جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 119
«خودفراموشی» در بستر از خودبیگانگی با تکیه بر دیدگاه مولوی
نویسنده:
انسیه ماهینی، ابوالفضل کیاشمشکی، عبدالحسین خسروپناه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها - دانشگاه معارف اسلامی,
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مولوی با الهام از منابع دینی با زبان شعر، تمثیل و جملات نغز، سعی در واکاوی معنا، علل، پیامدها و در نهایت راهکارهایی جهت درمان آن داشته است. از نظر مولوی، انسان دارای هویتی الهی است که در اثر هبوط، از آن دورافتاده و دچار خودفراموشی شده است. آنچه این فراموشی اجباری اولیه را تشدید می کند، تعلق به ماده و مادیات و تأثیر قوای طبیعی حیوانی است که تیرگی و ظلمت را بر وی غالب می سازد. در نتیجه او در درون خود عذاب و شکنجه مرغ محبوس را احساس می کند و می نالد و هوای بازگشت به وطن اصلی خود را دارد. این سیر استکمالی آثار مولوی در قالب قوس نزول و صعود قابل تصویر است. از دید مولوی دو دسته عوامل درونی و بیرونی باعث عدم شناخت خویشتن است. از نظر وی نقطه مقابل علل خودفراموشی، راه‌هایی برای خودیابی و غلبه بر خودفراموشی است. و راه درمان آن چیزی جز یافتن مأوای اصلی و بازگشت به آن و در نتیجه خروج از غفلت نیست.
صفحات :
از صفحه 53 تا 78
جانشینی خدا در اندیشه ملاصدرا
نویسنده:
مرضیه صادقی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران : دانشگاه امام صادق (ع) ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
انسان به عنوان بزرگترین آیه خداوند و جانشین او مسیر تکاملی خود را از قوه محض تا مرتبه تجرد تام با حرکتی جوهری طی می‌کند و به تدریج با رفع تعینات و قیود به وحدت می‌گراید. بر اساس اصول فلسفی صدرایی همه اوصاف و آثار اشیا برخاسته از وجود است و همه موجودات بنابر درجه هستی‌شان از کمالات برخوردارند. در این میان هر انسانی به اندازه ظرفیت وجودی خود مظهر برخی از صفات حق و واجد فضایل و کمالاتی است و می‌تواند با تکمیل دو قوه نظری و عملی مسیر خود به سوی حق را تا رسیدن به مقام فنا ادامه دهد. انسان کامل با دو بال معرفت و بندگی کامل این مسیر را تا پایان طی می‌کند و قابلیت مظهریت جمیع اسما را در خود تحقق می‌بخشد. در مکتب صدرالمتألهین انسان در سلوک عرفانی خود منازل کمالی را در قالب چهار سفر پشت سر می‌گذارد. در سفر اول وی با برداشتن کلیه حجاب های بین خود و ذات حق به مرتبه فنا می‌رسد و در سفر دوم همراه با حق از موقف ذات به کمالات و صفات رسیده و به مقام فنای ذاتی و صفاتی و افعالی دست می‌یابد. سالک در سفر سوم به مقام ولایت بار می‌یابد و به اذن خدا قدرت تصرف در کائنات را به دست می‌آورد و مردم را از آنچه می‌تواند سبب سعادت و شقاوت آنها شود آگاه می‌سازد. در سفر پایانی خود سالک با وجود حقانی خود خلایق را مشاهده می‌کند، در همه چیز جمال حق را می‌بیند و با مردم درباره خدا و صفات و اسما حق و معارف راستین به اندازه استعداد آنها سخن می‌گوید. در این سفر روحانی انسان کامل پس از طی همه به ذات مقدس حق با همه اسما و صفات واصل می‌شود.
صفحات :
از صفحه 88 تا 99
اخلاق ایجابی عرفانی به روایت ترزا آویلایی و جلال الدین مولوی
نویسنده:
بخشعلی قنبری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی,
چکیده :
اخلاق ایجابی مجموعه فضایل و ملکات جاری در تمام جوامع بشری، و ضامن قوام و دوام حیات جامعه انسانی است. از آن جهت که در عرفان دستیابی به بطون نهایی این فضایل مورد توجه است، این گونه فضیلت ها عرفانی هم تلقی می شوند و در سیروسلوک در مقام عمل، تنها به جنبه های مشترک آنها اکتفا نمی شود، بلکه عارفان به آخرین مراحل آن عطف توجه می کنند. البته این موضوعات از آن جهت که اخلاقی اند، با موضوعات عام اخلاقی تفاوتی ندارند، اما عارفان نه به لایه های ظاهری و عام آنها، بلکه به ژرفای آنها می پردازند. ترزا آویلایی (1515-1582 م) و جلال الدین محمد مولوی (604-672 ق) عارفانی از دو سنت مسیحی و اسلامی اند که در آثارشان عنایت ویژه ای به اخلاق ایجابی عرفانی هم چون فروتنی، اخلاص، عفو و ... داشته اند و بر اهمیت و جایگاه آنها در سلوک عرفانی تاکید ورزیده اند. اخلاق در آثار عارفان یاد شده از جایگاه ویژه ای برخوردار است، چندان که بدون توجه به آنها سلوک ناممکن می شود. در این میان، ترزا آویلایی به حدی به فضیلت اخلاقی - عرفانی فروتنی اهمیت می دهد که می توان عرفان وی را عرفان فروتنی دانست که بدون توجه به آن سلوک به سرانجامی نمی رسد. نظر مولوی هم کم و بیش در این مقوله شبیه ترزاست و تخلق سالک به فروتنی را مانع نفوذ شیطان در وجود او، و عامل رسیدن به مقام امیری انسان بر کائنات و دستیابی به وصال الاهی می داند.
صفحات :
از صفحه 123 تا 149
فرا آگاهی عرفانی در آثار مولوی
نویسنده:
حسینعلی قبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
ظرفیتهای ویژه ای در ادبیات عرفانی فارسی می توان یافت که پاسخگوی دلمشغولیهای انسان سرگشته در دنیای پرشتاب امروز و دوران غلبه فناوریها باشد. از مهمترین جنبه های ادبیات عرفانی فارسی فرا آگاهی و اگر به ذهن و زبان مولوی نزدیکتر شویم خدا آگاهی است. و آن آگاهی ویژه ای است که فقط سالکان حقیقی پس از طی مراحل سلوک در طریق عرفانی و نایل شدن به مقامات ربانی به آن دست می یابند. رسیدن به این خدا آگاهی که در حقیقت نوعی شهود عرفانی است قسمی درون آگاهی است که حاصل پشت سرگذاشتن مراتب سلوک و نیل به حیرت عرفانی و تبدیل شدن من سالک به فرامن یا من جدید گسترده و متصل به ملکوت، به شمار می آید. در این مقاله نخست به مدعای فوق پرداخته سپس جلوه های این آگاهی در مثنوی معنوی و غزلیات شمس کاویده شده است.
صفحات :
از صفحه 143 تا 162
 سبب و مسبب از دیدگاه جبر عارفانه مولوی
نویسنده:
محمد فولادی , محمد رضا یوسفی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه قم ,
چکیده :
جبر و اختیار یکی از موضوعات مهم کلامی است که از دیر زمان بادیدگاه های گوناگون مورد توجه بوده است و هر یک از پیروان عقاید مختلف با دیدگاه خاص خود به این موضوع پرداخته‌اند. یکی از دیدگاه های معروف در این مسأله دیدگاه عرفا است که در میراث ادبی – عرفانی بازتاب گسترده ای دارد. مولوی به عنوان یکی از نظریه‌پردازان این موضوع در مثنوی معنوی با شیوه خاص خود، داستان و ضرب المثل که شیوه قرآنی است، به طرح آن پرداخته است. در این مقاله با اشاره به پیشینه مباحث کلامی و تأثیر آن در فرهنگ و اندیشه ایرانیان، به بررسی دیدگاه عارفانه مولانا پرداخته شده است. وی با طرح مسائلی همچون سبب و مسبب، سبب سازی و سبب سوزی، رابطه جبر و توکل، جبر خاصه و حدود اختیار انسان، افکار و اندیشه هایش را بیان کرده است. او در عین اینکه قدرت فائقه و جباریت حق را نشانه عجز وزاری انسان و نهایتاً جبر می‌داند، با بیان پشیمانی و شرم آدمی از اعمالش او را دارای اختیار و انجام عمل آگاهانه معرفی می‌کند.
صفحات :
از صفحه 111 تا 134
ماهیت تجربه عرفانی در اندیشه شهاب الدین سهروردی
نویسنده:
عباس احمدی سعدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از مسایل مهم فلسفه عرفان، چیستی مکاشفات و تجارب عرفانی است زیرا هر گونه استناد به این مکاشفات وابسته به موضع مختار پژوهشگر یا فیلسوف عرفان درباره ماهیت آنهاست. دو نظریه مهم در این خصوص عبارت است از ذاتگرایی و ساختگرایی. ذاتگرایان به اوصاف مشترکی بین تجارب عرفانی قایلند و از این واقعیت در اثبات مدعیات عرفا به ویژه وحدت وجود استفاده می کنند. اما ساختگرایان، مکاشفه را برساخته ای از ذهنیات و باورهای مخصوصا دینی عارف می دانند. سهروردی نیز در آثار مختلف خود به برخی ویژگیهای تجارب عرفانی پرداخته است و آنها را در میان ارباب ادیان و مذاهب دینی یکسان دانسته، اگرچه هرگز به وحدت شخصی وجود راه نبرده است. شیخ اشراق هر جا سخن از اتحاد عارف با حق تعالی باشد، آن را به شدت قرب و اتصال تاویل می کند. با این همه دیدگاه وی به ذاتگرایان نزدیکتر است. نوشتار حاضر ضمن واکاوی دیدگاه های مطرح در این زمینه، اندیشه اشراقی شیخ شهاب الدین سهروردی در این خصوص به تصویر کشیده شده است.
صفحات :
از صفحه 77 تا 94
چیستی و چگونگی تجارب مینوی
نویسنده:
رضا حیدری نوری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان,
چکیده :
حقیقت تجارب شهودی و چگونگی تحقق آنها، از جمله مسائلی است که همه افراد، فرهنگ‌ها و آیین‌ها با آن مواجه بوده و در خصوص آن دیدگاه‌هایی ابراز داشته‌اند. دو دیدگاه عمده در خصوص حقیقت چنین تجاربی مطرح شده است: نظریه ذات‌گرایی که بر انسجام این تجارب و مشترک بودن آن بین افراد و اقوام تأکید داشته و دیگری دیدگاه ساخت‌گرایی که ایده‌ها و تفکرات مکاشفه‌گر را در تکوین و شکل دهی تجارب پر رنگ دانسته است و لذا بین افراد و فرهنگ‌ها تفاوتی ماهوی در این تجارب وجود دارد. نظام فکری اشراقی، که با مطارحات حکیم سهروردی تنسیق شد، در این زمینه، دیدگاه خاص و ارزنده‌ای دارد. در چنین تفکری اتحاد با نور زمینه ساز مکاشفه عرفانی است و دیدگاه خاص نفس‌شناسانه این نظام در تحقق این تجارب دخیل است که با اشراق و مشاهده همراه بوده، با اتحاد و فنا پایان می‌پذیرد. گرچه در این تفکر ویژگی‌های ذوقی و اشراقی نقش اساسی دارد، ولی مجموعه ویژگی‌های تجارب مینوی از نگاه سهروردی، بیانگر نوعی ذات‌گرایی در مکاشفات عرفانی است، نه اینکه وحدت شخصی تجارب بر اساس نوع تفکر حاکم بر افراد، هر تجربه‌ای را از دیگر تجارب جدا کند؛ بلکه همه آنها دارای مشترکات و زمینه‌های واحدند. پژوهش حاضر ضمن اشاره به دیدگاه‌های مطرح در این خصوص به توضیح چیستی و چگونگی تجارب مینوی از نگاه سهروردی پرداخته و به مجهولاتی در این زمینه پاسخ داده است.
صفحات :
از صفحه 115 تا 130
تبیین عقلانی فنا در عرفان اسلامی
نویسنده:
ابوالفضل کیاشمشکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
عارفان در مسیر سلوک الی الله، منازل و مقاماتی را پشت سر می‌نهند که فهم آنها برای غیر اهل عرفان، خالی از صعوبت نیست. به همین دلیل اغلب متفکران می‌کوشند تا با تکیه بر مبانی فکری و نظری خویش، تبیین (explanation) یا توضیحی فهم‌پذیر از حالات و تجربه‌های عرفانی به دست دهند. اما توفیق این تبیین‌ها کاملا تحت تأثیر قوت و توانمندی مبانی مذکور قرار دارد. یکی از مقامات عرفانی که فهم خردپسند آن برای غیر اهل عرفان بسیار دشوار بوده و به همین دلیل نظریه‌های مختلفی در تبیین آن مطرح شده است، مقام یا حال «فنا» است. دستاوردهای مختلف علمی و فلسفی، دستمایه‌های درخوری برای تبیین فنا در اختیار می‌نهند که در جای خود ارزشمندند, اما این نوشتار کوشیده است تا نشان دهد تنها تبیین موفق در این مسئله، تبیینی است که بر پایه اصول حکمت متعالیه و عرفان نظری ارائه شده است.
صفحات :
از صفحه 87 تا 105
خطبه البیان و شطحیات عارفان
نویسنده:
رضا اسدپور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی,
چکیده :
«خطبة البیان» نام یکی از خطبه های منسوب به مولا علی (ع) است که درباره صحت انتساب آن به امام در طول تاریخ دیدگاه های مختلفی وجود داشته است. در این خطبه کلمات مسجعی بر زبان حضرت جاری شده که با ضمیر «انا» آغاز می شود و به شرح حال ایشان به عنوان ولی و انسان کامل در حالت فنای فی الله اشاره دارد. از این رو، این خطبه به شطحیات اهل تصوف شباهت دارد و همواره از یک سو مورد توجه صوفیان و فرقه های شیعه و باطنیه، و از سوی دیگر، مورد مخالفت مخالفان تصوف بوده است، که صحت انتساب آن را رد کرده اند. در این مقاله ابتدا کتاب شناسی خطبه با تقسیم بندی نوع شناسانه آن معرفی می شود و سپس نسخه شناسی شروح آن از نظر می گذرد. پس از آن، تحلیل تاریخی و نسبت آن با شطحیان اهل تصوف مورد کنکاش قرار می گیرد. برای تحقق این امر، معانی مختلف شطح از منظر تصوف، و پیشینه شطح گویی در اسلام بررسی شده و دیدگاه روزبهان بقلی و برخی از شارحان این خطبه، نظیر میرشریف نقطوی، دهدار شیرازی، عبدالصمد همدانی، راز ذهبی، میرزای قمی و ... نیز آمده است. در پایان با استناد به نظرات افراد یاد شده خبطة البیان به مثابه شطح شمرده می شود.
صفحات :
از صفحه 1 تا 40
چیستی و چرایی نفی خواطر در عرفان اسلامی
نویسنده:
قربان ولیئی محمدآبادی، حوریه هاشمی کوچکسرایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از عناصر بنیادین سلوک در عرفان اسلامی نفی خواطر است که به معنای پاکسازی ضمیر و ذهن از هر گونه اندیشه ها، واردات و صورت هاست. نفی خواطر از آموزه هایی است که سالک از ابتدای سیر سلوکی خویش تا آخرین منازه آن- که فنای فی الله است- ملزم به کوشش برای تحقق آن خواهد بود و تنها در صورت تحقق کامل نفی خواطر و تخلیه باطن است که وجود سالک شایسته پذیرش انوار و تجلیات الهی، و سزاوار رسیدن به منزه جانان خواهد شد. با درک نقش اساسی نفی خواطر در طریقت عرفانی، این مقاله در پی آن است که چرایی و چگونگی این مفهوم را بررسی کند و افزون بر ارائه روش هایی برای تحقق آن، ضمن بیان اجمالی ارتباط نفی خواطر با دیگر عناصر سلوکی، ثمرات و نتایجی را که نفی خواطر در مسیر رسیدن به مقصود به بار می آورد، تبیین نماید. از آنجا که لازمه پرداختن به نفی خواطر، شناخت ماهیت و انواع خواطر، و روش تشخیص آنها است، پیش از ورود به بحث، این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد.
صفحات :
از صفحه 143 تا 163
  • تعداد رکورد ها : 119