جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مولف در اول کتاب بحثی راجع به علم کلام و بعد از آن به ذکر شروح متعددی که از عقائد نسفیه به رشته تالیف درآمده است، می پردازد.

شرح العقائد النسفية، اولين اثر كلامى تفتازانى است، و شرحى بر كتاب موجز عمر بن محمد نسفى (متوفى 537ق) مى‌باشد./ اين اثر از بهترين كتب درسى كلام اهل سنت محسوب مى‌شود كه علما شروح و حواشى متعددى بر آن نوشته‌اند./ شرح‌هاى ابوالحسن بن ابوالفضل شاهد و رمضان افندى از اين قبيل‌اند. در اين ميان مى‌توان شرح خيالى را نام برد كه خود مورد توجه بوده و افراد متعددى نظير قره‌خليل، سيالكوتى، پرهاردى و...بر آن حاشيه نوشته‌اند./ ساختار و گزارش محتوا: هر چند كتاب تدوين منظمى ندارد؛ اما مى‌توان مباحثش را با چشم‌پوشى از مقدمات كه به حقيقت اشياء و راه علم به آنها پرداخته است، به 6 بخش تقسيم كرد: توحيد: الف) اثبات وجود خداوند از طريق برهان حدوث. ب) شرح اسماء الهى؛ نظير: واحد، قديم، حى، قادر، عليم، سميع، بصير و شافى و اثبات آنها براى خداوند. ج) توضيح صفات الهى و اثبات قدماى ثمانيه (صفات علم، قدرت، حيات، قوت، سمع و بصر، فعل، تخليق و كلام). د) اثبات اين كه قرآن كلام الهى و قديم است. ه‍) اثبات امكان رؤيت خداوند با ادلۀ عقليه و سمعيه. عدالت: مانند ساير اشاعره، عدل خداوند لازم دانسته شده، قائل شده‌اند كه مراعات اصلح در حق بندگان واجب نيست و اگر چه انسان‌ها در بعضى افعال مختارند؛ اما همۀ افعال آنها مخلوق خداست. معاد: طرح مباحثى؛ نظير: عذاب قبر، ثواب قبر، ميزان، كتاب، حساب، سؤال، صراط، حوض، بهشت و جهنم در اين بخش صورت يافته است. انبياء: الف) نبوت اولين و آخرين پيامبر و اثبات نبوت حضرت خاتم(ص). ب) تعداد انبياء و توضيح بعضى از خصائص آنها. ج) افضليت انبياء از ملائكه و افضليت ملائك از ساير انسان‌ها. د) معراج حضرت رسول‌اللّه(ص). امامت: الف) تعيين افضل انسان‌ها بعد از رسول اكرم(ص). ب) ترتيب خلفا به ترتيب افضليت و اختصاص خلافت به 30 سال. ج) خليفه ندانستن حكام بعد از اميرالمؤمنين. د) وجوب نصب امام و شرايط امامت. ه‍) لزوم به نيكى ياد كردن صحابه. مباحثى متفرقه در علوم فقه، اخلاق و فلسفه؛ نظير: وجوب مسح بر خفين در سفر و حضر، حرام نبودن نبيذ، تمر، كفر بودن يأس از خداوند، شيئيت نداشتن معدوم مطلق و.... از ويژگى‌هاى كتاب مى‌توان به؛ اختصار كتاب: با آن كه به اكثر مباحث كلامى پرداخته و نظر اشاعره بيان شده، ولى حجم آن خيلى كم است. همين موضوع سبب شده، اين كتاب سال‌هاى زيادى كتاب درسى مراكز دينى اهل سنت باشد. شيوا بودن مباحث: هر چند نوشته‌هاى او بر عقايد نفسيه شرح مزجى است؛ اما مباحث به طور ساده و قابل فهم ارائه شده‌اند و به بحث‌هاى پيچيدۀ كلامى كمتر پرداخته شده است. اعتبار و قوت علمى: با وجود اين كه تفتازانى اولين اثر كلامى خود را مى‌نويسد؛ اما از قوت و اتقان خاصى برخوردار است./ نسخه شناسى: با توجه به اين كه اين كتاب، از منابع درسى بوده است، داراى نسخه‌هاى خطى و چاپ شدۀ، متعددى است كه شرح نسخ چاپى عبارتند از: - در كلكته، سال 1244ق. - در دهلى، سال 1870م و تجديد چاپ در سال 1904م. - در لكنهو، سال 1876م و تجديد چاپ در سال‌هاى 1888م،1890م و 1894م. - در قسطنطنيه، سال 1297ق، همراه با شرح الكستلى، الخيالى و البهشتى. - در قاهره، سال 1297ق، همراه با شرح خيالى و حواشى كره خليل بر اين شرح. - در چاپخانۀ سعادت تركيه، سال 1320ق، همراه با حاشيۀ مصطفى كتلى و حاشيۀ خيالى در 107 صفحه. - توسط وزارت فرهنگ دمشق، سال 1974م، با تلاش خانم سلامه كلود. - در نيويورك، سال 1950م، با ترجمۀ انگليسى الدار 1010)redl..(. - توسط مطبعۀ مورافتلى قاهره، در سال 1407ق، با تحقيق دكتر احمد حجازى سقا در 118 صفحه. - نسخه حاضر