جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سرمایه ایمان کتابى است که در مورد علم کلام و اصول اعتقادات نوشته شد است. کتاب مذکور، برخی اصطلاحات منطقی مثل قضیه، تناقض، بدیهی، غیر بدیهی و ... را بیان می کند که به اصول عقاید شیعه اشاره می کند.

اعتقاد خداباوران این است که جهان تحت سیطره خداوندی حکیم و علیم است. حکمت و عنایت او اقتضای آن را دارد که جهانی با نظام احسن و بیشترین خیرات و کمالات ایجاد کند. جهانی که چون آفریده اوست خیر کامل و محض باشد. اما در نگاه نخست به عالم پاره‌ای از امور آن را می‌بینیم که فاقد خیریت است و جنبه شر و ناخوشایند بودن آن بیشتر خودنمایی می‌کند.پرسش مهم این است که اگر عالم تحت سلطه خدای حکیم است، چرا این شرور در آن راه یافته‌اند؟ چه کسی مسئول ورود آنها به عالم است؟ چرا عالم سراسر خیر و نیکی نیست؟ چرا خداوند ورود شرور را به این عالم مجاز گردانیده است؟این پرسشها و پرسشهایی مشابه، حکمت الهی و قدرت مطلق خداوند را مورد تردید قرار می‌دهد. انسانها از دیرباز همواره با چنین سوالاتی دست به گریبان بوده و پاسخهایی برای آنها تدارک دیده‌اند. عده‌ای در ایران باستان قائل به ثنویت شده، گروهی با پذیرفتن شرور به توجیه آن پرداخته در این میان عده‌ای قائل به عدمی بودن آن شده و گروهی حکم به بالعرض بودن آن داده‌اند.این نوشته به دنبال تبیینی است که از آیات قرآن و روایات خاندان عصمت: استخراج و استنباط می‌گرددبا تأمل در آیات و روایات می‌توان استنباط کرد که شرور به سه دسته شرور واقعی، شرور نسبی و شرور توهمی قابل تقسیم است. بر این اساس اولاً شرور در نظام عالم وجود داشته و ثانیاً در راستای حکمت و هدف عالم خلقت است. و آنچه که انسان از آن تعبیر به شر می‌نماید یا امری است در لباس شر که به واسطه دید جزءانگارانه، انسان آن را شر می‌پندارد، یا امری که انسان به واسطه اعمال خود آنرا جذب کرده است و مستحق آن شده است، و یا آزمایشی است از سنخ ابتلائات الهی برای رشد و تکامل انسانی

در این پایان نامه سعی شده تا درباره موضوع مهم و اساسی سرشت انسان بحث و بررسی صورت گیرد و اینکه سرشت و فطرت انسان چگونه است؟ نیک یا بد؟ خیر یا شر؟؛ پیرامون این مسئله، مباحثی در شش فصل ارائه شده است که در فصل اول انسان شناسی و بیان هدف از انسان شناسی تبیین شده و اینکه ما چه تعریفی از آن داریم. در فصل دوم، نوع نگاه متفکران و مکاتب غربی نسبت به انسان بررسی شده است، که در مجموع به این نتیجه می رسیم که در مکاتب غربی نگاه واحد و منسجمی درباره انسان وجود ندارد. در فصل سوم، انسان از دیدگاه متکلمان و فلاسفه اسلامی مورد کنکاش و بحث قرار گرفته است، و دیدگاه علمای مختلف آورده شده که منظور از انسان چیست؟، در فصل چهارم، انسان از دیدگاه قرآن و بررسی آیات قرآن پیرامون انسان آورده شده، در فصل پنجمُ، ابتداء بحث طبیعت مشترک مطرح شده و اینکه تمام انسانها دارای طبیعت مشترک می باشند و بعد مسأله شر مورد بحث قرار گرفته و بلاخره در فصل ششم، بعنوان حسن ختام، اینکه هیچ کار خداوند بیهوده نیست، از جمله خلقت انسان، و بعد هدف از خلقت انسان از دیدگاه قرآن آورده شده است.

آنچه که ذهن بسیاری از متفکران را همواره به خود مشغول نموده است، تربیت اخلاقی انسان است. نکته ای که کیفیت زندگی انسانها و موجودات زنده دیگر را در کنار هم و در جهت حفظ محیط زیست خود، بهبود می بخشد، رعایت نکات اخلاقی است. مسائل اخلاقی در هر زمان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده، ولی در عصر و زمان ما اهمیت ویژه ای دارد، زیرا:1- از یک سو عوامل و انگیزه های فساد و انحراف در عصر ما از هر زمانی بیشتر است و اگر در گذشته برای تهیه مقدمات بسیاری از مفاسد اخلاقی هزینه ها و زحمتها لازم بود در زمان ما از برکت پیشرفت صنایع بشری همه چیز در همه جا و در دسترس همه کس قرار گرفته است!2- از سوی دیگر، با توجه به این که عصر ما عصر بزرگ شدن مقیاسهاست و آنچه در گذشته بطور محدود انجام می گرفت در عصر ما به صورت نامحدود انجام می گیرد، قتل و کشتار انسانها به برکت وسائل کشتار جمعی، و مفاسد اخلاقی دیگر به کمک فیلمهای مبتذلی که از ماهواره ها در سراسر دنیا منتشر می شود و اخیرا که به برکت «اینترنت» هرگونه اطلاعات مضر در اختیار تمام مردم دنیا قرار می گیرد، مفاسد اخلاقی بسیار گسترش پیدا کرده و مرزها را در هم شکسته و تا اقصا نقاط جهان پیش می رود تا آنجا که صدای بنیانگذاران مفاسد اخلاقی نیز درآمده است.3- از سوی سوم، همان گونه که علوم و دانشهای مفید و سازنده در زمینه های مختلف پزشکی و صنایع و شون دیگر حیات بشری گسترش فوق العاده ای پیدا کرده، علوم شیطانی و راهکارهای وصول به مسائل غیرانسانی و غیراخلاقی نیز به مراتب گسترده تر از سابق شده است به گونه ای که به دارندگان فساد اخلاق اجازه می دهد از طرق مرموزتر و پیچیده تر و گاه ساده تر و آسانتر به مقصود خود برسند.در چنین شرایطی توجه به مسائل اخلاقی و علم اخلاق از هر زمانی ضروری تر به نظر می رسد و هرگاه نسبت به آن کوتاهی شود فاجعه یا فاجعه هایی در انتظار است.خوشبختانه ما مسلمانان منبع عظیمی مثل قرآن مجید در دست داریم که مملو است از بحثها و تصویر هایی است که به صورت زیبایی در قالب داستان های عمیق اخلاقی نظیر خیر و شر که در هیچ منبع دینی دیگری در جهان یافت نمی شود.در این مسیر، تصاویری از پیامبران الهی را مشاهده می کنیم که بیشترین نقش را در طول تاریخِ داستان های قرآنی داشته اند و همواره با تحمل رنج بسیار، انسانها را به یکتاپرستی، محبت، رعایت انصاف و عدالت و پرهیز از دروغ و ظلم و جنایت دعوت نموده اند. در داستان قرآنی موسی(ع) تصویر خیر و شر را به صورت مفاهیمی که چهره ای از نیک و بد، ایمان و کفر ، عدالت و ظلم ، عقل و جهل.... آمده است.البته این پژوهش صرف بررسی جلوه های تصویری خیر و شر و چگونگی به آنها در داستان حضرت موسی(ع) به عنوان یکی از داستان های پندآموز قرآنی است که مسائل اخلاقی در آن نقش مهمی را ایفا می کند، از آنجایی که اکثر مسائل اخلاقی بلکه همه آنها، آثاری در زندگی اجتماعی بشر دارد، اعم از مادی و معنوی، و جامعه انسانیت منهای اخلاق به باغ وحشی تبدیل خواهد شد که تنها قفسها می تواند جلو فعالیتهای تخریبی این حیوانات انسان نما را بگیرد، نیروها به هدر خواهد رفت، استعدادها سرکوب خواهد شد، امنیت و آزادی بازیچه دست هوسبازان می گردد و زندگی انسانی مفهوم واقعی خود را از دست می دهد، از این رو به دست به چنین پژوهشی در این داستان به عنوان نمونه ای از داستان های پند آموز قرآنی زده ام . اگر درست در تاریخ گذشته در قرآن بیندیشیم، اقوام زیادی را پیدا می کنیم که هر کدام بر اثر پاره ای از انحرافات اخلاقی، شکست خورده یا بکلی نابود شدند. چه بسیار زمامدارانی که بر اثر نقاط ضعف اخلاقی، قوم و ملت خود را در کام مصائب دردناکی فرو بردند. از این رو انسان ها در اجتماع با حذف مسائل اخلاقی به سرنوشت دردناکی گرفتار می شوند. قصه گویی یکی از قدیمی ترین و بهترین شیوه های بیان مطالب است، به همین دلیل خداوند در کتاب آسمانی (قرآن) برای انسان قصه می گوید تا در قالب آن، هممفاهیم والای اخلاقی و تربیتی را به زیبا ترین شکل بیان کند و هم شرح حال گذشتگان را تا شاید مایه عبرت و تفکر که یکی از جلوه های جمال خداوندی است، دراو شود. در داستان حضرت موسی(ع) فرعون و فرعونیان به دلیل استکبار و ظلم فراوان و قوم بنی اسرائیل به دلیل ناسپاسی های فراوان به حوادثی دچار شدند که داستان آنها به عنوان درس عبرت برای بشریت در کتاب آسمانی به تصویر در آمده است و همچنین در این داستان قرآنی جلوه هایی تصویری از شخصیت ها و صحنه ها با مفهوم خیر و شر آورده شده است که تصویرگران بخش هایی از آن را به تصویر کشیده اند .این تحقیق حاوی ضروری ترین دانستنی ها درباره مفهوم و مصادیق و جلوه هایی از تصویر خیر و شر می باشد .با توجه به توضیحات ذکر شده مسئله تحقیق حاضر ، آشکارسازی جلوه های تصویری خیر و شر، در داستان حضرت موسی (ع) می باشد و این که تصویرگران معاصر ایران کدام جلوه های تصویری خیر را مورد توجه قرار داده اند و همچنین چه عواملی در آثار آنها وجود دارد که می تواند بیان کننده جلوه های تصویری خیر و شر در شخصیت های موجود در داستان حضرت موسی(ع) می باشد .این تحقیق شامل مباحث مختلفی در رابطه با زیبایی شناسی در قرآن، زیبایی شناسی داستان های قرآنی، زیبایی شناسی تصویر در قرآن .... و مفاهیم مرتبط با این پژوهش می باشد .فصل اول این رساله در باب کلیات پژوهش است.در فصل دوم، شامل پیشینه و همچنین مسائل نظری از جمله تعاریف لغوی حُسن، تعریف خیر و شر، مفاهیم و مصادیق آنها و همچنین در باب معیارهای زیبایی در داستان های قرآنی و معیار تصویری در داستانهای قرآنی سخن به میان آمده است .فصل سوم به مبحث روش شناسی پژوهش پرداخته شده است.فصل چهارم؛ به تجزیه و تحلیل یافته ها ابتدا در داستان حضرت موسی(ع) و بعد در آثار هنرمندانی که به این داستان قرآنی پرداخته اند و آن را تصویر کرده اند. این بررسی شامل بررسی جلوه هایی از خیر و شر و چگونگی بیان این مفاهیم در تصویرسازی های آنها بوده است. که در انتها در جداولی که در انتهای این بخش آورده شده، به طور خلاصه و گذرا؛ نشان داده شده که تصویرگران خیر و شر را در آثار در چه جاهایی آورده اند و در چه جاهایی موفق عمل کرده اند و یا بلعکس.در فصل پنجم در ابتدا به ذکر نکات مثبت و منفی در آثار مشاهده شده؛ پرداخته شده و بعد به بحث و نتیجه گیری پیرامون سوالات تحقیق و در انتها به ذکر پیشنهاد هایی برای پژوهش های آتی پرداخته شده است.

:مسئله شرّ یکی از مسائل بنیادی در نظام‌های الهیاتی، به ‌ویژه در فلسف? اسلامی به شمار می‌آید. فلاسفه اسلامی، بحث شرّ را با تحلیل مفهومی آن آغاز می‌نمایند، در این تحلیل نشان می‌دهند که شرّ امر عدمی اعم از عدم ذات و یا عدم کمال ذات است. ملاصدرا و علامه طباطبائی ازجمله فلیسوفان اند که با تأکید بر اهمیت مسأله، تبیین جامع از ابعاد آن ارایه کرده اند و در بیشتر آثار فلسفی خود از نظریه نیستی‌انگاری شرّ دفاع و آن را برهانی دانسته اند. «نظام احسن» در دستگاه فلسفی ملاصدرا، به طور خاص، جایگاه ویژه‌ای دارد. ملاصدرا بر پایه نظام فلسفی خود جهان هستی را برآمده از نظام ‌ربانی دانسته که دارای بهترین شکل‌ممکن می‌باشد. وی بر اساس مبانی فلسفی خود از جمله؛ اصالت وجود، تشکیک در وجود، نیست انگاری شرّ، مساوقت وجود با خیر، غلبه خیرات بر شرور... به مسأله شرّ پاسخ می گوید و قضا و قدر الهی را دو مرتبه از مراتب علم خداوند می‌داند. علامه طباطبایی از یک سو همانند ملا صدرانظام حاکم بر هستى را استوارترین‌ نظام دانسته و آن را مبرهن ساخته است و از سوی دیگر از نظریه نیست انگاری شرّ دفاع وآن را برهانی دانسته و از این طریق به ابعاد مسأله شرّ پاسخ گفته است.

کتاب «محاکمة السقراط» کتابی است که سه روایت از آپولوژی سقراط را در خود گرد آورده و شامل سه بخش اصلی «اوتیفرون یا درباره تقدس»، «دفاعیه سقراط (آپولوژی)» و «کریتون یا وظیفه شهروند»، به انضمام نمایه است. در بخش هایی از این کتاب می خوانیم: «... آتن در اواخر قرن پنجم دچار بحران سیاسی بی سابقه ای شد. سرزمین دموکراسی، اولین شهر یونان تحت سلطه پریکلس، به لطف قدرت های امپراتوری اش و درخشش فرهنگی اش در طول جنگ پلوپونزی شکست های دردناکی را در تقابل با اسپارت متحمل شده بود که در نهایت با چیره شدن بر رقیب پایان گرفت و نظام الیگارشی خونینی را در آتن مستقر کرد...» در محاکمه سقراط، دفاعیه او اهمیت و تاثیر فراوانی در تاریخ فلسفه و اندیشه بشر داشته و دارد. بی تردید بسیاری از دیدگاه های فلسفی سقراط را می توان در محاکمه اش ملاحظه کرد و به صورت عینی یا کنایی یافت. محاکمه سقراط، قضاوت درباره فرزانگی و داوری درباره عقل و کشمکش کیفیتی از عدالت در میزان ناپایدار جدل سوفسطایی و منطق عقل محض است. اما، هم پای اخلاق به میان می آید، هم روایت تاریخی اهمیت می یابد، هم ادبیات به درخشش روایت مدد می رساند و هم عاطفه انسانی دستخوش مواجهه با تراژدی و شفقت بی پایان برای استاد استادان فلسفه کلاسیک خواهد شد. سقراط چنان معتبر است که در همه این زمینه ها، در مرکز روایت و توجه قرار می گیرد.

درستی و نادرستی اعمال به نظر قاضی عبدالجبار ناشی از ذات اعمال است، یا به تعبیر خودش ناشی از وجوه و عللی است که اعمال بر آن واقع می شود. مثلاً ظلم به دلیل ظلم بودن، نادرست است و عدالت به دلیل عدالت بودن، درست. عبدالجبار وجوه و علل درست ساز و نادرست ساز عمل را به دو بخش تقسیم می کند: وجوهی که اصول محسنات و مقبحات هستند و علم به آنها ضرورتاً موجب علم به درستی و نادرستی اعمال است (مانند عدل و ظلم) و وجوهی که با علم به آنها تنها علم به درستی و نادرستی در نگاه نخستِ عمل حاصل می شود که ممکن است در شرایط عمل، به خلاف آنها حکم شود؛ مانند ضرر که در نگاه نخست، وجه نادرست ساز عمل است، ولی اگر از روی استحقاق و جزا باشد، وجه درست ساز عمل است. عبدالجبار وظیفه گرایی قاعده نگر و شهودگرایی مبناگراست.

محمد ابن زکرای رازی پزشک فیلسوف و شیمیدان ایرانی است او در زمینه پزشکی شهرت جهانی دارد اما آرای فلسفی و کلامی وی به دلیل تقابل با جریان فکری رایج مورد توجه قرار نگرفت بررسی آرای م.جود و منسوب به رازی نشان میدهد که او قائل به پنج مبدا قائم بذات برای خلقت بوده وبر خلاف ارسطو جهان را حادث می پندارد او بر این باور است که وجود شرور در عالم بیش از خیرات است و نفوس از این عالم رهایی نمیابد مگر بواسطه آموختن فلسفه رازی فیلسوفی خرد ارا و قائل به اصالت عقل است وبر این باور بوده که تمامی انسان هتبره یکسانی از خرد دارند دریاب عقیده وی راجع به نبوت دو دیته روایت متعارض وجود دارد در روایت اول رازی منکر نبوت بوده که ستایش و تجلیل وی از مقام عقل این نظریه را تقویت میکند در روایت دوم رازی نه تنها نبوت را امکار نمیکند بلکه فردی شیعی مذهب مهرفی میشودبررسی این دودسته از روایت ها هاکی از آن است که رازی اگر چه در باب نبوت عقاید متغاوتی داشته اما نمیتوان پیامبر ستیزی وانکار نبوت را به وی نسبت داد