی در قرائت حداکثری از دین ناسازگار است و تنها می‌توان از برخی مولفه‌های آن به صورت منقطع از مدل و به عنوان یک گزاره ناقص استفاده نمود. مولفه‌های آن شامل قانون‌گرایی، شفافیت، حق اظهار نظر و پاسخگویی، ثبات سیاسی و عدم خشونت، اثربخشی، کیفیت مقررات، مبارزه با فساد است .از نظر این تحقیق اهداف مد نظر این مدل برای توسعه همه جانبه مادی و معنوی مورد نظر اسلام کافی نیست بر این اساس در فصل پایانی با چینش مبانی، اهداف و اصول ، ساختار ، محتوا، کارکرد حکمرانی در اسلام مدل اولیه حکمرانی اسلامی پیشنهاد داده شده است. اهم مبانی شامل واقع نمایی معرفت و ارزش حس ، خیال و وعقل و برتری وحی به عنوان منابع معرفت . توحید در ربوبیت و ولایت ، حاکمیت و مالکیت خداوند، نیازمندی وجودی انسان ،آزادی و عدم بندگی غیر خدا، مسئولیت و تربیت‌پذیری انسان.، مطلق و جاودانه و عقلانی بودن ارزش‌های اخلاقی. حاکمیت قوانین الهی در جامعه و ...اهداف کلان شامل پیشرفت و توسعه فکری و علمی، معنوی و اخلاقی، پیشرفت در سبک زندگی مومنانه، عادلانه و کریمانه در همه ساحت های زندگی جمعی و..اهم اصول شامل حفظ بیت‌المال ، مبارزه با فسادکارگزاران حکومتی،توجه‌ به‌ حال‌ فقرا و فقرزدایی ، وحدت‌ جامعه ، مقبولیت نظام و رضایت عمومی جامعه، بصیرت و هوشمندی راهبردی در عرصه بین‌الملل، تولید گرایی، گردش نخبگان و.. ؛ مدل حکمرانی اسلامی نیز شامل ساختار با مولفه هایولایت فقیه ، مردم ، قوای سه گانه ، مرجعیت و نهادها ،محتوای حکمرانی ؛ محتوا با مولفه های عقلانیت مهذّب، ایمان و اخلاق، عدالت و سبک زندگی مومنانه؛ کارکرد با مولفه های فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی، امنیتی و قضایی، محیط زیستی، می باشد . پنج متغیر اصلی و هشت شاخص کلان عناصر و مولفه های مدل را به یکدیگر پیوند داده قابلیت ارزیابی فعالیت ها را عینیت و تحقق می بخشد .متغیرهای اصلی شامل انسجام، هم‌گرایی و هم‌افزایی بین ارکان حکمرانی؛ اعتماد ارکان حکمرانی به یکدیگر؛ فرآیند انتخاب اصلاح و نظارت برحکومت؛ توسعه ظرفیت‌ها، سیاست‌ها و اقدامات در راستای پیشرفت و تعالی همه جانبه؛ حاکمیت و توسعه ارزش‌های اسلامی در فرآیندها شاخصها نیز شامل : مشارکت؛ هم‌گرایی، قانون‌گرایی و عدالت‌محوری ؛علم و عقل‌گرایی ؛ شفافیت؛شایسته‌سالاری؛ امر به معروف و نهی از منکر؛کاهش فساد؛ پاسخگویی.؛ استقلال و عزّت اسلامی ؛رشد و تعالی مستمر؛اثربخشی ؛ اخلاق محوری و سلوک اسلامی، رعایت محرومین، کاهش و محو فقر می باشد.. جمع بندی و نتیجه گیری : الف : با توجه به مباحث بخش اول در خصوص بررسی مدل حکمرانی خوب پیشنهادی بانک جهانی نتایجزیر حاصل گردید.1.

یک مقدمه و پنج فصل است. مقدمه ضرورت بحث: مسأله معاد ارتباط تنگاتنگی با ذات انسان دارد و راز و رمز نهفته در وجود انسان معنی و تفسیر می‌کند. و لذا بحث مورد نظر ضرورت پیدا می‌کند. اما فصل اول: ماهیت و حقیقت معنی و تفسیر شده که مرگ به دیده قرآن توفی انفس است و در آخر فصل اثبات شده که مرگ یک نوع نعمت و رحمت است. فصل دوم:علل وحشت از مرگ بررسی شده که سه تاست، عدم شناخت کافی از مرگ، دل بستن به دنیا، پرونده تاریک انسان و آنگاه راههای علاج وحشت از مرگ بیان شده است که سه امر است، معرفت کافی از مرگ، دل بریدن ازدنیا، توبه در پیشگاه خداوند. فصل سوم:به بررسی آثار ایمان به معاد و قیامت پرداخته شده و چندین اثر مهم برای آن ذکر گردیده است. فصل چهارم:به کیفیت بازگشت انسان اشاره شده است و با استناد به قرآن و روایات اثبات شده که بازگشت انسان هم روحانی است و هم جسمانی. فصل پنجم: از کیفیت اعمال سخن گفته شده و با تمسک به قرآن و روایات اثبات شده است که در فردای قیامت خود اعمال انسان مجسم می‌شود و عدالت خداوند در همین امر هویدا است.

این نوشتار در پیِ آن است تا با بهره‌گیری از آموزه‌های دین اسلام، عوامل و زمینه های رشد و شکوفایی بشر و راهکارهای حراست از آن را بیان نماید؛ از این رو، رویکرد مشخص آن این است، که با الهام از آموزه‌های شریعت، مهمترین عامل تأثیر‌گذار در رسیدن به درجه‌ی بندگی یعنی تواضع و خضوع را مورد واکاوی قرار دهد و راهکارهایی را به منظور حفظ و حراست ازآن (جلوگیری از کبر، غرور و خود‌خواهی) ارایه نماید. با توجه به تأثیر متقابل خشوع و سعادت بر یکدیگر از یک سو، و وجود مفاسد عظیم خودخواهی و غرور از سوی دیگر، سرنوشت انسان با چالش‌ها و خطرات جدی روبرو است به گونه‌ای که اگر انسان ها در صدد توجه و آفت زدایی بر نیایند در این دنیا می‌بایست با رنج و مشقت زندگی کنند و در آخرت خطر سقوط در آتش دوزخ آنان را تهدید می کند. از این رو بایسته است انسانها با تعالیم و آموزه‌های شریعت ناب اسلام به عنوان صحیح‌ترین و کاربردی‌ترین برنامه مبنی بر حفظ مسیر بندگی و مقابله با مولفه‌های تأثیر‌گذار بر سعادت، آشنا گردند. اسلام برای رسیدن به قرب‌الی‌الله بر معیارهایی همچون معرفت به خدا، خردورزی، کسب دانش و حکمت، فروتنی، حج و... به عنوان عالی‌ترین ویژگی‌ها برای رسیدن به آرامش و سعادت یاد می‌کند و برای حفظ و حراست مسیر بندگی و خوشبختی او در هر دو جهان، با ارائه‌ی راهکارهایی چون دوری از خود‌بینی، فخر‌فروشی، پیشی جستن در سخن گفتن، عدم پیروی از حق و... سعادت جهانی و اخروی را ضمانت می‌نماید.

بی تردید رعایت کرامت انسانی در تعیین و اجرای مجازات ها به عنوان مساله ای بنیادین مورد توجه اسلام و نظریات غربی حقوق بشری می باشد . اماجهان بینی حاکم بر اسناد حقوق بشری همچون حقوق شناختی ، انسان شناختی ، هستی شناختی و معرفت شناختی، متفاوت از دیدگاه اسلامی می باشد . از آن جا که قواعد حقوق کیفری ریشه در مبانی نظری و فلسفی دارند فهم دقیق ریشه اختلافات موجود در قواعد کیفری اسلام و اسناد حقوق بشری ، مستلزم بررسی دقیق مبانی نظری آن ها می باشد .در جهان بینی توحیدی خداوند آفریننده جهان هستی می باشد و هر گونه معیار رفتار بد یا خوب را از او دریافت می کنند و منشاء حقوق نیز از آن اوست . در این جهان بینی جنبه های دنیوی با بعد اخروی ارتباط عمیق و جدایی ناپذیر دارند . در اسلام حقوق بشر از وظایف انسان نسبت به خداوند استنتاج می شود .انسان ها دارای کرامت ذاتی و اکتسابی هستند و ماهیت این کرامت عقل و روح و اراده است .اما در اندیشه حقوق بشر غربی کهمبتنی بر جهان بینی مادی و اندیشه مدرن ، دمکراتیک ، سکولار و لیبرال است ، منشا حقوق آز آن خداوند نمی باشد . در این اندیشه، حقوق بشر با انسان آغاز می گردد و با او به پایان می رسد . منشا اعتبار و مفهوم این حقوق،انسانی و صرفا برای انسان است . معیار کرامت ذاتی از این منظر، توانایی تعقل ، قدرت و اختیار اوست . دلیل اصلی طرح کرامت انسانی در اندیشه حقوق بشری غرب ، نظام کیفری خشن و غیرعادلانه ای بود که در برابر جرم اندک ، سنگین ترین مجازاتها را اعمال می کرده است و ارائه این بحث می توانست سنگ بنایی برای مبارزه با نظام کیفری خشن و غیر انسانی آن روزگار باشد . به دلیل تفاوت های دیدگاهی که در این زمینه وجود دارد ، اختلاف های بعضا اساسی در نوع حمایت های کیفری میان اسلام و نظریه غربی حقوق بشر بالاخص تعیین و اجرای مجازات های بدنی مطرح می گردد . این تفاوت تا جائیست که شاهد حجم گسترده انتقادات نسبت به مجازات های بدنی اسلامی و مغایرت آن با کرامت انسانی هستیم . در صورتی که در نظام جزایی اسلام واکنش نسبت به جرائم ، متفاوت است و در قالب حدود و قصاص و تعزیرات با شرایط ویژه و با پشتوانه و مصلحت خاصی اعمال می گردد .در واقع با ریشه یابی و آگاهی از دلایل تشریع این مجازات ها به این مهم دست می یابیم که سیستم جزایی اسلام واقع بین،دارای انعطاف و هماهنگ با مقتضیات زمانو مبتنی بر کرامت انسانی است و به مصلحت فرد و جامعه اهتمام می ورزد .

پژوهش حاضر تحت عنوان رابطه خاتمیت و امامت از دیدگاه امامیه در چهار فصل تنظیم گردیده و سعی دارد به این پرسش اصلی و اساسی پاسخ دهد رابطه خاتمیت و امات از دیدگاه امامیه چیست. با توجه به اینکه خاتمیت یکی از اعتقادات مسلم وانکارناپذیر اسلامی است، یک مسلمان از آن جهت که مسلمان است همانگونه که معتقد به اصل دین اسلام است، اعتقاد به خاتمیت آن نیز دارد. از سوی دیگر امامت یکی از اصول دین در نزد امامیه می باشد و امام تمام وظایف پیامبر (جز دریافت وحی) را به عهده دارد با توجه به منصب نبوت و امامت که خطوط هم مرز با هم پیدا می کنند بررسی رابطه خاتمیت و امامت یکی از مهمترین مسایل کلامی است. تبیین رابطه این دو اصل مسلم اسلامی نیازمند به بررسی مفاهیمی همچون نبی،‌ رسول، امام و خاتمیت می باشد که فصل اول این پژوهش به آن پرداخته است. همچنین فهم اصل ضرورت وجود امام معصوم بعد از ختم نبوت و نقش و جایگاه آن در دین خاتم از دیگر راه رسیدن درست به درک حقیقت رابطه خاتمیت و امامت می باشد فصل دوم این تحقیق ضرورت، ویژگی، و وظایف امام را با توجه به ضرورت شئون و وظایف پیامبر(ص) مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده که امام تمام شئون نبی (جز دریافت وحی) را به عهده دارد و از تمام ویژگی های نیز برخوردار است. مطلب دیگری که بدون فهم صحیح و درست آن نمی توان رابطه خاتمیت و امامت را خوب درک نمود معنا و حکمت ختم نبوت است. در فصل سوم این رساله به این مهم پرداخته شده و به این نتیجه دست یافته که خاتمیت به معنای قطع ارتباط با عالم غیب و پایان حجیت کلام و سخن نیست و با خاتمیت ارتباط با عالم غایب قطع نگردیده و حجیت سخن نیز پایان نیافته بلکه خاتمیت به معنای پایان نبوت و پیامبری است و با آن نبوت ختم گردیده. با توجه به شئون و وظایف پیامبر اکرم (ص) و حکمت ختم نبوت به جد می توان گفت رابطه خاتمیت و امامت از دیدگاه امامیه یک رابطه تلازمی است به گونه ای که اگر وجود امامان معصوم بعد از ختم نبوت نبود، ختم نبوت با حکمت الهی سازگار نبود، علاوه بر اینکه این تلازم مورد تایید عقل است آیات و روایات زیاد بر آن تاکید دارد.

از دیدگاه اسلام، انسان از کرامت و شرافت ویژه‌ای برخوردار است. کرامت انسان به لحاظ انسان‌شناختی، بر یک سری مبانی استوار است که از حیثیت والای انسان در هستی حکایت می‌کند. انسان کریم در اسلام برترین مخلوق خداوند معرفی شده است مخلوقی که به جهت داشتن روح الهی، خرد و برخورداری از نعمت‌های مادی ومعنوی، در جهت قرب الهی سیر می‌کند. انسانِ با شرافت و کرامت، در این سیر به هدف والا می‌اندیشد؛ خود را اسیر دنیای محدود و فانی نمی‌سازد؛ اکتفا به لذت‌های وهمی را ظلم به رسالت انسانی خویش می‌داند و از هرگونه غرور و خودخواهی می‌گریزد؛ همت خویش را با ارزش‌های الهی همگون نموده و کرامتی بالاتر از کرامت ذاتی یعنی کرامت ارزشی را کسب می‌کند. اما حقوق بشر غرب، مبانی متفاوتی با آنچه برای کرامت انسان از دیدگاه اسلام دارد را تعریف می‌کند. در مبانی حقوق بشر غرب، که زیر بنای فکری آن را اندیشه‌هایی از قبیل اومانیسم، حقوق طبیعی، پوزیتویسم و پراگماتیسم، تشکیل می‌دهد؛ همه انسان‌ها به واسطه قدرت عقل و اختیاری که دارند، از یک نوع کرامت ذاتی و سلب نشدنی برخوردارند. انسان در اندیشه غرب موجودی مستقل، متکی ‌به‌خود و دارای موجودیتی از آنِ خود تلقی شده است که به هیچ قدرتی وابسته نبوده و از هیچ نیروی مافوق استمداد نمی‌جوید. در این پایان نامه، ضمن بررسی مبانی انسان شناختی کرامت انسان، به ارزیابی مبانی حقوق بشر غرب می‌پردازیم که براساس دیدگاه اسلام، مبانی همچون اومانیسم، پوزیتویسم و پراگماتیسم که مبنای فرهنگ غرب در حقوق بشر شده است، مورد نقد قرار می‌گیرد.

مفهوم کفر در مقابل دو مفهوم اسلام و ایمان قرار دارد، و کفر در جایی محقق می‌شود که اسلام یا ایمان سلب گردد؛ اما دو مفهوم ایمان و اسلام همچون کفر دارای معانی متعدد و درجات متفاوت بوده، و از نظر وسعت و گستره و شمول برابر نیستند؛ یعنی فقدان هر معنایی از ایمان و اسلام لزوماً به تحقق کفر مصطلح، که آثار دنیوی و اخروی خاص دارد، منتهی نمی‌شود. بنابر این، درک صحیح و شناخت دقیق مفهوم تکفیر و دست‌یابی به تعریف و ملاک مشخص برای آن نیازمند روشن شدن مفاهیمی مانند ایمان، اسلام و کفر است. در این راستا، در متون دینی و آموزه‌های اسلامی از یک‌سو، اقرار به شهادتین و اعتقاد و التزام ظاهری به احکام ضروری اسلام، به‌عنوان نشانه و معیار مسلمانی معرفی شده، و از سوی دیگر، تکفیر مسلمان یعنی کسی که شهادتین را پذیرفته و التزام ظاهری به احکام اسلامی دارد، به‌شدت مورد نکوهش و نهی قرار گرفته، تا جایی که خود این عمل، نوعی کفر تلقی شده است. به‌علاوه، آیات و روایاتی که بر وحدت امت اسلامی تأکید دارند، و جامعه دینی را جامعه مبتنی بر محبت می‌داند که اعضای آن بر محور برادری دینی گرد هم آمده‌اند، زمینه‌ای را برای تکفیر اهل قبله باقی نمی‌گذارد. همچنین سیره عملی معصومین (در تعامل مثبت و سازنده با مخالفین و غیرشیعیان، به هیچ وجه با تکفیر آنان سازگار نیست. البته برخی از مخالفان به تکفیر شیعه اقدام کرده‌اند که مستمسک آنان اتهاماتی مانند اعتقاد به تحریف قرآن، سبّ و تکفیر صحابه، و غلو در حق ائمه می‌باشد، که این موارد همواره از سوی شیعیان رد شده است. اما واقعیت آن است که تکفیرهای انجام شده در تاریخ اسلام، بیشتر ریشه و خاستگاه سیاسی داشته است. هرچند نقش گروه‌ها و جریان‌های افراطی، پیش‌داوری و تعصبات مذهبی، و همچنین جهل و ناآگاهی جمعی از مسلمانان نیز در این مسأله موثر بوده‌است. در این رساله نخست مفاهیم شرح داده شده وسپس دیدگاه مذاهب مختلف اسلامی در این زمینه (تکفیر) بیان گردیده‌است. درسومین فصل به بیان دیدگاه متون دینی پرداخته شده‌است. فصل چهارم به بررسی نظریات و دیدگاههای پیشوایان و عالمان بزرگ مذاهب اسلامی در زمینه تکفیر اهل قبله پرداخته‌است. فصل پنجم مهمترین دلایل و انگیزه‌های برخی مخالفان شیعه را در تکفیر شیعه به بررسی گرفته است. فصل ششم جمع بندی و نتیجه گیری پرداخته و به این مطلب اشاره کرده‌است که تکفیر با توجه به دیدگاههای متون دینی و پیشوایان بزرگ مذاهب اسلامی، مبنای درستی ندارد و تکفیر های انجام شده در طول تاریخ اسلامی، بیشتر ریشه و خاستگاه سیاسی و .....دارد.