جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 77
قواعد فهم قرآن نگاهى به شش قاعده اساسى
نویسنده:
حبیب الله زارعى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
قرآن كريم آخرين كتاب الهى است كه بر خاتم الانبيا، محمد مصطفى (ص)، به منظور هدايت بشر نازل گرديده است. اين كتاب جاويد، كه در عصر ما در ميان كتب آسمانى تنها مرجع مصون مانده از تحريف است، هنگام نزول بر نبى اكرم (ص) منشأ حركت فكرى و فرهنگى بوده؛ زيرا از آغاز، مخاطبان خود را از يك سو، به تدبر در آن فرا مى خواند و از سوى ديگر، منكرانش را به تحدى دعوت كرده و آسمانى بودن و فوق بشرى بودن خود را مكررا و به صراحت بيان نموده است. در عصر ظهور و نورافشانى قرآن، چون اين كتاب مقدس به زبان مخاطبان اوليه اش نازل شده بود و آنان رسول الله (ص) را، كه مبين كلام خدا و مجسم آيات الهى بود، مى ديدند و با قراين آيات مانند اسباب نزول و شرايطى كه آيات الهى در آن اوضاع نازل شده بود. به طور محسوس و ملموس ارتباط داشتند. به سهولت به مفاهيم آيات دست مى يافتند و هر جا دچار مشكل مى شدند از رسول خدا(ص) كمك مى گرفتند. از سوى ديگر، جامعه اسلامى در آن عصر، جامعه اى بسيط بود؛ از جهت فكرى رشد نيافته و باسوادان آن انگشت شمار بودند. از جهت اجتماعى نيز روابط مسلمانان در سطحى بسيار ساده شكل يافته و از پيچيدگى هاى موجود در روابط اجتماعى عصر ما، كه نظريه هاى گوناگون انسانى، اجتماعى را در پى داشت، خبرى نبود. در این مقاله به موضوعوعات ذیل پرداخته می شود: در نظر گرفتن قواعد ادبى و لغت عرب؛ در نظر گرفتن روايات تفسيرى؛ در نطر گرفتن سازگارى تفسير آيات با يكديگر؛ در نظر گرفتن مبانى تفسير قرآن؛ در نظر گرفتن قواعد علم اصول و منطق؛ تعارض قواعد؛ ضابطه كلى تفسير.
نگاهى به آسیب‏ هاى فهم قرآن
نویسنده:
غلامعلی عزیزی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
چکیده :
فهم متون دينى، به ويژه قرآن، همانند فهم گفته و نوشته هاى ديگر قانونمند است. علاوه بر آن، قرآن به دليل ويژگى هاى منحصر به فردش، ملاك هاى افزون ترى براى فهم دارد كه غفلت از آن انسان را از شناخت صحيح مراد خداوند از آيه هاى نورانى اش باز مى دارد. بدين سبب، از ديرباز كژفهمى هاى بسيارى دامن گير مراجعان به قرآن بوده و هست. كژى هايى كه ممكن است در زمينه فهم قرآن پديد آيد به «آسيب هاى فهم» نامبردار است. توجه به اين آسيب هاوراه هاى رفع آن هم زاد خود قرآن است. پيامبر و جانشينان گرامى اش: هماره مخاطبان قرآن را به فهم صحيح و بايسته راهنمايى كرده، آنان را از انحراف در فهم كتاب خدا بازداشته اند. اعتراض هاى پيامبر به برهم زنندگان آيه هاى قرآن و ايستادگى اهل بيت: در پاسدارى از حريم قرآن در برابر مدعيان فهم آن در اين راستاست. آسيب هاى فهم قرآن از قديمى ترين بحث هاى قرآنى است كه معلمان قرآن بدان هشدار داده و به دامن گير شدن آيندگان نيز خبر داده اند، آن گونه كه در سخن حضرت على (ع) آمده است: زمانى فرا رسد كه... كالايى نزد آنان ارزان تر از قرآن نيست، آن گاه كه به حق خوانده شود (و معناى درست آن بيان شود) و كالايى پرفروش تر و گران قيمت تر از قرآن نيست. آن گاه كه ناروا معنا شود. در این مقاله به این آسيب ها پرداخته خواهد شد.
انسجام مضمونی آیات و سوره های قرآن؛ رهیافتی برای فهم بهتر قرآن
نویسنده:
ایوب اکرمی، محمدجواد اسکندرلو
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
از رهیافت های مهم در برخی تفاسیر متقدم و متاخر، انسجام مضمونی قرآن است. این مقاله ضمن معرفی معیارهای انسجام مضمونی، این نکته را بررسی می کند که هریک از آنها تا چه میزان و با چه اسلوبی، پیوستگی محتوایی قرآن را تحلیل می کنند. گرچه برخی نظریه های وحدت مضمونی از نوعی ابهام و ناهماهنگی رنج می برند و دچار پیش داوری و در مظان تفسیر به رای اند؛ اما این رهیافت با دفاع از معناداری ترتیب فعلی قرآن، توقیفی بودن آیات سوره ها، تاکید به روش تفسیر قرآن به قرآن و نیز به کارگیری بجا و باقاعده معیارهای انسجام مضمونی، گویای امکان توسعه و سازگاری درونی معانی قرآن و وحدت مضمونی آن است، از این رو می تواند رهیافتی برای فهم بهتر قرآن و ناظر به غرض تفسیر به کار گرفته شود.
صفحات :
از صفحه 65 تا 93
متشابهات قرآن و تفسیر صحیح آن از دیدگاه ابن شهر آشوب مازندرانی
نویسنده:
محمدصادق حیدری، علی اکبر ربیع نتاج
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
یکی از آثار مهم در حوزه آیات متشابه و مشکل قرآن کریم، کتاب «متشابه القرآن و المختلف فیه» اثر محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی است. وی در این کتاب به تحلیل و بررسی متشابهات قرآن به صورت موضوعی پرداخته است و دامنه بحث او را مباحث متنوعی از اصول اعتقادی، فقه، احکام شرعی و علوم قرآنی تشکیل داده است. وی تشابه در قرآن را از سه منظر: اختلاف در امور دینی، آیات متناقض و آیاتی که دو یا چند معنا از آن محتمل است و باید بر معنای درست تر حمل شود، می داند، در این مقاله با تکیه بر کتاب مذکور، دیدگاه های تفسیری ابن شهر آشوب در تبیین آیات متشابه و مشکل قرآن، مورد پردازش قرار گرفته است. بر اساس این پژوهش دانسته می شود که وی با بهره مندی از روش های مختلف همراه با جهت گیری عالمانه، به تصحیح شبهات و انحرافات موجود در این‌باره پرداخته و پرده از ابهام آنها برداشته است.
صفحات :
از صفحه 31 تا 50
مبانی تفسیری شیعه و معتزله
نویسنده:
محمدعلی اسدی نسب
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی,
چکیده :
مذاهب اسلامی، با عنايت به اختلاف های اساسی در مباحث اعتقادی، درتفـسير قـرآن نيـز مبـانی مختلفی دارند. اين مبانی بر فرايند تفسيری آنان به گونه ای خيمه افكنده كـه بـدون توجـه بـه ايـن مبانی، درك روش تفسيريشان ناميسر خواهـد بـود . در ايـن نوشـته تـلاش شـده مبـانی اختلافـی تفسيری شيعه و معتزله كه در فرايند تفسير قرآن، اثرگذارترند، بررسی شـود. مـدعای ايـن نوشـته آن است كه عليرغم نظريه افرادی مثل ذهبی كه پنداشته اند شيعه با معتزله فرقی ندارد، جو غالب در مذهب شيعه براساس مبنای نقل توأم با عقل و مبنای عمده معتزله اعتماد برعقل حاكم برنقـل است. در اين نوشته، نمونه هايی برای اثبات جدايی اعتقادات شيعه از معتزله ذكر شده است.
صفحات :
از صفحه 31 تا 46
شیعه و تأویل آیات متشابه
نوع منبع :
پرسش و پاسخ
پاسخ تفصیلی:
قرآن کریم، آیات خود را به دو گروه تقسیم مى کند و مى فرماید: «هُوَ الَّذِی اَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ اُمُّ الْکِتابِ وَ اُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَاَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْ بیشتر ...
چیستی محکم و متشابه از نگاه علامه طباطبائی
نویسنده:
محمد فاکر میبدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
چکیده :
چیستی محکم و متشابه، پرسشی است همزاد قرآن کریم که قرآن پژوهان از دیرزمان در پی یافتن پاسخی مناسب برای آن بوده اند. در این میان، علامه طباطبائی از جمله کسانی است که به شایستگی از عهده این مهم برآمده است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، به نقل و نقد دیدگاه مرحوم علامه می پردازد و هدف آن، بررسی آراء و نظریات علامه در عرصه احکام و تشابه و تحلیل آن است. مرحوم علامه معتقد است: متشابه به معنی چند مدلولی مشتبهِ با یکدیگر که مراد واقعی در آن نهان است وجود دارد. علامه با تأسیس اصل مخلوط شدن نزولات غیبی و آسمانی بعد از فرود به زمین با ناخالصی ها، وجود تشابه در قرآن را امری طبیعی می داند و تعیین مراد واقعی در متشابه را بر عهده آیات محکم که متقن و مستحکم است و ویژگی ام الکتابی دارد می گذارد. به باور علامه، این دیدگاه برخاسته از تدبر در قرآن و برگرفته از مکتب تفسیری اهل بیت علیهم السلام است.
صفحات :
از صفحه 11 تا 32
مبانی تفسیری - کلامی علامه طباطبایی در صفات خبری
نویسنده:
اسماعیل دارابکلایی، روح الله ترابی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
صفات خبری خداوند متعال، از جملۀ مباحث کلامی و تفسیری است که در قرآن و روایات آمده است. صفات خبری آن دسته از صفات خداوند هستند که عقل بر آنها دلالت روشنی ندارد و تنها به آن سبب که در متن دینی (اعم از قرآن و حدیث ) به خداوند نسبت داده شده اند، می توان آنها را به خداوند نسبت داد. شناخت صحیح و دقیق صفات خبری و دستیابی انسان به این معرفت، به درک بهتری از باری تعالی منجر می شود. تفسیر این صفات از دیرباز مورد نزاع متکلمان بوده و بدون تردید دیدگاه های افراطی وتفریطی کلامی در این موضوع پیامدهای زیانباری را برای امت اسلامی در پی داشته که تاریخ فرقه ها و گروه های اسلامی گویای این مطلب است. آیات صفات خبری خدا از جملۀ آیات متشابهی است که برای فهم بشر سنگین بوده و زمینه ساز به وجود آمدن فرقه های مختلف در میان مسلمانان شده است.در باب صفات خبری چهار شیوه کلی وجود دارد:1. نظریۀ اثبات صفات خبری همراه با تشبیه؛2. نظریۀ توقف و تفویض؛3. نظریۀ اثبات صفات خبری با قید بدون کیفیت؛4. نظریۀ تأویل.با تبیین صفات خبری در تفسیر، می توان به این نتیجه رسید که اعتقاد به تجسیم خداوند مورد پذیرش هیچ یک از آنها نیست، در این مقاله می کوشیم دیدگاه مفسر بزرگ شیعه، علامه طباطبایی را به دست آوریم؛ ایشان معتقد است با پیروی از اهل بیت و گرفتن اصل معنا با حذف لوازم، باید معنای نهایی و جدی کلام خداوند، در آیات صفات خبری را پس از در نظرگرفتن تمامی قراین، از جمله آیات تنزیه و مسائل عقلی، به دست آورد.
صفحات :
از صفحه 567 تا 592
سه نظریه دربارۀ زبان دین و شش مفسر قرآن
نویسنده:
میر سعید موسوی کریمی، حمیده طهرانی حائری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
هدف این مقاله بررسی و ارزیابی دیدگاه تفسیری شش مفسر مشهور، با پیش زمینه های فکری مختلف، امین الاسلام طبرسی، جاراللّه زَمَخْشَری، فخر رازی، ابوالقاسم قشیری، رشیدالدین میبدی و علامه طباطبایی است تا دریابیم از دیدگاه آنان، در تفسیر آیات متشابه قرآن، وزن هر کدام از سه نظریۀ مطرح دربارۀ چیستی زبان دین، یعنی اشتراک معنوی، اشتراک لفظی، و تمثیلی، چیست. برای رسیدن به این هدف، ابتدا، این سه نظریه را بررسی و به اختصار نقد خواهیم کرد. سپس آرای شش مفسر مشهور در تفسیر چند آیه از آیات متشابه کلام الله مجید بررسی خواهد شد. در پایان نشان می دهیم همۀ این مفسران کمترین استقبال را از نظریه اشتراک لفظی کرده اند و اصل را بر اشتراک معنوی واژه ها و عبارت ها گذاشته اند. در مقام بعد و بسیار نزدیک به نظریۀ اشتراک معنوی، نظریۀ تمثیلی قرار گرفته است. به علاوه، تمایل به نظریۀ اشتراک لفظی در بین مفسران دارای دیدگاه صوفیانه - عارفانه بیشتر است. اما عارفی شیعی مثل علامه طباطبایی، به این نظریه تمایلی ندارد. بالأخره، می توان گفت که نظریۀ تمثیلی شاید فصل مشترک دیدگاه های مفسران مختلف با پیش زمینه های فکری گوناگون باشد و این مزیت دیگری برای این نظریه است.
صفحات :
از صفحه 393 تا 428
محکم و متشابه در تفاسیر آیت الله جوادی آملی
نویسنده:
معصومه رنجی برمس
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از مهم‌ترین مباحث علوم قرآنی محکم و متشابه است که پیشینه‌ی آن به صدر اسلام برمی‌گردد. در این باره، بحث ها و تحقیق‌های زیادی انجام شده است و آرای گوناگونی در تفاسیر، یا به طور مستقل دیده می‌شود. خداوند متعال در آیه‌ی هفتم از سوره‌ی آل عمران به صراحت گفته است که قرآن کریم در کنار آیات محکم، مشتمل بر آیاتی ویژه، موسوم به متشابهات ‌است. از همین آیه استفاده می‌شود که آیات متشابه به گونه‌ای است که فتنه‌انگیزان می‌توانند با بهره‌گیری نادرست از تأویل آنها، عده‌ای را گمراه سازند. به طور کلی بیشترین آیات متشابه را می‌توان در آیاتی که مربوط به خداوند است، یافت که این ویژگی هم در آیات اوصاف الهی مانند رویت خداوند و هم در آیات افعال الهی مانند آیاتی که به ظاهر دلالت بر جبر و اختیار دارند، ظهور پیدا می‌کند. به عقیده‌ی برخی مفسران، همه‌ی فرقه‌های گمراه در میان مسلمین، با تمسک به این آیات، بر عقاید باطل خود لباس حق پوشانده‌اند. دانشمندان مسلمان و به ویژه تفسیر پژوهان از دیر‌زمان پرسش‌هایی را درباره‌ی محکم و متشابه مطرح کرده و پاسخ آنها را از راه‌های مختلف پی‌گرفته‌اند. پژوهش حاضر به بررسی جامع این موضوع در آثار جوادی آملی پرداخته است. ایشان با درک صحیح از محکمات و متشابهات قرآن مجید، بهترین شیوه تفسیری قرآن را، تفسیر قرآن به قرآن می‌دانند و معتقدند که ارجاع آیات متشابه به آیات محکم و بهره‌گیری از این آیات برای فهم صحیح از آیات متشابه، یکی از مصادیق تفسیر قرآن به قرآن است و در سایر موارد نیز، استفاده از آیاتِ دارای مفاهیم روشن برای رفع ابهام از بعضی دیگر از آیات و یا تبیین حدود آن آیات، بسیار راهگشا و موثر است.
  • تعداد رکورد ها : 77