جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف اصلی این مقاله نشان دادن مصاحبه هایی با مردم به ویژه با تاجران و طبقات حاکم است که نقش هایشان در تاریخ سیاست و اقتصاد اهمیت داشته است و همین به عنوان یک بایگانی شفاهی نمونه محسوب می گردد و منبع مناسبی برای تهیۀ شرح حال است. به همین سبب، این مقاله محتواها، تولیدات و روش شناسی های طرح های تاریخ شفاهی ایرانی را، که منبع مناسبی برای مطالعۀ نقش آن ها در تاریخ سیاسی و اقتصادی ایران است، در دورۀ پهلوی تحلیل می کند.

دینور از شهرهای مهم و نسبتاً بزرگ اقلیم جبال (مادکهن) در روزگار خود بوده است. این شهر پس از سقوط دولت ساسانی و ورود اسلام به آن، برای مدتی نامش به ماه‌الکوفه تغییر کرد. پس از تغییر ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه‌ی ایران و به وجود آمدن جامعه‌ی نوین ایرانی – اسلامی، زمینه‌های لازم برای رشد و ترقی شهرهای آن از جمله دینور فراهم شد. این شهر با پیشینه‌ی کهن تاریخی، با به وجود آمدن شرایط و زمینه‌ها و عوامل سیاسی- اجتماعی و دارا بودن موقعیت‌ خاص جغرافیایی سبب بروز و ظهور و پرورش دانشمندان و مفاخر فرهنگی بسیاری در دامان خود شد که برخی از آنان دارای شهرتی فرامنطقه‌ای و جهانی هستند و از پیشگامان و بنیانگذاران علوم در زمان خود به شمار می‌روند. دینور در تمدن اسلامی و در قرون نخستین آن به ویژه قرون سوم و چهارم هجری به شکوفایی و نشاط علمی – فرهنگی قابل توجهی دست پیدا کرد و در این زمینه دارای جایگاهی ویژه و در خور توجه گردید. این تحقیق تلاش دارد با به کارگیری شیوه‌ی مطالعه‌ی بین رشته‌ای در تاریخ و با هدف سعی در جهت شناسایی جایگاهعلمی و فرهنگی دینور در تمدن اسلامی گام‌هایی در جهت شناخت جایگاه و کارکرد علمی – فرهنگی دینور در تمدن اسلامی از آغاز تا هجوم مغول بردارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

سالهای متمادی است که در ایران علمای دینی در پیوند با نهاد دین و تعلیم و تربیت تاثیر عمده ای در فرهنگی و اجتماعی کردن نسل جدید دارند. مراکز آموزشی ایران در گذشته دور، که طبعا ًعلمای اسلام در آن بودند، علاوه بر علم ادیان، علم ابدان را هم آموزش می دادند و حکیمان چند بعدی تربیت می کردند. بعداً ٌروشنفکران و برخی حاکمان به تاسیس دانشگاه دست زدند. اما روشهای اعمال شده در دانشگاهها کم و بیش موجب برخی موضع گیری ها شد؛ یعنی دانشگاه به جای آنکه به بررسی بپردازد، به نفع این یا آن نظریه موضع می گرفت و چنین شد که فاصله دانشگاه و حوزه بسیار زیاد شد. متاسفانه در این بین عده ای از غربزدگان و ایادی خودباخته به مظاهر تمدن غرب نیز از گسترش دانشگاهها به عنوان وسیله ای در راستای اهداف شوم خود و استکبار غرب استفاده کردند. مقاله حاضر تلاشی علمی است در پاسخ به این سؤال که چرا در تاریخ صد ساله اخیر ایران ارتباط بین دو قشر روحانی و روشنفکر آن گونه که باید و شاید دوستانه نبوده و حتی در بیشتر موارد بین آن دو رقابتی ستیزه جویانه و ویرانگر حاکم بوده است. هدف این مقاله، یافتن دلایل جدایی حوزه و دانشگاه به ویژه از اوایل دوران مشروطه تاکنون و بیان نظرات اندیشمندان بزرگ معاصر در این زمینه است. لذا پس از ارائه مختصری از سوابق آموزش حوزوی و دانشگاهی در ایران و جهان، به بررسی تاریخچه، وضعیتها، مشکلها و راهکارهای موجود در تحقق وحدت حوزه و دانشگاه در ایران از دیدگاه امام خمینی (ره)، شهید مطهری، دکتر شریعتی، آل احمد و سایر صاحب نظران و اندیشمندان مهم در این زمینه پرداخته می شود و در انتها به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادهایی در شرایط موجود کشور پرداخته می شود.

این کتاب خواننده را با مفاهیم، نظریه ها و روشهای اساسی تاریخ و مشکلات و مسائلی که در مطالعۀ جدی آن پدید می آید، آشنا می سازد. هر فصل از این کتاب، دارای یک مقدمه و یک نتیجه است. در مقدمه، موضوع به بیانی ساده طرح و سؤالاتی مطرح می شود که آن فصل، در صدد پاسخ گویی به آنهاست. در پایان فصل، در نتیجه، به اجمال، مروری بر مباحث مطرح شده و نتایج به دست آمده می شود و منابعی برای مطالعۀ بیش تر معرفی می گردد. ساختار کتاب به نحوی است که هر فصل، به طور مستقل قابل مراجعه است، هرچند ترتیب منطقی فصول، در کل، رعایت شده است. کتاب از مثالها و نمونه های تاریخی رایج، به ویژه در تاریخ معاصر استفاده می کند. این مثالها، هرچند در درک بهتر مطالب مطروح شده کمک می کنند، برای خوانندۀ ناآشنا با تاریخ معاصر اروپا خالی از دشواری نیست. همچنین، گسترۀ مباحث مطرح شده در این کتاب، گاهی از عمق آن کاسته و به مؤلف اجازۀ موشکافی های بیش تر را نداده است. با این همه، کتابی است که می توان گفت به حق، راهنمای تاریخ پژوهی است.

دوکشورایران و چین از آغاز تا پایان حکومت مغولها روابط تقریبا دوستانه و گسترده‌ای با یکدیگر در زمینه سیاسی، تجاری و فرهنگی داشتتند، دوره تیموریان از این جنبه نیز، یکی از مهمترین مراحل تاریخی روابط دوکشور محسوب می‌شود، در این دوره، حتی تیمور هم درابتدا، ظاهرا خواهان روابط دوستانه با کشور چین و حاکمان مینگ بود، اما چینی ها که اعتمادی به دوستی تیمورنداشتند، با کنترل شدید بازرگانان تیمور و حتی دستگیری آنها و اخراج مسلمانان از کشور چین و همچنین مخاطب قراردادن تیمور به عنوان شخصی تابع و خراجگزار خویش در پی قدرت نمائی در مقابل تیمور برآمدند و بدینوسیله سعی در مهار حمله احتمالی وی به کشورشان داشتند، هرچند که این اقدامات چینی ها محرک حمله تیمور به چین شد، اما در نهایت تیمور از حمله به چین عاجز ماند. بعد از مرگ تیمور و در زمان جانشین وی شاهرخ، روابط دو کشور به اوج خویش رسید، اگرچه در نامه‌های حاکمان مینگ به شاهرخ تفوق و سروری آناننهفته بود، اما طبع ملایم شاهرخمانع از برانگیختن جنگ بین دو کشور شد، به همین خاطر در بعد سیاسی روابط دوستانه و وسیعی بین دو کشور برقرار بود،در بعد تجاری، رونق تجارت و مبادله کالاها از جاده ابریشم و راه ادویه صورت پذیرفت و همچنین در بعد فرهنگی روابط، موضوعاتی چون دین اسلام ،زبان فارسی و هنرها قابل بررسی بودند. وضعیت مسلمانان بهبود پیدا کرد، جایگاه آنان در چین ارتقاء پیدا کرد، زبان فارسی کارکرد خویش را به عنوان زبان دیپلماتیکی و تجاری حفظ کرد و نیز تاثیرات هنرچین بر هنرهای ایرانی همچون نقاشی سفالگری و غیره مشهود گردید، بعد از مرگ شاهرخ و در زمان جانشیان وی اگر چه روابط دوکشور ادامه پیدا کرد، اما آمد و شد سفرا و هیاتهای اعزامی در مقیاس کمتری نسبت به دوره پیش صورت پذیرفت، تضعیف قدرت سیاسی حکومت تیموریان وکاسته شدن از اهمیت آن برای چینی ها ، سیاست منفعلانه حاکمان مینگ و نیز تغییر الگوهای تجاری از جاده ابریشم به مسیردریایی، روابط دوکشور را به حداقل رساند.

شاهنامه به دو بخش اسطوره ای و تاریخی تقسیم می شود. دوره اساطیری از ابتدای شاهنامه تا پایان عهد کی خسرو است و بخش تاریخی شاهنامه از پادشاهی اسکندر تا پایان کار ساسانیان را در بر می گیرد. چون خط آغاز و پایان دوره ها در شاهنامه کاملاً مشخص نیست فاصله این دو دوره را دوره آمیختگی می نامیم.این دوره شامل مسائل پایان کار کی خسرو تا پادشاهی دارای دارایان است.در این بخش که دوره میانی شاهنامه نامیده می شود، سعی شده استسنت های سیاسی همچون کین خواهی، پیوند دین و دولت، اصالت تخمه و نژاد، رابطه بین شاه و پهلوان، فرد گرایی ،کارکرد و الگویشخصیت های بخش میانی، بررسی گردد، تفاوت و شباهت آن ها با دوره هایقبل و بعد سنجیده شود. این کار برای تشخیص دوره های شاهنامه و چگونگی آمیختگی اسطوره و تاریخ در بخش میانی صورت گرفته است. شخصیت های این دوره در عین اسطوره ای بودن، کارکردی تاریخی دارند. جانشینان کی خسرو هر چه از او دور می شوند به تاریخ نزدیک تر می شوند. در این پژوهش با بررسی تحولات ادبیات حماسی و تفاوت آنها با متون دینی به این نتیجه می رسیم که هر کدام کارکردی متفاوت دارند. حوادث و ماجراهای پیرامون اشخاص در حالی که گسترده تر می شوند، رنگ و بوی هر زمان نیز در آن ها منعکس می گردد. روایات درباره گشتاسپ، ارجاسب تورانی و اسفندیار در شاهنامه نسبت به آثار قبلی گستردگی بیشتری دارد. در این تحقیق سعی شد ه است تا آمیختگی اسطوره و تاریخ در دوره میانی بررسی گردد و حد و مرز مشخصی بدان ها داده شود.

موضوع اصلی این پژوهش بررسی تاریخ تصوف در دوره زندیه مطالعه کارکرد خانقاه‌ها و تکایا و آداب و رسوم متصوفه و نوع سلوک زندیان با تصوف و سلسله‌های صوفیانه است. اهمیت این پژوهش از آن حیث است که به رغم جایگاهی که تحولات عقاید و اندیشه ها در حیات سیاسی- اجتماعی ایران داشته است، پژوهش جامع و بایسته‌ای که زوایای ناگشوده تصوف را در دوره زندیه بررسی نموده باشد صورت نگرفته است. از این رو پژوهش حاضر، سیر تحول تصوف را با تکیه بر کارکرد خانقا‌ه‌ها بررسی می‌کند و رساله حاضر بر این فرضیه است که تصوف در دوره زندیه در پرتو سیاست دینی کریم خان زند دوره‌ای از تجدید حیات خود را آغاز کرد و نسبت به دوره صفویه که با غلبه عالمان و فقیهان شیعی در حکومت، از رواج تصوف و سلسله‌های صوفیان و توسعه خانقاه ها کاسته شد، در وضعیت مطلوبی قرار گرفت. در این دوره در میان سایر فرقه‌های صوفیانه، به ویژه دو سلسله نعمت‌اللهیه و ذهبیه فعالیت بیشتری داشتند. آلام و مصائبی که پس از سقوط صفویه و در اثر حمله افغا‌ن‌ها و نابسامانی‌ اوضاع سیاسی و جنگ‌های دوره نادرشاه بر مردم وارد آمد، گرایش آنها را به کسانی که انتظار تسلی و تشفّی از ایشان می‌رفت برانگیخت و سبب شد که مشایخ و صوفیان طریقت‌ها بیش از دوره پیش مورد اقبال و احترام قرار گیرند. هرچند متصوفه این عهد با مخالفت شدید فقیهان و مجتهدانی که دعاوی صوفیان را باطل می‌انگاشتند و گرایش مردم را به این طریقت‌ها، تهدیدی برای دین و دولت می‌پنداشتند، مواجه بود اما به رغم اینموانع، دوره زندیه را می‌توان دوره تجدید حیات تصوف دانست. که در عهد زندیه، اگرچه احیاء طریقت در برابر قدرت شریعت نتوانست جامعه ایرانی را آن گونه که می‌خواست به خود متمایل سازد. اما بار دیگر خود را در عرصه تحولات سیاسی- اجتماعی پرتوفیق ظاهر ساخت.

در این رساله ، چنانکه از نامش پیداست به معرفی جایگاه حسن بصری در عرصه علم و سیاست پرداخته شد و شامل 7 بخش می باشد . در بخش دوم بعد از بخش میان تحقیق به شرح حال حسن بصری توجه شده است . در بخش سوم ، اندیشه های معرفت وی مورد بررسی قرار گرفته است . و در بخش چهارم به نقش حسن بصری در عرصه علوم اسلامی از جمله علم کلام ، قرائت ، تفسیر، حدیث، فقه و نیز به جایگاهش در عرصه قصه خوانی و تصوف اشاره شده است . در بخش پنجم علاوه بر اندیشه های سیاسی حسن بصری به مواضع وی در قبال خلفا و امراء بنی امیه و نیز جریان‌های ضد اموی مانند شورش‌ها و جریان تشیع توجه شده است.در بخش ششم دیدگاه های موافقان و مخالفان حسن بصری مطرح شده و در بخش پایان نتیجه گیری صورت گرفته است .