جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

التفسير الكبير، تفسيرى كلامى، نوشتۀ فخرالدين رازى، متكلم و مفسر اشعرى قرن ششم و هفتم هجرى است. تفسير كبير مهم‌ترين و جامع‌ترين اثر فخر رازى و يكى از چند تفسير مهم و برجستۀ قرآن كريم به زبان عربى است. اين كتاب به سبب حجم بسيارش به تفسير كبير مشهور شده، ولى نام اصلى آن مفاتيح الغيب است. فخر رازى، بر خلاف زمخشرى، كه هدف از تفسيرش دفاع از آموزه‌هاى معتزلى است، به صراحت به انگيزه و هدف خود در نگارش اين تفسير اشاره‌اى نكرده، ولى عملا در جاى جاى آن، به دفاع از مذهب كلامى ابوالحسن اشعرى (متوفى 334) و رد آراى مخالفان وى، به ويژه معتزله، پرداخته است.

الملخص: تُعنى هذه الدراسة بالتعريف بالمتكلمين والفلاسفة والصوفية، والمقارنة بينهم في مسائل النبوة المختلفة كالوحي، والمعجزة، والعصمة، وإيراد شبهات المنكرين للنبوة بشكل عام والرد عليها، كما أنها عنيت بإيراد شبهات منكري نبوة محمد صلى الله عليه وسلم والرد عليها، وإبراز الأدلة النقلية والعقلية الخاصة بكل من المتكلمين والفلاسفة والصوفية، وإثبات النبوة عند كل منهم، وقد انتهى كل باب من أبواب الدراسة بتعقيب ونقد موجز يبرز الرأي فيما مرّ من آراء وأقوال.

یکی از مباحث مهم کلامی و تفسیری که از گذشته تا به حال مورد بحث اندیشمندان اسلامی بوده است مبحث وحی است و آن چه که انسان را در اعتماد بر قرآن استوار میکند اثبات میان ارتباط وحیانی صیانت آیات از مقام لدن تا مقام خارج که لفظ است میباشد. همانطور که شناخت خداوتد متعال از نظر معنا و مفهوم صفات برای انسان مقدوراست شناخت حقیقت وحی نیز برای انسان ممکن است،هر چند که رسیدن به کنه حقیقت وحی جز بارسیدن به مقام اولیاء الهی ممکن نیست واین که وحی چیست و به چه نحوی واقع میگردد از زمان پیامبر(ص) تا به حال مورد سؤال بوده لذا علما و مفسران در هر دوره سعی میکرده اند با بررسی ویژگی ها و خصوصیات هر چه بیشتر به حقیقت آن دست یابند.دراین که قرآن همان کلام الهی است یا تجربه دینی پیامبر نظرات متفاوتی گفته شده است.از جمله فیلسوفان،روشنفکران دینی،الهیدانان مسیحی،متکلمان،عارفان و مفسران زیادی در این راستا اظهار نظریه کرده اند.ما در این تحقیق میخواهیم برای تبیین ماهیت وحی از نظریه مصطفی ملکیان و عبدالکریم سروش بهره ببریم،ازدلایل و مبانی آنها برای شناخت دقیقتر وحی استفاده کنیم. مصطفی ملکیان که از تئوریسنهای فکری اصلاحات است میگوید قرآن رساله پیامبر است و حاصل اندیشه و تجربه دینی اوست وصوری را برای وحی متصور میشود از جمله اینکه میگوید یک صورت اینکه بگوییم خداوند خود پیامش را به پیامبر(ص)رسانده و گویا که لفظ و معنا از خداست این قابل قبول نیست چرا که اگر مراد از کلام همان کلامی است که ما انسانها میفهمیم ، سخن گفتن و کلام اگر مراد همین باشد پس نوعی صوت است که نیازمند جسم است و این با ذات مقدس خداوند تناقض دارد و جسمانی بودن خداوند را نمیتوان متصور شد. صورت دیگر اینکه بگوییم خداوند پیامبر را با واقعیاتی آشنا میکند،مواجه میکند دراین صورت مواجه کردن و آشنا کردن فقط کار خداست اما استنباط آن توسط پیامبر صورت میگیرد و خود پیامبر استنباطش را درقالب زبان عربی درآورده است پس لفظ از جانب خدا نیست گویا فقط معنا از جانب خداست است. دکتر سروش نیز یک نواندیش دینی است معتقد است که قرآن خوابنامه است و پیامبر روایتگری است که راستگویانه رویاهای خود را به زبان عرفی و به عربی مبین بدون مجاز و بی کنایه برای ما میگوید و مقالاتی با عنوان《محمد(ص)راوی رویاهای رسولانه》نوشته است .دکترسروش معتقد است قرآن نه تنها محصول شرایط تاریخی خاصی است که در بستر آن شکل گرفته، بلکه برآمده از «ذهن پیامبر اسلام» و «تمام محدودیت‌های بشری» او نیز هست. او در این باره گفته است وحی الهام است. این همان تجربه‌ای است که شاعران و عارفان دارند؛ هر چند پیامبر این را در سطح بالاتری تجربه می‌کنند او در تولید قرآن، نقش پیامبر اسلام را محوری می‌داند. سروش معتقد است پیامبر درست مانند یک شاعر احساس می‌کند که نیرویی بیرونی او را در اختیار گرفته‌است. اما در واقع شخص پیامبر همه چیز است، آفریننده و تولیدکننده. وی گفته است این الهام از «نَفس پیامبر» می‌آید و نفس هر فردی الهی است. اما پیامبر با سایر اشخاص فرق دارد، از آن رو که او از الهی بودن این نفس آگاه شده‌است. او این وضع بالقوه را به فعلیت رسانده است. نفس او با خدا یکی شده‌است. او معتقد است این اتحاد معنوی با خدا به معنای خدا شدن پیامبر نیست و این اتحادی است که محدود به «قد و قامت خود پیامبر» است. این اتحاد به اندازه بشریت است، نه به اندازه خدا. وی در بیان معنای وحی گفته است: پیامبر به نحوی دیگر نیز آفریننده وحی است. آن‌چه او از خدا دریافت می‌کند، مضمون وحی است. اما این مضمون را نمی‌توان به همان شکل به مردم عرضه کرد، چون بالاتر از فهم آن‌ها و حتی ورای کلمات است. این وحی بی‌صورت است و وظیفه شخص پیامبر این است که به این مضمون بی‌صورت، صورتی ببخشد تا آن را در دسترس همگان قرار دهد. پیامبر، باز هم مانند یک شاعر، این الهام را به زبانی که خود می‌داند، و به سبکی که خود به آن اشراف دارد، و با تصاویر و دانشی که خود در اختیار دارد، منتقل می‌کند. باید متذکر شدکه بحث رویا و وحی همواره بین فلاسفه مطرح بوده است و ما میخواهیم ببینیم دکتر سروش از این دیدگاهها چه بهره ای برده است و مبانی اودر رویاهای رسولانه چه بوده است.و نیز مصطفی ملکیان همسو با نظرات دکتر سروش در جریان روشن فکری دینی فعالیت میکند و ما دراین تحقیق میخواهیم میزان مشترکات،شباهتها و اختلافات این دو نو اندیش دینی را به دست بیاوریم.

ترجمه تفسیر نفیس المیزان توسط شاگردان مرحوم علامه طباطبایی «ره» انجام گرفت ابتدا آقایان مکارم شیرازی، مصباح یزدی، محمد علی گرامی، عبد الکریم نیری بروجردی، محمدرضا صالحی کرمانی، سید محمد خامنه‌ای، محمد جواد حجتی کرمانی، ۱۲ جلد آن را ترجمه کردند. آقای موسوی همدانی خود می‌گویند: «روزی مرحوم علامه به من امر فرمودند که تفسیر ایشان را ترجمه کنم، وقتی ترجمه را ملاحظه نمودند، فرمود: آن ۱۲ جلد دیگر را نیز ترجمه کن تا یکدست گردد من هم دوباره آنها را ترجمه کردم. بنابراین بعضی مجلدات تفسیر المیزان، دو ترجمه دارد. البته ایشان در مقدمه ترجمه تفسیر المیزان چاپ جامعه مدرسین می‌نویسند: «۱۰ جلد آن قبلا ترجمه شده بود و آن ترجمه ۵ جلد عربی المیزان می‌باشد.» ایشان ضمن ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه‌ای نیز از آیات قرآنی ارائه داده‌اند، و بطور مستقل نیز می‌تواند، مورد استفاده واقع شود. بنابر نقل دانشنامه قرآنی ایشان در ترجمه قرآن به ترجمه مرحوم پاینده نظر داشته است. ایشان بدلیل اینکه از شاگردان مرحوم علامه طباطبایی «ره» بوده، و با مبانی فکری استاد خود در جنبه‌های مختلف، آشنایی داشته، توانسته‌اند، ترجمه خوبی از این تفسیر ارائه دهند، ترجمه‌ای که در رساندن معنا و منظور مفسر، تقریبا موفق بوده‌اند.

ترجمه تفسیر نفیس المیزان توسط شاگردان مرحوم علامه طباطبایی «ره» انجام گرفت ابتدا آقایان مکارم شیرازی، مصباح یزدی، محمد علی گرامی، عبد الکریم نیری بروجردی، محمدرضا صالحی کرمانی، سید محمد خامنه‌ای، محمد جواد حجتی کرمانی، ۱۲ جلد آن را ترجمه کردند. آقای موسوی همدانی خود می‌گویند: «روزی مرحوم علامه به من امر فرمودند که تفسیر ایشان را ترجمه کنم، وقتی ترجمه را ملاحظه نمودند، فرمود: آن ۱۲ جلد دیگر را نیز ترجمه کن تا یکدست گردد من هم دوباره آنها را ترجمه کردم. بنابراین بعضی مجلدات تفسیر المیزان، دو ترجمه دارد. البته ایشان در مقدمه ترجمه تفسیر المیزان چاپ جامعه مدرسین می‌نویسند: «۱۰ جلد آن قبلا ترجمه شده بود و آن ترجمه ۵ جلد عربی المیزان می‌باشد.» ایشان ضمن ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه‌ای نیز از آیات قرآنی ارائه داده‌اند، و بطور مستقل نیز می‌تواند، مورد استفاده واقع شود. بنابر نقل دانشنامه قرآنی ایشان در ترجمه قرآن به ترجمه مرحوم پاینده نظر داشته است. ایشان بدلیل اینکه از شاگردان مرحوم علامه طباطبایی «ره» بوده، و با مبانی فکری استاد خود در جنبه‌های مختلف، آشنایی داشته، توانسته‌اند، ترجمه خوبی از این تفسیر ارائه دهند، ترجمه‌ای که در رساندن معنا و منظور مفسر، تقریبا موفق بوده‌اند.

ترجمه تفسیر نفیس المیزان توسط شاگردان مرحوم علامه طباطبایی «ره» انجام گرفت ابتدا آقایان مکارم شیرازی، مصباح یزدی، محمد علی گرامی، عبد الکریم نیری بروجردی، محمدرضا صالحی کرمانی، سید محمد خامنه‌ای، محمد جواد حجتی کرمانی، ۱۲ جلد آن را ترجمه کردند. آقای موسوی همدانی خود می‌گویند: «روزی مرحوم علامه به من امر فرمودند که تفسیر ایشان را ترجمه کنم، وقتی ترجمه را ملاحظه نمودند، فرمود: آن ۱۲ جلد دیگر را نیز ترجمه کن تا یکدست گردد من هم دوباره آنها را ترجمه کردم. بنابراین بعضی مجلدات تفسیر المیزان، دو ترجمه دارد. البته ایشان در مقدمه ترجمه تفسیر المیزان چاپ جامعه مدرسین می‌نویسند: «۱۰ جلد آن قبلا ترجمه شده بود و آن ترجمه ۵ جلد عربی المیزان می‌باشد.» ایشان ضمن ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه‌ای نیز از آیات قرآنی ارائه داده‌اند، و بطور مستقل نیز می‌تواند، مورد استفاده واقع شود. بنابر نقل دانشنامه قرآنی ایشان در ترجمه قرآن به ترجمه مرحوم پاینده نظر داشته است. ایشان بدلیل اینکه از شاگردان مرحوم علامه طباطبایی «ره» بوده، و با مبانی فکری استاد خود در جنبه‌های مختلف، آشنایی داشته، توانسته‌اند، ترجمه خوبی از این تفسیر ارائه دهند، ترجمه‌ای که در رساندن معنا و منظور مفسر، تقریبا موفق بوده‌اند.

کتاب حاضر بحث های متفاوت و متنوعی راجع به نبوت مطرح و به شیوه صحیح و متقن به آنها جواب می دهد از جواب منکرین و ثنویت تا بحث معجزات و عصمت انبیاء

کتاب حاضر کتابی ارزشمند درباب وحی و مسائل پیرامون آن می باشد . بحث وحی از جمله مباحث حساس و مهم در دین مبین اسلام می باشد و کتاب حاضر با نگاهی تفصیلی و گاها مقایسه ای بین و حی و سایر موضوعات به تبیین هر چه بیشتر وحی می پردازد.

این کتاب به صورت درسی و با توجه به آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام در هفده درس تدوین شده است. در فصل اول نبوت عامه را با موضوعاتی چون معنای لغوی نبی و رسول و تفاوت میان آن در معنای لغوی و موارد استعمال آن دو در آیات قرآن کریم و روایات بحث شده است. در درس دوم لزوم معرفت نبی و رسول و ایمان به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و همه پیامبران و معنای ایمان و اسلام و حقیقت نفاق طرح گردیده است. درس سوم این فصل به ضرورت وجود نبیِّ و رسول پرداخته و مراد از ضرورت و وجوب وجود نبی را بررسی کرده است. درس چهارم بحث از وجوب ارسال رسولان بر خدای تعالی از باب قاعده لطف با دو تقریر کلامی و فلسفی به دقت مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و اثبات شده است که از نظر آیات قرآن کریم و روایات ارسال رسولان بر خدای تعالی هیچگونه وجوبی ندارد و از قاعده لطف نمی توان وجوب فلسفی یا کلامی را اثبات کرد. درس پنجم حکمت بعثت و اختلاف درجات پیامبران و رابطه آن با حکمت بعثت را کنکاش کرده و در ادامه در درس ششم آثار گنجهای عقول و بیان حق از باطل و در درس هفتم بیان مصالح و مفاسد، اتمام حجت، بشارت و انداز، برقراری عدل و داد را بیان نموده است. درس هشتم این فصل در ادامه بحثهای حکمت بعثت به تعلیم و تربیت و تلاش جدی پیامبران در تعلیم و تربیت انسانها پرداخته است و آیات و نعمتهای الهی و بقای عالم را یادآوری کرده است. در ادامه در هر درس ویژگی های پیامبران اعلان شده است و درس نهم به بیان ویژگی عصمت پیامبران پرداخته است و مقدمات آن را بیان کرده. درس دهم علم پیامبران، و در درس یازدهم امامت و وجوب طاعت پیامبران، پیامبران گواهان امتها، مردانی از جنس بشر، ابتلای پیامبران، صدق رویا، اخلاق خوب را بررسی کرده است. در ادامه راه های شناخت پیامبران آمده است. فصل دوم به نبوت خاصه پرداخته است و پس از معرفی پیامبران پیشین مفصلا به معرفی پیامبر بزرگوار اسلام پرداخته است. در ادامه وحی و حقیقت و انواع آن را بیان کرده و پایان بخش کتاب نیز شریعت، ماهیت شریعت، حدود قلمرو، حجیت و اعتبار شریعت را بررسی کرده است.