جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الشيعة و الحاكمون از آثار نويسنده مشهور آيت‌الله محمد جواد مغنيه (بيروت 1322-1400 ق. نجف) است كه در آن، ارتباط سراسر عبرت شيعيان با حاكمان جور را از صدر اسلام تا دوران معاصر مورد بررسى قرار داده است. روحيه انقلابى، بصيرت دينى، عدالت‌خواهى و ظلم‌ستيزى نويسنده به‌خوبى در اين اثر منعكس شده است. مطالب اين كتاب، تقسيم به بخش و فصل نشده و مباحث متعددى تحت عناوين گوناگون مطرح شده است. مى‌توان گفت كه محور عمده بحث عبارت از بازشناسى عملكرد تلخ و ظالمانه‌اى است كه حكام جور در طول تاريخ اسلام بر ضدّ شيعيان مرتكب شده‌اند.

الحسنيون في التاريخ، به زبان عربى جديد از آثار ارزنده «محمد ساعدى» است كه در آن، نقش حسنى‌ها در تاريخ اسلام و مباحث مهمى مانند صلح امام حسن مجتبى (علیه السلام) و قيام‌هاى حسنيان و... را به‌صورت مستند و تحليلى بررسى كرده است. مطالعه اين اثر مى‌تواند به شناخت و تحليل نقش حسنيان در طول تاريخ اسلام مدد رساند و راه را براى تحقيقات كامل‌تر بگشايد. كتاب حاضر از مقدمه نويسنده (شامل: چگونگى و انگيزه پيدايش كتاب) و مقدمه علامه شيخ محمدامين زين‌ الدين و متن اصلى كتاب (شامل بحثى مقدماتى و 7 بحث: 1. ابوسلمه خلال، 2. زعيم حسنى (عبدالله محض)، 3. حسنيان در عصر سفاح، 4. حسين بن على، شهيد فخّ، 5. مؤسس دولت ادريسيان (ادريس بن عبدالله)، 6. صاحب ديلم، يحيى بن عبدالله، 7. ابن طباطبا، محمد بن ابراهيم طباطبا)، تشكيل شده است. مطالب اين اثر به بخش و فصل و درس و... تقسيم نشده است. زبان و ادبيات اين اثر، عربى جديد و گويا و آسان است. نويسنده از كتاب‌هاى متعددى (103 اثر عربى) از آثار انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است.

الموسوعة التاريخية للخلفاء الفاطميين اثر عارف تامر، نگاهی است اجمالی به تاریخ دویست و هفتاد ساله خلفای فاطمی در شمال افریقا و مصر تا بغداد و معرفی هریک از خلفای این سلسله که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. ازآنجایی‌که خلفای فاطمی، بر قسمت وسیعی از جهان اسلام و عرب در فترت تاریخی نسبتاً طولانی- در حدود دو قرن و نیم- حکومت می‌کرده‌اند، بررسی تاریخ آن‌ها دارای ویژگی خاصی بوده و لذا کتاب حاضر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ده جلد، تنظیم شده است. هر جلد، به معرفی یکی از خلفای فاطمی، اختصاص یافته است. نویسنده در هر جلد، ابتدا به معرفی نام و تاریخ و مکان ولادت، مدت خلافت و زمان وفات اشاره نموده و سپس، ضمن بیان ویژگی‌ها و خصوصیات هر خلیفه، به بیان وقایع و حوادث مهم دوران خلافت وی پرداخته است. "جلد اول" به معرفی اولین خلیفه فاطمی و عبیدالله مهدی، اختصاص یافته است. در ابتدای این جلد، پس از ذکر نام خلفای ده‌گانه سلسه فاطمیه، نظرات مختلف در چگونگی انتساب خلفای فاطمیه به امام صادق (علیه السلام) مورد بررسی قرار گرفته است؛ لذا نویسنده ضمن اشاره به شجره‌نامه فرقه اسماعیلیه مستعلیه و نزاریه، به توضیح مختصری از این دو فرقه پرداخته است. در ادامه، ضمن اشاره به چگونگی قیام دولت عباسیان و بنای آن بر انقراض بنی‌امیه و تقسیم شیعه به اسماعیلیه و موسوی، به بیان وجه‌تسمیه فاطمیون به این نام پرداخته شده و سپس رابطه عبیدالله مهدی و قرامطه (قرامطه فرقه‌ای از اسماعیلیان است) و نیز رابطه وی با دولت عباسیان بررسی گردیده است. در ادامه، به بیان زندگی‌نامه عبیدالله مهدی، نخستین خلیفه فاطمی و بررسی شخصیت وی پرداخته شده است. وی در سال 259ق، در شهر «سلمیه» سوریه دیده به جهان گشود و در 36 سالگی، در سال 322ق، دار فانی را وداع گفته و در شهر «المهدیه» دفن گردید. وی مدت 25 سال، از سال 297 تا 322ق، حکومت نمود. از جمله خصائصی که برای وی ذکر شده، عبارت‌اند از اینکه وی بسیار سخنور بوده و قدرتی عجیب بر اقناع داشت و به خاطر داشتن هیبت و شکوه خاص، کلامش در مخاطب بسیار تأثیرگذار و مؤثر بود

کتاب " نافذة علی أهم الفرق و المذاهب الإسلامية" کتابیست جهت آشنایی با مهمترین فرقه‌ها و مذاهب اسلامی و ریشه‌یابی تاریخی پیدایش این فرقه‌ها است. محور اصلی بحث در این کتاب نقد جریان سقیفه بنی‌ساعده و منحرف کردن مسئله خلافت و در نتیجه پیدایش فرقه‌های گوناگون فقهی و کلامی در اسلام است. نویسنده نخست به اثبات خلافت امام علی (علیه السلام) و اصالت دیدگاه مبتنی بر امامت و ولایت آن امام پرداخته و پس از آن تجزیه شدن جهان اسلام و ظهور امویان پس از پایان خلافت خلفا و پیدایش گروه‌های مختلف مسلمان را به نقد گذاشته است. وی در ادامه به ظهور فرقه‌هایی فقهی و اعتقادی از شیعه و اهل‌سنت مانند خوارج، اشاعره، مرجئه، امامیه، اسماعیلیه، زیدیه، حنفیه، حنبلیه، شافعیه، صوفیه و مالکیه اشاره نموده و مهمترین دیدگاه‌های فقهی و کلامی آنها را معرفی کرده است. وی همچنین تحلیلی از پیدایش فرقه‌ها و گروه‌های اسلامی و آثار و پیامدهای منفی این مسئله ارایه نموده و پیدایش گروه‌های تکفیری و وهابی در عصر کنونی را نتیجه جریاناتی مانند سقیفه و روی کار آمدن امویان و عباسیان عنوان نموده است.

الانتفاضات الشيعيّة عبر التاريخ، به زبان عربى، تأليف نويسنده لبنانى، هاشم معروف الحسنى است كه چهره راستینی از تاریخ تشیّع ارائه و نمودارهایی از جریان خلافت اسلامی و آراء شیعه و دیگران درباره حکّام جائر، جنایات امویان و تلاش های آنان در تحریف اسلام را نشان می دهد. نويسنده، پس از طرح مباحث مقدماتى، به تبيين مراحل جنبش‌هاى شيعى مى‌پردازد. وى نخستين جنبشى را كه در اسلام بر ضد فرمانروايان وقوع يافته، قيام مهاجر و انصار در زمان خليفه سوم عثمان بن عفان مى‌داند. اين انقلاب داراى ويژگى‌هاى شيعى بود؛ زيرا عمار بن ياسر و ابوذر و ساير دوستان على (علیه السلام) در ضديت با انحراف و سلطه و سوء استفاده مروانيان و ديگر امويان و ياران آنها كه در طول خلافت عثمان ادامه داشت، بيش از ديگران سختگير و استوار بوده‌اند. بخش انتهايى كتاب به واقعه كربلا و حوادث و قيام‌هاى پس از آن پرداخته است. قيام مردم مدينه، قيام توّابين، قيام مختار ثقفى و قيام زيد بن على و مانند آن در ادامه مورد بررسى قرار گرفته است. در فهرست مطالب این کتاب، این عناوین به چشم می خورند: اصالت تشیّع، سرنوشت خلافت، موضع مسلمانان در برابر حکمرانان ستمگر، سلاح جبر، عدالت صحابه، روش امامان شیعه در برابر سلاح های امویان، مراحل جنبش های شیعی، کشته شدن حجر و یارانش، قیام امام حسین علیه السلام ، پس از کشتار کربلا، قیام مردم مدینه، توّابین، مختار، زید، یحیی بن زید، عبداللّه بن معاویه و ابومسلم خراسانی.

موسوعة التاريخ الإسلامي در 8 جلد تأليف شده است. در اين كتاب نويسنده به تفصيل، درباره تاريخ اسلام از آغاز بعثت تا پايان حيات پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و تاریخ ائمه علیهم السلام سخن مى‌گويد. مؤلف با بهره‌گيرى از متون تاريخى و تفسيرى عامه و خاصه و منابع سيره، به ويژه سيره ابن اسحاق به شرح حالات و أهم وقايع و حوادث و بيان شأن نزول برخى آيات همت گمارده است. جلد "هفتم" درباره دوران امام باقر تا امام رضا علیهم السلام و فروپاشی بنی امیه و بنی مروان و حکومت بنی عباس می باشد.

«جهاد الشيعة في العصر العباسي الأول» از آثار علمى دكتر سميره مختار الليثى است كه در آن، فعاليت‌هاى مجاهدانه شيعيان را از دوره پيامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) تا پايان دوره اول خلافت عباسى (سال 232ق) بررسى كرده است. اين اثر، از نظر استناد و تحليل قابل توجه است و البته نقدهايى نيز بر آن وارد است كه در ترجمه فارسى آن به قلم جناب آقاى محمد حاجى تقى تحت عنوان «جهاد شيعه در دوره اول عباسى» به برخى از آن موارد اشاره شده است. اين كتاب از يك مقدمه و پنج بخش به ترتيب ذيل تشكيل شده است: 1- موضع شيعيان نسبت به برپايى دولت عباسى، 2- جهاد شيعه زيديه و اماميه در عصر منصور، خليفه عباسى، 3- جنبش‌هاى شيعه در عهد خلافت مهدى و هادى، 4- جنبش‌هاى شيعه در دوره هارون الرشيد و 5- قيام‌هاى شيعيان در دوران مأمون و معتصم. خاتمه كتاب نيز مرورى بر عوامل تداوم نهضت‌هاى شيعيان در دوران‌هاى مختلف است.