جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب کمال الدین و تمام النعمة، تألیف محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق (متوفّی ۳۸۱ هـ ق) است. محتوای این کتاب بر مأخذ اصلی شیعه الاصول الاربع مأة که قبل از سال ۲۶۰ هـ ق، توسط جعفر صادق و دیگر امامان شیعه گردآوری شده، تکیه دارد. شیخ صدوق به خاطر این که پدرش ابن بابویه از فقهای عالیقدر و وکیل امام در قم بوده، توانست اطلاعات موثقی را درباره ارتباطات پنهانی بین وکلاء و مهدی به وسیله چهار سفیر ارائه دهد. وی همچنین فصلی را درباره معمرینی که بیش از صد سال عمر کرده‌ اند، اختصاص داده تا طول عمر امام دوازدهم را توجیه کند. شیخ صدوق می‌نویسد: «کتاب خود را زمانی که در نیشابور بوده جمع آوری و انشاء کرده‌ است، زیرا غیبت امام عصر (عج) موجب حیرت و تحیر در بین اکثریت شیعیانی که او را ملاقات می‌ کردند، شده و در نتیجه باعث انحراف آنها گردیده بود»

کلام اسلامی (براساس کتاب تجرید الاعتقاد)، کتابی است دو جلدی که با زبان فارسی به مباحثی از كتاب «تجرید الاعتقاد» اثر خواجه نصیرالدین طوسی، می‌پردازد. این مجموعه اثر امیر شیرزاد می‌باشد و انتشارات بوستان کتاب انتشار آن را به عهده داشته است. جلد دوم مشتمل بر مباحث نبوت عامه، نبوت خاصه و امامت، و نیز مشتمل بر برخی مباحث جدید کلامی است که امروزه مطرح است: تحلیل وحی و نبوت «مسئله خاتمیت»، «مهدویت» و.... از این جمله‌اند.

مجموعه رسائل اعتقادی، تألیف علامه محمدباقر مجلسی، مجموعه هفت رساله به زبان فارسی است با موضوعات مرتبط به کلام اسلامی، که در یک کتاب گردآوری شده است. محقق این اثر، سید مهدی رجائی است. کتاب، دارای مقدمه محقق و محتوای مطالب در هفت رساله به‌ترتیب زیر است: فرق میان صفات فعل و ذات؛ تحقیق مسئله بداء؛ جبر و تفویض؛ دفع شبهه حدیث جهل و معرفت؛ ترجمه چهارده ‎حدیث راجع به امام عصر علیه السلام و علائم ظهور و رجعت؛ بهشت و دوزخ؛ حکمت و فلسفه شهادت امام حسین علیه السلام

کتاب "الإسلام دين الفطرة " اثر آیت الله منتظری است که رویکرد کلامی ایشان را به نمایش می‌گذارد. بخش اول کتاب دربرگیرنده چندین فصل است. فصل اول مبانی دین است، فصل دوم به ایمان و اعتقاد می‌پردازد، فصل سوم به نبوت اشاره می‌کند و به همین ترتیب در فصل چهارم امامت را در کانون بررسی خود قرار می‌دهد. فصل پنجم نیز به آخرت اختصاص داده شده است. بخش دوم ناظر به اخلاقیات است و در آن به فضائل و رذائل اخلاقی پرداخته می‌شود. بخش سوم به تکالیف و مسئولیت‌ها می‌پردازد. در این بخش علاوه بر پردازش مباحث معطوف به عبادات، مسائلی مربوط به نهاد خانواده، اقتصاد و سیاست هم بررسی می‌شود.

«من هو المهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف»، اثر آیت‌الله ابوطالب تجلیل تبریزی، نوشته‌ای است در اثبات تولد، حیات و ظهور حضرت مهدی علیه‌السّلام در آخرالزمان که با هدف رد ادعای کسانی که قایلند هنوز امام مهدی علیه‌السّلام متولد نشده، بلکه در زمان ظهور متولد می‌شود، به زبان عربی و در سال ۱۳۹۸ ق نوشته شده است. انگیزه مؤلف این بوده که از نصوص و احادیث روایت شده، به مقداری که به حد تواتر برسد، بر تعیین شخص، پدر و مادر و هریک از اجداد حضرت مهدی علیه‌السّلام تا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم با نام آنان گردآوری شود تا هم ایشان و هم اجداد گرامی اشان شناخته شود؛ لذا از میان نصوص فراوانی که در باره آن حضرت آورده شده، تنها احادیثی که مشتمل بر این منظور است، ذکر شده است. کتاب با مقدمه مؤلف در بیان اشکالات چاپ‌های قبلی و ذکر ساختار کلی کتاب آغاز شده است. مطالب در سه بخش، در چهل فصل، بدین ترتیب ارائه شده که ابتدا برای احادیث وارده از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و هریک از ائمه صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، فصول جداگانه‌ای تعیین شده و احادیثی که در این خصوص از هر کدام از آنان آمده، در فصل مستقلی آورده شده است، سپس فصول دیگری به نام هریک از اجداد طاهرین حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف فراهم شده و در هرکدام از آن‌ها، احادیثی را که دلالت می‌کند که چند پشت بین او و مهدی علیه‌السّلام وجود دارد، آورده شده است. مؤلف با بهره گیری از منابع روایی و تاریخی دست اول شیعه و عامه، روایات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در باره معرفت امام زمان را از منابع اهل سنت نقل می‌کند. احادیث وارد شده از امامان شیعه علیه‌السّلام ، همراه با ذکر ماخذ، نقل شده و در ادامه، از عناوینی چون تاریخ ولادت امام مهدی علیه‌السّلام از نظر اهل سنت، کسانی که موفق به دیدار آن حضرت شدند و وکیلان آن حضرت بحث شده است. مؤلف، احادیث مروی از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را تنها از عامه و احادیث ائمه علیه‌السّلام را از کتب اصیل و ماخذ اصلی که نزدیک به عصر آن بزرگواران تالیف شده، ذکر کرده است؛ مانند کتاب کافی، اکمال الدین، کفایة الاثر، غیبت شیخ طوسی، دلائل الامامة و... و از مؤلفان متاخر از زمان آنان، جز به ندرت، نقل نشده است. نویسنده در بخش اول، به بررسی روایات مربوط به حضرت مهدی علیه‌السّلام در کتب اهل سنت پرداخته است. فصل اول و دوم، این سخن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در مورد لزوم شناخت امام زمان علیه‌السّلام که «هرکه امام زمان خود را نشناسد و بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده است»، از کتب اهل سنت نقل شده و پس از ذکر حدیث ثقلین و اشاره به اینکه این روایت در میان هر دو فرقه متواتر بوده و در مواضع گوناگونی از جمله: روز عرفه، در مسجد خیف، در حجة الوداع و در خطبه‌ای که روز وفات بر منبر ایراد شد، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم صادر گردیده، به مدارک آن از کتب اهل سنت اشاره شده است. فصل سوم تا پنجم، بر اساس منابع اهل سنت، سخنان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مبنی بر اینکه امامان، دوازده تن هستند و نام یکایک آنان به تصریح پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از کتب اهل سنت نقل شده و این مطلب که گروهی از بزرگان اهل سنت به تواتر احادیث مربوط به حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف تصریح کرده‌اند، مستندا بیان شده است. نویسنده معتقد است کثرت احادیثی که در باره حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف وارد شده، به حدی است که در اسلام، کمتر موضوعی یافت می‌شود که بدین اندازه، در باره آن حدیث وارده شده باشد. از جمله علمای اهل سنتی که احادیث حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در آثار آن‌ها ثبت شده و نویسنده از آن‌ها نام برده است، عبارتند از: بخاری در الصحیح، مسلم بن حجاج در الصحیح، بخاری در تاریخ کبیر، ابو داود در السنن، حاکم در المستدرک، احمد بن حنبل در المسند، ترمذی، ابن کثیر در البدایة و النهایة، حسن الزمان در الفقه الاکبر، خطیب در مشکاة المصابیح، ذهبی در میزان الاعتدال و... در فصل ششم و هفتم، در باره ویژگی‌های حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و اینکه ایشان کسی است که زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، پس از آنکه از ستم و ظلم به تنگ آمده باشد و بخش دیگری از احادیثی که در کتب اهل سنت در باره مهدی علیه‌السّلام از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آمده، اشاره شده و در فصل هشتم، به ۶۰ حدیث با این مضمون که «زمین هیچ گاه از حجت خالی نیست» آمده است. در بخش دوم، احادیثی که پیرامون حضرت مهدی علیه‌السّلام از معصومین علیه‌السّلام وارد گردیده، نقل شده است. فصل نهم تا بیست و سوم، مربوط به نقل احادیثی است که از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه علیه‌السّلام در مورد حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف بیان شده و ایشان را به نام خود و پدران گرامی اش معرفی کرده‌اند. از جمله احادیث نقل شده در این بخش، روایتی است که دلیل غیبت آن بزرگوار را آزمودن بندگان دانسته تا خداوند ببیند چه کسی از او فرمانبرداری کرده و به غیبت ایمان می‌آورد و در حدیثی، علت تاخیر در قیام را بیرون آمدن مؤمنانی که در صلب کافران به ودیعت نهاده شده‌اند، بیان شده است. در روایتی به نقل از اثبات الهداة، از امام صادق علیه‌السّلام چنین روایت شده است که پیامبر علیه‌السّلام فرمودند: «حضرت قائم از فرزندان من خواهد بود، نامش از نام من و کنیه اش از کنیه من است و هر که غیبت این امام را انکار کند، مرا انکار کرده است». در روایت دیگری از همین کتاب، به نقل از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آمده است که فرمودند: «علی بن ابی طالب، وصی من و پس از من، پیشوای این امت و جانشین من بر مردم است. امام قائم و منتظر از فرزندان او خواهد بود و کسی است که زمین را پر از عدل و داد می‌کند، پس از آنکه از ظلم و ستم پر شود. کسانی که در عقیده به غیبت آن حضرت ثابت قدم باشند، از کبریت احمر گرامی ترند». در روایتی از امام هفتم علیه‌السّلام به نقل از کتاب «کفایة الاثر» که در فصل نوزدهم آمده است، نقل شده که یونس بن عبد الرحمن، از آن حضرت در مورد «قائم به حق» سؤال کردد و آن حضرت در پاسخ فرمود: «من قائم به حق هستم، ولی قائمی که جهان را بعد از اینکه از ظلم و ستم پر شده، از عدل و داد پر کند و روی زمین را از دشمنان خدا پاک گرداند، پنجمین فرزند من است. او را غیبتی خواهد بود که مدت آن طولانی باشد. در آن مدت، عده‌ای از او برگردند و عده‌ای بر او ثابت بمانند. خوشا به حال آن شیعیان که در زمان غیبت قائم، به ریسمان ما درآویزند و بر دوستی ما و دشمنی دشمنان، ثابت بمانند...» در بخش سوم، بیش از صد روایت در باره غیبت امام زمان، معرفی آن حضرت به نام و نام پدران گرامی اش از سوی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و حضرت علی علیه‌السّلام، معرفی آن حضرت به عنوان نهمین فرزند امام حسین علیه‌السّلام ، معرفی آن حضرت از طرف امام حسین علیه‌السّلام با نام ایشان و نام پدران بزرگوارشان و همین طور معرفی آن حضرت از طرف همه امامان علیه‌السّلام ذکر شده است. تاریخ ولادت حضرت مهدی علیه‌السّلام در کتب اهل سنت، برخی از کسانی که دست خط امام در غیبت صغری به نام ایشان صادر شده است، برخی از کسانی که آن حضرت را در زمان حیات امام حسن عسکری علیه‌السّلام و یا در زمان غیبت دیده‌اند و وکیلان آن حضرت در زمان غیبت صغری، مطالب فصول پایانی را تشکیل می‌دهد. این کتاب بیش از آنکه رنگ تاریخی داشته باشد، صبغه حدیثی دارد.

الإسلام و العقل، اثر محمدجواد مغنيه است كه در آن، ارتباط اسلام و عقل را از منظر كلامى و جدلى، سنجيده و چهار موضوع مهمّ - خدا، نبوت، آخرت و مهدى منتظر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) - را محور بحث قرار داده است. نویسنده در مقدمه‌اش كه تاريخ و مكان نگارش آن را مشخص نكرده، يادآور شده است: «در روايتى از حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم آمده است كه اصل دين من، عقل است. دين حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم ، بر سه پايه استوار است: ايمان به خدا، نبوت و روز قيامت و امامت هم از نبوت منشعب مى‌شود؛ نویسنده، با انتقاد از اباحرايى نوشته است: «در عصر ما انديشه‌اى رواج دارد كه ظاهرش رحمت، ولى باطنش عذاب است و آن اين مطلب است كه دين عبارت از اصلاح دل است و ديگر هيچ. نویسنده باآنكه از نظر فقهى و نويسندگى تواناست، ولى در اين اثر از نظر محتوايى همانند كتاب ديگرش «معالم الفلسفة الإسلامية»، گرفتار برخى از داورى‌هاى عجولانه در باب مسائل فلسفى شده است؛