جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دنیا مکاتب اخلاقی متفاوتی وجود دارد که هر کدام تفسیر خاص خود را از اخلاق و کارهای اخلاقی ارائه داده اند، مکتب اخلاق اسلامی با چهار اصل اخلاقی مطرح در اخلاق پزشکی، شامل: سودمندی، عدم اضرار، اختیار فردی و عدالت، سازگاری دارد اما همان طور که بسیاری از اندیشمندان غربی نیز به این نکته اشاره کرده اند در عمل به این اصول در فرهنگ های مختلف، تعاریفی متناسب با آنها وجود دارد. اسلام از اصول اخلاقی جامعی برخوردار است که این چهار اصل در آن بستر باید تفسیر گردد.این مقاله با رجوع به مقالات معتبر یافت شده در موتورهای جستجو، پایگاه های معتبر علمی و رجوع به برخی کتب تدوین شده است.اندیشه اخلاق پزشکی متداول در جوامع غربی (و پیروان آن در سایر جوامع) با مبانی سکولار بودن تدوین شده است. این پیش فرض مبانی متفاوتی با نگرش اسلامی دارد که می تواند رویکردی متفاوت به مسائل اخلاقی ایجاد نماید. مبانی اخلاق اسلام، اخلاق را امری درونی (عقلانی وحیانی و قلبی، شهودی) می داند که فقط در مکتب خداپرستی قابل توجیه است.با توجه به فرهنگ غنی اسلامی و تفاوت های فلسفه و اخلاق اسلامی با فلسفه و اخلاق غربی، ضرورت توجه سریع تر مجامع اسلامی به این موضوع به منظور جلوگیری از نفوذ اخلاق با تفکرات غربی در کشورهای اسلامی احساس می شود. تعامل پزشکان با فقها، حکما، فلاسفه، اخلاقیون و اندیشمندان علوم اسلامی مرتبط در این حوزه امری است که می تواند در پایه گذاری اصولی یک نظام اخلاق پزشکی و تعیین چارچوب های تصمیم گیری اخلاقی در طب ارزشمند و تاثیرگذار باشد. آنچه از اندیشمندان علوم مختلف از فلاسفه تا صاحبنظران علوم پزشکی انتظار می رود در دو جنبه بیان می گردد: الف) بیان شفاف و تدوین مناسب مفاهیم فلسفه اخلاق در علوم پزشکی، ب) تبیین چارچوب اخلاقی برای تصمیم گیری پزشکان در موارد مشکل و تعریف حدود و کاربردهای آن و این دو میسر نمی شود مگر با تعامل و همفکری اساتید حوزه و دانشگاه.

علامه جوادی املی حفظه الله در این کتاب ارزشمند به ذکر برخی از فضایل و رذایل اخلاقی بسیار مهم می پردازد که با رعایت آنها می تواند به حیات جاوادن که همان سعادت ابدی و معنوی است نائل گردید. موضوعاتی که در این کتاب مطرح شده است : توبه، صبر، شکر، غضب، محبت و علم اخلاق می باشند.

کیت مانه در مقالۀ «درونی‌گرایی دربارۀ دلیل: غم‌انگیز اما صادق؟» (2014) طرحی برای دفاع از درونی‌گرایی دربارۀ دلیلِ هنجاریِ عمل پیش می‌نهد. به نظر او، باید به سرشت بیناشخصی دلیل نظر کنیم تا در یابیم دلایل محدود به وضع روانشناختی فاعل هستند. با این وصف، دلایل آن ملاحظاتی هستند که فاعلِ آرمانی در فرایند دلیل‌آوریِ آرمانی با فاعل به آنها اشاره کند. ایدۀ مانه این است که اگر این شرط برقرار باشد، چالشی برای بیرونی‌گرایی و زمینه‌ای برای دفاع از درونی‌گرایی فراهم است. در مقابل، در این مقاله به یکی از ابهام‌های فرایند دلیل‌آوریِ آرمانی اشاره می‌کنیم، یعنی آرمانی‌بودن یا نبودن زمان ِ این فرایند. استدلال می‌کنیم که آرمانی در نظر گرفتن زمان ترجیح دارد و این مانعی برای استدلال مانه است.

این رساله شامل سه فصل است. در فصل اول به کلیات و سایر فصول به اصل موضوع پرداخته شده است. عنوان برجسته این رساله فلسفه اخلاق افلاطون و تاثیر آن بر فلاسفه مسلمان است. در این نوشتار به طور خلاصه به زندگی افلاطون و آثار او اشاره شده است. بعد از آن به نظریات اجتماعی-سیاسی وی که بی ارتباط به فلسفه اخلاق وی هم نیست اشاره شده است. قسمت اصلی این رساله بخش فلسفه اخلاق افلاطون و نیز نظریات اخلاقی وی است. بخش آخر رساله تاثیر افلاطون بر فلاسفه مسلمان است.

در دهه­ های اخیر، شاهد سطحی از انسجام­ اخلاقی با عنوان «موازنه متأملانه گسترده» هستیم که از درجه اعتماد بالاتری نسبت به سطح محدود انسجام اخلاقی برخوردار است؛ زیرا برای توجیه یک باور اخلاقی، علاوه بر انسجام آن با باورهای اخلاقی دیگر، ضروری است آن باور اخلاقی با باورهای غیراخلاقی مناسب و مرتبط از قبیل باورهای روان­شناختی، زیست­ شناختی، جامعه­ شناختی و انسان­ شناختی نیز منسجم باشد. آنچه اهمیت دارد این است که چنین سطحی از انسجام نیز با چالش­هایی مواجه بوده و نسبت به نظریه رقیب، یعنی مبناگرایی اخلاقی موفق نیست. این نوشتار می­ کوشد پس از تبیین سطح گسترده انسجام­ اخلاقی، یعنی موازنه متأملانه گسترده، این رویکرد کلی را نقد کند. در نهایت روشن خواهد شد که اگر تصور شود یک باور اخلاقی در موازنه متأملانه گسترده، موجه است، اما این باور تنها به­ طور مسامحه‌ای موجه است؛ یعنی تا این اندازه موجه است که فاعل دلیلی معرفتی برای پذیرش یا ردّ آن گزاره ندارد و لذا نم ی­توان آن را به طور معرفتی موجه دانست.

کانت در این اثر در جستجوی اصل غایی اخلاق است. بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق را می توان پیشگفتاری بر نقد عقل عملی دانست. کتاب جدای از یادداشت های مترجمان، حاوی پیشگفتار، سخن پایانی و سه بخش با عناوین ذیل است: 1. گذار از معرفت عقلی معمولی اخلاق به معرفت فلسفی اخلاق. 2. گذار از فلسفه مردم پسند اخلاق به مابعدالطبیعه اخلاق. 3. گام بازپسین از مابعدالطبیعه به نقد عقل محض عملی. #زهرا مرادخانی