جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 177
بررسی و تحلیل دیدگاه شیخ بهایی در معرفت نفس
نویسنده:
سیدعلی‌اکبر فاطمی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
شناخت نفس انسان اهمیتی شگرف در تعیین مسیر زندگی فردی و اجتماعی دارد تا ما ندانیم که کیستیم و چرا هستیم و حقیقت ما چیست نمی‌توانیم مسیر زندگی خویش را پیدا کنیم از این روی در این نوشته خواهان بررسی معرفت نفس از نگاه شیخ بهایی هستیم. البته از آنجا که معرفت نفس رابطه بسیار نزدیکی با خداشناسی داشته و شیخ بهایی عقیده متمایز از حکماء را در خداشناسی مطرح کرده است، ما نیز بر آن شدیم تا علاوه بر معرفت نفس، اشاره‌ای به خداشناسی ایشان داشته باشیم. لازم به ذکر است برای بیان کردن نظرات شیخ بهایی در معرفت نفس، ابتدا باید معنای کلی نفس مطرح شود و عقیده حکماء اسلامی ‌نیز بیان شود تا به کلیتی درباب معرفت نفس برسیم و بتوانیم معرفت نفس را از نگاه شیخ بهایی مورد ارزیابی و نقد قرار دهیم. از آنجا که میان حکماء اسلام، سه تن از شخصیت‌های معروف که هر کدام دارای نظرات مخصوص به خود بوده و حکمت‌های مختلفی را ابداع کرده‌اند، ابتدا نفس را از منظر آنها بررسی کرده و بعد به آراء شیخ بهایی می‌پردازیم. ابن‌سینا، سهروردی و ملاصدرا بی‌شک سه تن از افراد شاخص در فلسفه اسلامی بوده‌اند و تأثیرات بسیار بزرگی در سیر تحولات فکری فلاسفه و متفکران داشته‌اند. بیان خلاصه‌ای از دیدگاه آنها، ما را در شناخت کلی نفس و نقد نگاه شیخ بهایی بسیار کمک می‌کند. شیخ بهایی در باب معرفت نفس با نگاهی متفاوت از حکماء به شناخت نفس پرداخته و عنوان می‌کند انسان توانایی شناخت خود را نداشته و بالطبع از شناخت خداوند نیز عاجز است. در باب معرفت نفس نظرات گوناگونی وجود دارد و یکی از آنها عدم شناخت نفس می‌باشد و شیخ بهایی این نظر را پذیرفته است زیرا نفس موجودی الهی بوده و انسان توان شناخت آن را ندارد. در باب معرفت رب نیز شیخ بهایی می‌گوید اگر بتوان خدا را شناخت فقط از راه الهیات تنزهی بوده و صفات خداوند را فقط از راه سلب می‌شناسیم. به این صورت که هر آنچه انسان در خود می‌یابد، به خداوند نسبت می‌دهد با این تفاوت که تمام نقص و عیب‌ها را از آن سلب می‌کند. این نظر کاملاً متغایر با نظر حکماء مسلمان بوده که آنها قائل به الهیات ایجابی هستند نه سلبی.
بررسی تطبیقی امکان و چگونگی شناخت خداوند از دیدگاه ابن‌سینا، سهروردی و ملاصدرا
نویسنده:
مصطفی سخنگو
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
چکیدهانسان در طول تاریخ ناگزیر از پرسش‌های هستی‌شناسانه از خود و جهان بوده است. در رأس این سوالات پرسش از خالق خویش می‌باشد که هیچگاه از انسان جدایی ندارد و انسان را در ساحت تذکر، به تفکر در خویش و خالق خویشتن دعوت می‌کند. پرسش از وجود خداوند و چگونگی شناخت او، کانون مسائل فلسفی در عالم اسلام است و در این میان بنیان‌گذاران سه مکتب فلسفی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه در نسبت با نظام معرفتی خویش نظریات مختلفی درباره شناخت خداوند ارائه داده‌اند. ابن‌سینا فیلسوفی است که بین فلسفه، عرفان، مقام کشف یک شئ و مقام داوری یک شئ تمایز قائل می‌شود و آنها را با یکدیگر خلط نمی‌کند لذا در حوزه علم حصولی و در نسبت با تعریف علم، شناخت خداوند را محدود به شناخت آثار و لوازم واجب تعالی می‌داند و از نظر وی شناخت حقیقت واجب‌تعالی ممکن نیست. ابن‌سینا در مقام عرفان و کشف، شهود و معرفت خداوند را ممکن می‌داند و سرّ و باطن عارف را محل اشراقات حق بیان می‌کند. شیخ اشراق حقیقت علم را از سنخ مشاهده می‌داند و در نسبت با این تعریف و نظام نوری خویش، قائل به شهود قلبی خداوند و شناخت او است. از نظر وی، اگر چه شهود خداوند دارای مراتب است اما شهود اکتناهی خداوند ممکن نیست. در این میان ملاصدرا معتقد است که خداوند را تمام موجودات به نحو بسیط درک می‌کنند اما انسان علاوه بر علم بسیط، دارای علم مرکب به خداوند نیز می‌باشد. از نظر صدرالمتالهین علم مرکب به خداوند از طریق شهود یا تعقل به دست می‌آید و تنها علم مرکب به خداوند ملاک تکلیف است. ملاصدرا هم‌چنین شهود اکتناهی واجب تعالی را برای انسان ممکن نمی‌داند. روش این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای و از نوع تحلیلی و توصیفی است.
فلسفۀ علمِ حکمای مسلمان و پیشینۀ ارسطویی آن
نویسنده:
موسی ملایری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اگرچه مشهور است که فلسفه ى علم دانشی جدید و محصول قرون نوزدهم و بیستم است، اما این نوشتار بر آن است که پیشینیان نیز به تناسب و فراخور علومِ خود، نوعی علم شناسی را بنا کرده اند که نسبتش با علوم آن زمان با نسبت فلسفه ى علم با علوم جدید قابل تطبیق است؛ و می توان آن را منطق علم یا فلسفه ى علم پیشینیان خواند. این نوشتار این دانش را در آثار ارسطو و بسط آن را در نزد حکمای مسلمان جستجو می کند. نخست چهار مسأله از مهمترین مسائل فلسفه ى علم جد ید یعنی: ممیزات یک تحقیق علمی، شرایط لازم برای صحت تبیین های علمی، ارزش معرفتی و حدود واقع نمایی تبیین های علمی و روش های دانشمندان در مطالعه ى طبیعت، انتخاب گردیده؛ سپس در هر مسأله ابتدا آرای ارسطو، آنگاه مباحث اندیشمندان مسلمان در آن باب مطرح شده است . حاصل بررسی آن است که اولاً در آثار ارسطو به هر چهار مسأله عنایت شده است؛ ثانیاً روشن گردیده که حکیمان مسلمان نه تنها در هر چهار مسأله در نقد ، توسعه، تعمیق و تکامل فلسفه ى علم ارسطویی نقشی انکار ناپذیر داشته اند؛ بلکه ابواب جدیدی را نیز در این قلمرو گشود ه اند.
صفحات :
از صفحه 169 تا 187
اهمیت احترام و محبت به استاد و راه‌های ابراز آن از دیدگاه آیات و روایات
نویسنده:
عین الله خادمی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در عصر انفجار اطلاعات ، میان تولید علم و زیست مقتدرانه همبستگی مستقیم وجود دارد. آیات متعدد قرآن از جمله پنج آیه نخست سوره علق، آیه 28 فاطر، آیه 269 بقره، آیه 9 زمر، آیه 11 مجادله و... و احادیث متعدد از پیامبر گرامی اسلام و ائمه معصومین(ع) مبیّن و مؤیّد ارزش زاید الوصف مقام دانش، دانشجو و دانشمند (استاد) هستند. از دیدگاه آیات قرآن و احادیث، راه‌های متعددی برای ابراز احترام و محبت نسبت به استاد وجود دارد که اهمّ آن‌ها عبارتند از: 1. ارج نهادن به مقام استاد 2. تواضع و فروتنی در برابر استاد 3. رعایت آداب سخن گفتن و رفتار با استاد 4. چشم پوشی از برخی اشتباهات احتمالی استاد.
صفحات :
از صفحه 99 تا 117
استاد مطهری و نقد ایدئالیسم
نویسنده:
عبدالرزاق حسامی فر
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از قرن هفدهم در فلسفه غرب تحولی بنیادی در پژوهش فلسفی روی داد و بحث درباره نحوه شکل گیری شناخت و میزان اعتبار آن محور مسائل فلسفی شد. این تحول در قلمرو فلسفه اسلامی به علت نبود ارتباط میان دو عالم فلسفه اسلامی و غرب با سه قرن تاخیر بازتاب یافت. استاد مطهری به عنوان استاد مبرز فلسفه اسلامی کوشید تا ابتدا با آرای فیلسوفان جدید و معاصر آشنا شود، سپس به نقد و بررسی آن ها بپردازد. یکی از مسائل مورد توجه استاد مساله شناخت بود که در آن دو دیدگاه اصلی در برابر هم قرار دارند: یکی رئالیسم که وجود مابازای ادراکات حسی را در خارج می پذیرد و شناخت حسی را کاشف از خارج می داند؛ و دیگری ایده آلیسم ذهنی که منکر این امر است. علامه طباطبایی و استاد مطهری در اصول فلسفه و روش رئالیسم با دفاع از مبانی رئالیستی فلسفه اسلامی به نقد ایدئالیسم ذهنی یا اصالت تصور از یک سو و نقد مبانی ماتریالیسم دیالکتیک از سوی دیگر می پردازند. دیدگاه استاد مطهری در این کتاب، که در دهه سی نوشته شده است، با آنچه در درس های شرح مبسوط منظومه در دهه پنجاه القا کرده اند قدری تفاوت دارد. ایشان در کتاب نخست ایدئالیسم به معنای اصالت تصور را از حیث انکار واقعیت هم تراز سفسطه می گیرد و فیلسوفان ایدئالیستی چون بارکلی و شوپنهاور را به لحاظ انکار جهان خارج از ظرف ذهن، در کنار سوفسطائیانی چون پروتاگوراس و گرگیاس نام می برد، در حالی که در کتاب دوم تحلیل عمیق تری از مساله شناخت و اثبات جهان خارج به دست می دهد. در این مقاله می کوشیم با ارائه تحلیلی جامع از دیدگاه استاد مطهری در باب شناخت و نقد ایشان بر ایدئالیسم، به نقد و بررسی آرای ایشان بپردازیم.
صفحات :
از صفحه 43 تا 59
دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم(ع)
نویسنده:
احمد مروی، حسن مصطفوی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی ,
چکیده :
امروزه، شبهاتی درباره علم غيب امامان معصوم مطرح شده كه مقولـه ای جديـد اسـت و در چنـد قرن بعد از حيات امامان معصوم، طی فرايندی طولانی وتطور تاريخی مطرح شده است. اين مقاله بر آن است كه مبانی عقلی و نقلی علم غيب امامان معصوم را مورد بحث و بررسـی قرار دهد و بعد از بررسی به اين نتيجه رسيده است كه علم غيب امامان معصوم ريشه در آيـات و روايات معتبر دارد. نيز در عصر پيامبر و امامان معصوم مسئله علم غيـب امـام مطـرح بـوده و آنهـا برآن تصريح كرده اند. بنابراين، از نظر متفكران شيعه اهميت مسئله علم غيب در ميان صفات امـام جای هيچ ترديدی نيست. هرچند در گستره آن تفاوت جزئـی وجـود دارد. برخـی گسـتره آن را محدود به مسائل فقهی و اعتقادی می دانند و برخی اعم از آن می دانند. در اين مقاله اين مسائل به روشنی توضيح داده می شود.
صفحات :
از صفحه 5 تا 36
مبنامندی فهم و معرفت دینی و بروندادهای آن
نویسنده:
حمیدرضا شاکرین
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم : پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مطالعات دين پژوهانه از عرصه های پراهميت تحقيق در حيات فكری و فلسفی بشر است. يكـى از مباحث مهم در اين عرصه بازپژوهى فهم و معرفت دينی، زيرساختها و مبـانی نظـری و نتـايج و بروندادهای آن است. آنچه ما را به تحقيق در اين عرصه وامی دارد حد اقل دونكته است: 1 .بازشناسی و تنقيح مبانی هر دانشی در كاربست درست و آگاهانه آنها و اصلاح و تكميـل روششناسی آن دانش مؤثر است. بنـابراين، معرفـت دينـی بهينـه، تـابعی از شـناخت و كاربسـت درست مبانی آن می باشد؛ 2 .امروزه بخش قابل تـوجهى از پرسـش هـا و شـبهات فهـم و معرفـت دينی را هدف گرفته است. جريان تهاجم فرهنگی و جنـگ نـرم نيـز نشـانه رفـتن معرفـت دينـی و مبانی آن را آوردگاه مناسبی برای تحقق اهداف دين ستيزانه خود يافته اسـت. بنـابراين، شناسـايی مبانی حقيقی فهم دين و تمييز آن از مبناسازی های نادرست، همچنـين بازكـاوی تـأثيرات واقعـی آنها از پنـداره هـای ناصـواب معارضـان، بـرای دفـاع از معرفـت دينـی و در نهايـت دفـاع از ديـن ضروری و اجتناب ناپذير است. بدين روی، تحقيق حاضر در پی تبيين اصول و مبـانى فهـم ديـن و بيان نتايج و برون دادهای آن است. مبانى مورد بحث در اين تحقيق به هفت گونه تقسيم و در ذيـل هرگونه اصولی چند بررسی شده اند. اين اصول برآيندهای مشترك و همسويی در فهم و معرفـت دينى دارند. مبانی يادشده در هفت گفتار به شرح زير بررسی شده است: مبـانی معرفـت شـناختی، مبانى خداشناختى، مبان انسان شناختی، مبانی دين شـناختی، مبـانی وحـی شـناختی، مبـانى قـرآن- شناختى و مبانى راهنماشناختى.
صفحات :
از صفحه 53 تا 78
بررسی روش های شناخت حقایق فراطبیعی و موانع آن از نگاه حکمت متعالیه
نویسنده:
علی اله بداشتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه امام صادق (ع),
چکیده :
حکمت متعالیه، درباره سلسله ای از مفاهیم فراطبیعی مانند خدا و اسماء و صفات او - مانند علم، قدرت، اراده، مشیت - و مفاهیمی مانند عرش، کرسی، لوح، قلم، جاودانگی نفس و حیات آن در برزخ و قیامت و ... سخن می گوید. در این مقاله، روش های شناخت این مفاهیم از طریق عقل و عرفان و وحی؛ و موانع آن مانند محدودیت عقل بشری، و کوتاهی زبان از بیان آن حقایق، و زنگارهای قلبی، و محصور بودن انسان در حصار زمان و مکان بررسی می شود و این نتیجه به دست می آید که با گذشتن از موانع و دست یافتن به آن عوامل، می توان به اندازه توان بشری، حقایق ماوراء عالم حس را دریافت و شناخت.
صفحات :
از صفحه 135 تا 148
تبیین حکمی و عرفانی حدیث «من عرف نفسه»
نویسنده:
امیر شیرزاد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
معرفت نفس، به حکم حدیث شریف من عرف نفسه فقد عرف ربه رهنمون معرفت رب است. از این رو بعضی از عالمان و عارفان به تبیین حکمی و عرفانی آن پرداخته اند. برخی آن را از قبیل تعلیق به محال دانسته اند و بعضی به طرق گوناگون در صدد توجیه و تبیین کیفیت معرفت رب از راه معرفت نفس بر آمده اند. از نظر این گروه، معرفت فطرت، حدوث، امکان، حرکت، تجرد و فقر هستی نفس ما را به خدای متعال دلالت می کند و نفس از جهات جامعیت، احاطه، معیت، ظهور و بطون، علو و دنو، وحدت، فاعلیت و وجوه بسیار دیگر، ظلال و مثال باری تعالی است.
صفحات :
از صفحه 201 تا 221
تأثیر گناه بر معرفت به قبح فعل قبیح از منظر قرآن
نویسنده:
مصطفی جعفرطیاری دهاقانی، هادی صادقی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها : دانشگاه معارف اسلامی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
معرفت با موانع و آفاتی مواجه است که ازجمله آنها گناه است. از آیات و روایات چنین برمی آید که محرومیت از دستیابی به معرفت، زوال و وارونگی آن از آثار سوء و تبعات منفی گناهان است. گناه باعث می شود انسان با یک چرخش معکوس، نیک را بد و بد را نیک و افعال زشت خود را زیبا بپندارد.درباره چگونگی وارونگی معرفت، تبیین های مختلفی قابل ارائه است. براساس معارف اسلامی شیطان از طریق نفوذ در عواطف و احساسات در افکار تصرف می کند و با به کارگیری ابزار ادراکی به تدبیر باطن فرد می پردازد و معارف و حقایق را وارونه جلوه می دهد.انجام مکرر گناه باعث می شود قوه عاقله به اسارت هوای نفس درآید و ابزار دست شیطان شود. در این حالت، قوه واهمه و خیال در جایگاه عقل قرار می گیرند و آدمی دچار مغالطه بینشی می گردد و امر باطل، موهوم و خیالی را حق می انگارد که این همان وارونگی شناخت است.
صفحات :
از صفحه 109 تا 134
  • تعداد رکورد ها : 177