جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نقش و اهمیت ”تعارضات عقل محض“ در فلسفه نقادی غیرقابل انکار است. نویسنده مقاله حاضر کوشیده است تا تبیین روشنی از تعارضاتی را که عقل در حوزه جهان‏شناسی با آنها رو به روست، ارائه کند. همچنین سعی نگارنده بر این بوده که اشاراتی- هر چند مختصر- به منشأ بروز این تعارضات نموده و راه‏حلهای هر یک از آنها را نیز به بحث بگذارد.

کانت تصورات محض عقل، یعنی خدا، جهان و نفس، را دارای دو کاربرد متفاوت می داند؛ یکی کاربرد نادرست آنها که وی آن را کاربرد متعالی می نامد و در آن برای تصورات، مابه ازای خارجی در نظر گرفته می شود. در این کاربرد، تصورات ما به ازای خارجی در نظر گرفته می شود. در این کاربرد، تصورات دارای نقش قوام بخش اند. دیگری کاربرد درست آنهاست که کانت آن را کاربرد حلولی تصورات می نامد و در آن تصورات صرفا متوجه مفاهیم محض فاهمه و کاربرد آنهاست. نقش تصورات در این کاربرد نظام بخشی است؛ به این معنا که تصورات وحدت و تلایم شناخت حاصل از فاهمه را تبیین می کنند. در این مقاله نظر کانت درباره نقش تصورات و اصول محض عقل مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

چکیده ماشینی : «نقد عقل محض» کانت در میان آثار فلسفی مدرن چنان برجسته است که می توان آن را «پایه» فلسفه مدرن نامید. شوپنهاور آن را "مهم ترین کتابی که تا به حال در اروپا نوشته شده" نامیده است. اوتفرید هوفه خواننده را در «نقد» یک قدم در یک زمان راهنمایی می‌کند، افکار کانت را توضیح می‌دهد، آنها را در معرض تفسیر قرار می‌دهد و نتیجه‌گیری خلاصه می‌کند، اثر و موضوعات آن را در چارچوب جانشینان مدرن آن قرار می‌دهد. تفسیر «انتقادی» از متن کانت نشان می‌دهد که او در مورد بسیاری از بحث‌هایی که گفته می‌شود پس از مرگ او سرچشمه گرفته‌اند، حرفی برای گفتن داشته است. با تقلیل استدلال او به اصول اصلی آن، می‌توان آن را قوی‌تر کرد و برای مشکلات کنونی کاربردی‌تر کرد. با این حال، نگرانی نهایی کانت، حتی در هنگام نوشتن فلسفه نظری، مربوط به امر عملی بود. تشریح این دغدغه و ارتباط آن با فلسفه نظری کانت از اصول اصلی این کتاب است.

ریچارد ولکلی در این کتاب تلاش دارد تفسیری غایت‌شناسانه از پروژهٔ نقدِ عقل نزد کانت ارائه دهد که ناظر به درگیری کانت با مسئلهٔ غایتِ خودِ عقل است. غایت‌شناسی در اینجا مشخصاً به تأمل راجع به تسلسلِ علّیِ غاییِ کلِ طبیعی اشاره ندارد، بلکه تأکیدِ پرسش‌گریِ کانت بر پیچیدگی‌های غایت‌مندی و خودتعین‌بخشیِ انسان است. مسئلهٔ اصلی در میان این پیچیدگی‌ها، جایگاه عقل فلسفی در زندگی بشر (نسبتِ این عقل با خیر بشری، اعم از خیرِ اجتماعی و فردی) است. معلم و الهام‌بخشِ کانت در این تأملات، ژان ژاک روسو است. روسو با آشکار ساختن گرایشِ عقل به دیالکتیک و بحران و در نتیجه، نشان دادن ضرورت بررسی مجدد غایتِ عقل، زمینه‌ای بنیادی (و عموماً مغفول) برای خودانتقادی عقل ارائه می‌دهد. این کتاب، مطالعه‌ای تاریخی برای آشکار کردن این سطح پنهان از نقد کانتی است و شامل بررسی ریشه‌های دورهٔ بلوغِ فلسفهٔ کانت‌، از دیدگاه نوشته‌های پیشانقدیِ دههٔ ۱۷۶۰ است. ولکلی سرچشمه‌های برداشت و بازتعریف کانت از عقل را بررسی می‌کند و حضور روسو را در آن بازتعریف به‌طور خاص مد نظر قرار می‌دهد. این تأمل روشن می‌سازد که جایگاه روسو در برداشت کانت از فلسفه، فراتر و ماندگارتر از جایگاه هیوم است.

ریچارد ولکلی در این کتاب تلاش دارد تفسیری غایت‌شناسانه از پروژهٔ نقدِ عقل نزد کانت ارائه دهد که ناظر به درگیری کانت با مسئلهٔ غایتِ خودِ عقل است. غایت‌شناسی در اینجا مشخصاً به تأمل راجع به تسلسلِ علّیِ غاییِ کلِ طبیعی اشاره ندارد، بلکه تأکیدِ پرسش‌گریِ کانت بر پیچیدگی‌های غایت‌مندی و خودتعین‌بخشیِ انسان است. مسئلهٔ اصلی در میان این پیچیدگی‌ها، جایگاه عقل فلسفی در زندگی بشر (نسبتِ این عقل با خیر بشری، اعم از خیرِ اجتماعی و فردی) است. معلم و الهام‌بخشِ کانت در این تأملات، ژان ژاک روسو است. روسو با آشکار ساختن گرایشِ عقل به دیالکتیک و بحران و در نتیجه، نشان دادن ضرورت بررسی مجدد غایتِ عقل، زمینه‌ای بنیادی (و عموماً مغفول) برای خودانتقادی عقل ارائه می‌دهد. این کتاب، مطالعه‌ای تاریخی برای آشکار کردن این سطح پنهان از نقد کانتی است و شامل بررسی ریشه‌های دورهٔ بلوغِ فلسفهٔ کانت‌، از دیدگاه نوشته‌های پیشانقدیِ دههٔ ۱۷۶۰ است. ولکلی سرچشمه‌های برداشت و بازتعریف کانت از عقل را بررسی می‌کند و حضور روسو را در آن بازتعریف به‌طور خاص مد نظر قرار می‌دهد. این تأمل روشن می‌سازد که جایگاه روسو در برداشت کانت از فلسفه، فراتر و ماندگارتر از جایگاه هیوم است.

نقد عقل محض اولین نقد کانت یکی از پرمطالعه‌ترین متون در تاریخ روشنفکری است، اما همانطور که آلفردو فرارین در این کتاب کاملاً اصلی اشاره می‌کند، بیشتر آن مطالعه فقط بر بخش‌های بسیار منتخب متمرکز شده است. به همین ترتیب، آثار کانت به عنوان یک کل تقسیم بندی شده است، سه نقد در انزوای سفت و سخت از یکدیگر نگهداری می شوند. قدرت‌های عقل ناب، برخلاف خوانش استاندارد کانت که چنین تقسیم‌بندی ایجاد کرده است، بخش‌های فراموش‌شده نقد اول را بررسی می‌کند تا مجموعه‌ای هیجان‌انگیز، جدید و در نهایت محوری از دغدغه‌ها را بیابد که با آن بتوان همه آثار کانت را خواند. فرارین گرد و غبار دو بخش به شدت نادیده گرفته شده از اولین نقد دیالکتیک استعلایی و دکترین روش را از بین می برد. او در آنجا کشف می کند که بزرگترین دستاورد نقد است: تصوری از وحدت عقل و کاوش در قدرت هایی که باید فراتر از خود برسد و در سراسر جهان قانون گذاری کند. با در نظر گرفتن این موضوع، فرارین دیدگاه مشترک کانت را به عنوان فیلسوفی که به طور جداگانه در مورد معرفت شناسی، اخلاق و زیبایی شناسی و غایت شناسی طبیعی می نویسد، از بین می برد و نشان می دهد که این سه نقد با این موضوع اساسی متحد می شوند: استقلال و غایت شناسی عقل، قدرت آن و به پایان می رسد. نتیجه یک دیدگاه جدید و تازه از کانت و خود عقل است.